Του Δημήτρη Καραμαλή
Η Μεταπολίτευση -μαζί με την επανάσταση του ’21 το έπος του ’40 και το Πολυτεχνείο- αποτελεί ιδιαίτερο σημείο καμπής της πολιτικοκοινωνικής ιστορίας του τόπου κατά την περίοδο της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας. Σήμερα γιορτάζουμε τα 50 χρόνια εκείνης της μετάβασης σε εκείνο το “νέο” που ακόμα και σήμερα μας στιγματίζει. Αφετηρία η μέρα που δημοσιεύεται η δήλωση του Μίκη Θεοδωράκη «Καραμανλής ή τανκς» διαμορφώνοντας το κλίμα για την επικράτηση του “εθνάρχη” στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου και που για πολλούς ακόμα συνεχίζεται.
Μεταπολίτευση δεν είναι μόνο η διαδικασία εκδημοκρατισμού της χώρας (transition) ,η βιομηχανική ανάπτυξη ,το κοινοβούλιο ,τα αστικά κόμματα ,η ελευθερία λόγου και έκφρασης,ο πολιτισμός,η μουσική,ο έρωτας,η περίοδος αντικουλτούρας (long sixties) τα συνέδρια ,τα στατιστικά στοιχεία,οι επιστημονικές θεωρήσεις και έρευνες μόνο από πλευρά Πολιτικής Ιστορίας και Πολιτικής Επιστήμης,η ένταξη στην ΕΟΚ,ή ακόμα και η επιστροφή του “εθνάρχη”.’Άλλωστε ο κόσμος που βρέθηκε στο αεροδρόμιο ήταν και στο Πολυτεχνείο ήταν και στις απεργίες!
Μεταπολίτευση όμως σημαίνει και κάτι άλλο -που σήμερα θέλουμε να κρύψουμε να υποβαθμίσουμε ακόμα και να ξεχάσουμε-σημαίνει εργατικό κίνημα σημαίνει απεργίες αγώνες,εργοστασιακές επιτροπές,αμφισβήτηση κρατικού συνδικαλισμού, άλλα και αδυναμία των παραδοσιακών εκπροσώπων της εργατιάς για γνήσια εκπροσώπηση. Μεταπολίτευση σημαίνει φωνή των καταπιεσμένων ,των φτωχοδιαβόλων των “ηττημένων” να ακουσθούν ,να “συμμετέχουν” να φέρουν αυτό το ΝΕΟ στο προσκήνιο -άλλωστε αφού μπόρεσε το Πολυτεχνείο ασφαλώς μπορούμε και εμείς !
Οι βιομηχανικοί εργάτες/τριες αποτέλεσαν την πρωτοπορία του εργατικού κινήματος δεν αποτελούν αποκλειστικά και μόνο πολιτικό ον ξεκομμένο από τις αντιφάσεις των κοινωνικών σχέσεων. Οι αγώνες τους κατάφεραν να σταματήσουν τις “μηχανές” να παγώσουν τις “τσιμινιέρες” κατάφεραν να αμφισβητήσουν την καπιταλιστική διαδικασία παραγωγής επιβάλλοντας νέους όρους και φέρνοντας φρέσκο αέρα τα εργοστασιακά συμβούλια τις επιτροπές αγώνα ,τον εργοστασιακό έλεγχο ,την διαδικασία συμμετοχής διεκδίκησης και λήψη αποφάσεων την αλληλεγγύη και την συμπαράσταση όλης της κοινωνίας .
Ο αγώνας των εργατών /τριών μέσα σε κλίμα ριζοσπαστικοποίησης σήμαινε πάνω από όλα φρέσκο καθαρό αέρα μακριά από την ”καχεκτικότητα’ και τον ”Μακρηθεοδωρισμό” μέσα σε ένα κλίμα μονοπωλιακού καπιταλισμού που κορυφώνεται την δεκαετία του ’70.
Μεταπολίτευση σήμαινε ακριβώς και το σύνθημα ΝΟΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΔΙΚΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΗ που ακούσθηκε για πρώτη φορά .
Οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές (δεκ ’70 -’80) είναι προϊόν του εργατικού κινήματος στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης .Εντούτοις θεωρούμε ότι το ελληνικό εργατικό κίνημα δεν μπορεί να ενταχθεί στα συνδικαλιστικά κινήματα με την ευρεία έννοια του όρου.
