Το μεγαλύτερο τεχνικό έργο της αρχαιότητας στο νησί, με εντυπωσιακές «Καμάρες» του αρχαίου ρωμαϊκού υδραγωγείου που στέκουν αγέρωχες στον χρόνο.
Εντυπωσιακός ο καμβάς της φύσης, αλλά και τα υπολείμματα του αρχαίου ρωμαϊκού υδραγωγείου στη θέση «Πασπαλάς» στο δάσος της Καλλονής. Το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο υπήρξε το πιο αξιόλογο κοινωφελές έργο της αρχαιότητας στο νησί, με συνολικό μήκος 39,5 χλμ. μέχρι τη Μυτιλήνη.
Οι «Καμάρες» στην περιοχή “Πασπαλάς” Ευεργέτουλα Λέσβου, είναι τα εναπομείναντα τμήματα του αρχαίου ρωμαϊκού υδραγωγείου, του μεγαλύτερου τεχνικού έργου της αρχαιότητας στη Λέσβο.
Υπήρχαν τέσσερις καμάρες, ύψους περίπου 20 μέτρων, αλλά σήμερα σώζονται μόνο οι δύο, σε καλή σχετικά κατάσταση. Το μνημείο βρίσκεται πολύ κοντά στον οικισμό Λάμπου Μύλοι, στη ρεματιά του Σταυρολάγκαδου, που σχηματίζουν οι πλαγιές του Καμμένου Δάσους και του λόφου Πασπαλάς.
Η ανέγερσή του τοποθετείται στη ρωμαϊκή περίοδο μεταξύ 200 και 300 μ.Χ. Το έργο αποτελούνταν από ένα σύστημα με υδραύλακες και υδατογέφυρες που κάλυπταν μια απόσταση 39,5 χλμ., οδηγώντας το νερό στον τελικό προορισμό του. Κύριος τροφοδότης του συστήματος ήταν η Μεγάλη Λίμνη στα βόρεια του Όρους Όλυμπος, η οποία σήμερα είναι αποξηραμένη και αποτελεί καλλιεργήσιμη έκταση.
Πρόκειται για ένα έργο ύψους 28 μ. και μήκους 34 μ., με 4 καμάρες και 3 πεσσούς, σχηματισμένους εξολοκλήρου από τετραγωνισμένα κομμάτια γκρίζου ογκόλιθου. Το τμήμα πάνω από αυτές, που υποστήριζε τον υδραύλακα, συμπληρώνει καφετιά πελεκημένη πέτρα, η οποία δένει με την υπόλοιπη κατασκευή και ολοκληρώνει την εικόνα της υδατογέφυρας.
Σήμερα, το ρωμαϊκό αυτό μνημείο αποτελεί έναν σημαντικό αρχαιολογικό θησαυρό της Λέσβου και έναν μαγευτικό προορισμό για τους λάτρεις της ιστορίας και της αρχιτεκτονικής.
