Το ιστορικό κτίριο του Γυμνασίου Μυτιλήνης αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα εκπαιδευτηρίου της ύστερης οθωμανικής περιόδου που ακολουθεί τις αρχές του νεοκλασικισμού στην αρχιτεκτονική. Το κτίριο κατασκευάστηκε την περίοδο 1887-1891 για να αντικαταστήσει το παλαιότερο κτίριο του Γυμνασίου που λειτουργούσε στην ίδια θέση από το 1841. Τον σχεδιασμό του κτιρίου ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Αργύρης Αδαλής κατόπιν αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που διεξήγαγε η Εφορία των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Μυτιλήνης. Μπροστά από την κεντρική είσοδο του Γυμνασίου τοποθετήθηκε το 1896 ο αδριάντας του μεγάλου ευεργέτη Σ. Βουρνάζου, έργο του γλύπτη Γ. Μπονάνου από πεντελικό μάρμαρο.
Το κτίριο αποτελείται από ένα διώροφο κεντρικό τμήμα με τριμερή διάρθρωση, αετωματική επίστεψη και κλασικιστικό πρόπυλο με κίονες δωρικού ρυθμού και πλήρη θριγκό. Εκατέρωθεν του κεντρικού τμήματος, και σε υποχώρηση προς αυτό, αναπτύσσονται συμμετρικά δύο ισόγειες πτέρυγες με κάτοψη σχήματος «Π». Τα δύο ακραία τμήματα της πενταμερούς πρόσοψης προεξέχουν και στέφονται με αετώματα, κατ’ αντιστοιχία με το κεντρικό. Η κεντρική είσοδος φέρει μαρμάρινο περιθύρωμα με πλούσια κυμάτια, ενώ στο υπέρθυρο φέρει εγχάρακτη επιγραφή: «ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΗΤΡΕΛΙΑΣ ΕΧΟΡΗΓΕΙ». Στον όροφο, στο τμήμα που αντιστοιχεί στο πρόπυλο εμφανίζονται παραστάδες με επίκρανα ιωνικού ρυθμού. Τα ανοίγματα είναι στο σύνολό τους υψίκορμα και πλαισιώνονται από λιτές παραστάδες που τονίζουν την κατακόρυφη διάσταση. Η όλη κατασκευή είναι υπερυψωμένη και δημιουργεί ημιυπόγειο με το ίδιο ανάπτυγμα κάτοψης. Το ημιυπόγειο ορίζει την βάση του κτιρίου στις όψεις και διακρίνεται από το επιχρισμένο ανώτερο επίπεδο, καθώς φέρει επένδυση από λαξευτούς λίθους. Το κτίριο στεγάζεται με κεραμοσκεπή, τετράριχτη στο κεντρικό τμήμα και δίρριχτη στις δυο πτέρυγες.
Στο εσωτερικό, απέναντι από την είσοδο βρίσκεται το κεντρικό κλιμακοστάσιο, το οποίο αναλύεται σε δύο κλάδους μετά το πρώτο πλατύσκαλο και οδηγεί στην μεγάλη αίθουσα τελετών στον όροφο. Οι βαθμίδες του κλιμακοστασίου είναι επενδεδυμένες με μάρμαρο και το κιγκλίδωμα είναι ξύλινο με μπαλούστρες. Στην αίθουσα τελετών οδηγεί μεγάλο τριμερές άνοιγμα με δύο κορινθιακούς κίονες, ενώ την ανατολική πλευρά της κοσμούν ενεπίγραφες πλάκες με τα ονόματα των ευεργετών. Στην βόρεια πλευρά της αίθουσας βρίσκεται η βιβλιοθήκη με ενδιαφέρουσα επίπλωση και μια αξιόλογη συλλογή βιβλίων και χειρογράφων.
Πηγή:/https://visitnorthaegean.gr/
Η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Βορείου Αιγαίου (Υ.Ν.Μ.Τ.Ε.Β.Α.), σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΔΙ.ΝΕ.ΠΟ.Κ.), υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠ.ΠΟ.Α.), ανάλαβαν την υλοποίηση της Πράξης «Καταγραφή, διάσωση και ανάδειξη της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου με τη χρήση αναδυόμενων τεχνολογιών και καινοτόμων εφαρμογών ΤΠΕ», ενταγμένης στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Βόρειο Αιγαίο 2014-2020», με κωδικό ΟΠΣ 5030500.