Χιλιάδες νέοι,νέες οργανώθηκαν στα σωματεία πίστεψαν σε μια βαθιά Δημοκρατική κοινωνική αλλαγή βάζοντας αν θέλετε τους δικούς τους όρους το δικό τους πετραδάκι χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι αυτά οδήγησαν και σε μεγάλες κοινωνικές αναταραχές.
Οι εργάτες/τριες φοιτητής/τριες αγρότες/τισες νέοι και νέες τα φτωχά λαϊκά στρώματα συμμετείχαν με την πάλη τους στις εξελίξεις εκφράζοντας την αναζήτηση και τη θέληση για βαθιά δημοκρατικοποίηση, κοινωνική αλλαγή, ισότητα και δικαιοσύνη χωρίς αναθέσεις μεταβάσεις και παρεμβάσεις.
Το εργοστάσιο το ναυπηγείο το ορυχείο η οικοδομή αποτέλεσαν “σχολεία ταξικής συνείδησης” και πεδία “ταξικής αλληλεγγύης” μέσω αυτών γαλουχείται ο βιομηχανικός εργάτης για να μελετήσουμε την λογική του τον χαρακτήρα του τις αντιλήψεις τα λάθη του τα διλήμματα του τις υποχρεώσεις του.Η ταξική του συνείδηση σφυρηλατήθηκε διαμορφώθηκε σε αυτόν τον χώρο μέσα από το συγκεκριμένο πλαίσιο της εποχής του παίζοντας σημαντικό ρόλο για τον καθορισμό των κοινωνικών τάξεων και της ταξικής συνείδησης(E.P.THOMPSON).
Τα εργοστασιακά σωματεία έρχονται σε άμεση σύγκρουση με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής δεν τα εκφράζει η παραδοσιακή αριστερά και η κομματική πειθαρχία κατανοούν ότι τα συμφέροντα της εργατική τάξης δεν δύναται να εκφραστούν μέσω κοινοβουλευτισμού χωρίς την αμφισβήτηση του καπιταλισμού αντιθέτως κατόρθωσαν να επιβάλλουν ένα ιδιότυπο “έλεγχο παραγωγής” ως μέσο πίεσης και διεκδίκησης Ποιος ξεχνάει την απεργία της ‘ΝΑΤΙΟΝΑL CAN” και μάλιστα την περίοδο της χούντας,την πρώτη απεργία για ισότητα εργασιακή τον Απρίλη του ’78 των τηλεφωνητριών του ΟΤΕ ή της Λάρκο με τις 110 μέρες απεργίας !
Μεταπολίτευση όμως σήμαινε και κάτι άλλο που στις μέρες μας αμφισβητείται σήμαινε ”εκδημοκρατισμό” όχι μόνο μέσα στο εργοστάσιο αλλά και σε ολόκληρη την κοινωνία ,το κίνημα του εργοστασιακού συνδικαλισμού αποτέλεσε μια πραγματική ταξική πάλη φρόντισαν όμως να σιωπήσει δια μέσου της εργατικής συμμετοχής και του κοινωνικού διαλόγου όπου η “συμμετοχή” θεωρείται εργαλείο υποστήριξης καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής .
Υπήρξε τελικά ήττα; Μάλλον όχι αν υπήρξε ήττα ήταν πολιτική. Οι απεργοί εργάτες/τριες έγιναν τάξη μέσα από τον αγώνες τους όπου τους ένωναν κοινά συμφέροντα εναντίον της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης. Θα ήταν όμως λάθος να αποτιμηθεί το κίνημα με όρους ήττας ή νίκης -αν και περιλάμβανε έννοιες όπως εργατικός έλεγχος,κοινωνικοποίηση μέσων παραγωγής ,κοινωνική ισότητα αλληλεγγύη, δικαιοσύνη,αυτοδιαχείριση-το εργατικό κίνημα επιχείρησε να συνδεθεί με την κοινωνία αποτελώντας έτσι ένα πρωτότυπο εργατικό πείραμα βάζοντας τα θεμέλια ισχυρής βάσης καθώς και παρακαταθήκης για το μέλλον. Τρανά παραδείγματα ο πολύμηνος αγώνας της Χαλυβουργίας και το πείραμα αυτοδιαχείρισης της ΒΙΟΜΕ.
