Στην υλοποίηση έργου που αφορά στην παρακολούθηση των πληθυσμών και στη χαρτογράφηση της Πίννας (Pinna nobilis), η οποία απειλείται με εξαφάνιση, προχωράει ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) στις θαλάσσιες περιοχές του δικτύου Natura 2000 του Βορείου Αιγαίου και του Αμβρακικού Κόλπου. Ως προς το Βόρειο Αιγαίο, πρόκειται ειδικότερα για τις προστατευόμενες περιοχές της Λέσβου, της Λήμνου, της Χίου, της Σάμου, της Ικαρίας, των Φούρνων, του Άη Στράτη και των Ψαρών.
Αντικείμενο του έργου, είναι η αξιολόγηση της κατάστασης των πληθυσμών της Πίννας και της αναπαραγωγικής επιτυχίας του είδους στις προστατευόμενες αυτές περιοχές, η υλοποίηση διαχειριστικών δράσεων και η υποβολή προτάσεων διατήρησης του πληθυσμού του είδους, αλλά και η ενημέρωση του κοινού και της τοπικής κοινωνίας, με στόχο την από κοινού προστασία των πληθυσμών της Πίννας από την εξαφάνιση.
Οικολογική σημασία της Πίννας- Απειλές
Η Πίννα(Pinna nobilis) είναι το μεγαλύτερο δίθυρο μαλάκιο της Μεσογείου, με όστρακο που μπορεί να ξεπεράσει το 1 μ. σε μήκος. Είναι ενδημικό είδος της Μεσογείου με μεγάλη διάρκεια ζωής, που μπορεί να ξεπεράσει τα 45 χρόνια. Έχει σημαντικό οικολογικό ρόλο, καθώς φιλτράρει το θαλασσινό νερό, συγκρατώντας την αιωρούμενη οργανική ύλη και μειώνοντας, σημαντικά, τη θολερότητα. Προσφέρει, επίσης, σκληρό υπόστρωμα σε περιοχές μαλακού υποστρώματος, για την εγκατάσταση πολλών οργανισμών, ενώ σε μεγάλες πυκνότητες λειτουργεί ως «μηχανικός οικοσυστήματος», δημιουργώντας βιογενείς υφάλους.
Εξαιτίας πολλαπλών ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (αλιεία, θνησιμότητα λόγω αγκυροβόλησης, καταστροφή σημαντικών ενδιαιτημάτων, ανεξέλεγκτη αγκυροβόληση σκαφών κ.λπ.), οι πληθυσμοί της Πίννας είχαν μειωθεί, σημαντικά, τις τελευταίες δεκαετίες και, ως εκ τούτου, το 1992 το είδος τέθηκε υπό καθεστώς αυστηρής προστασίας.
Ωστόσο, από το 2016 και μετά, άρχισαν να καταγράφονται περιστατικά μαζικής θνησιμότητας, που άγγιξαν σχεδόν το 100% των πληθυσμών της Πίννας στην πλειονότητα των Μεσογειακών ακτών, λόγω της προσβολής από το παθογόνο παράσιτο Haplosporidium pinnae. Ελάχιστα σημεία διατηρούν σήμερα ζωντανά άτομα, ενώ, από το 2019, το είδος χαρακτηρίζεται, πλέον, από την Διεθνή Ένωση Διατήρησης της Φύσης (IUCN) ως είδος «Κρισίμως Κινδυνεύον»*.
Στην παρούσα φάση, στην Ελλάδα εντοπίζονται ζωντανές Πίννες μόνο εντός των κόλπων του Αμβρακικού στο Ιόνιο, και της Καλλονής στο Αιγαίο. Γεγονός, που αναδεικνύει τη σπουδαιότητα της έρευνας και της υλοποίησης δράσεων για τη διατήρηση των πληθυσμών. Μάλιστα, με βάση τα έως τώρα δεδομένα και, λαμβάνοντας υπόψη την παρουσία του παράσιτου Ηaplosporidium pinnae σε δείγματα ιστού Πιννών που ελήφθησαν στον Κόλπο Καλλονής, ο πληθυσμός του Αμβρακικού Κόλπου παραμένει ο μοναδικός γνωστός πληθυσμός στην Ελλάδα, στον οποίο δεν έχει εντοπιστεί το παράσιτο.
Το έργο χρηματοδοτείται μέσω της Πράξης «Ολοκλήρωση Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών και διαχειριστικών δομών περιοχών Natura 2000», με κωδικό ΟΠΣ 5130700 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020».
Ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου εποπτευόμενο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με αποστολή τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών στην Ελλάδα, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την προώθηση και υλοποίηση δράσεων βιώσιμης ανάπτυξης και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Περισσότερες πληροφορίες: www.necca.gr
* Στοιχεία Κόκκινου Καταλόγου Ελλάδας: https://redlist.necca.gov.gr/en/assessment/?id=223321621
Φωτογραφίες:
- Το κρισίμως απειλούμενο δίθυρο Πίννα (Pinna nobilis), φωτογραφία: Δημήτρης Πουρσανίδης
- Νεκρό άτομο Πίνας, φωτογραφία: Δημήτρης Πουρσανίδης
