Φωτογραφια: Αλέκος Κιουρέλλης
Το σαχνισί στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική! Το σαχνισί αποτελεί όρο της λαϊκής αρχιτεκτονικής, ο οποίος δηλώνει στεγασμένο κλειστό χώρο της κατοικίας, που προεξέχει από τον κορμό, την οικοδομική γραμμή. Η λέξη σαχνισί, κάθισμα του σάχη) έχει περσική προέλευση, έχει όμως περιληφθεί και στην τουρκική οικοδομική ορολογία και σημαίνει την μικρή προεξοχή που προορίζεται για να καθίσει κανείς και να δει έξω. Ο όρος έρκερ (erker) έχει επικρατήσει πλέον στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, ενώ στις σύγχρονες κατοικίες των ΗΠΑ το βρίσκουμε με το όνομα Bay Window (προεξέχον παράθυρο).Η δημιουργία σαχνισιών είναι πολύ παλιό λειτουργικό και μορφολογικό στοιχείο της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που διατηρείται μέχρι σήμερα, στα Βαλκάνια, στον Μικρασιατικό χώρο και στην Μέση Ανατολή.
Την εφαρμογή του σαχνισιού επέβαλε η ανάγκη της προέκτασης των εσωτερικών χώρων, για πληρέστερη λειτουργικότητα της κατοικίας. Αλλά και λόγοι κοινωνικοί συντέλεσαν στην δημιουργία του. Μισοκρυμμένες στα δρύφακτα, οι γυναίκες του σπιτιού παρακολουθούσαν αυτά που συνέβαιναν στον δρόμο. Οι κατασκευές αυτές ήταν ιδιαίτερα χρήσιμες για ανάπαυση και δροσιά των ενοίκων του σπιτιού!
Στην Ελλάδα, το σαχνίσι εμφανίστηκε κυρίως τη δεκαετία του 1920-1930, τα πλείστα εκ των οποίων βρίσκονται στη Βόρεια Ελλάδα, μάλλον γιατί Νότια είναι καλύτερες οι κλιματολογικές συνθήκες οπότε προσφέρονταν οι υπαίθριες αυλές και δε χρειαζόταν η κατασκευή των ημιυπαίθριων σκεπαστών αυτών μπαλκονιών.
Όσον αφορά την τυπολογία τους, οι πολυκατοικίες με προεξοχές μέχρι και 140εκ. από το επίπεδο της όψης, λέγεται ότι προορίζονταν για τους εύπορους, την αστική τάξη, αφού ήταν πιο άνετες και πιο ευήλιες.
Ωστόσο, επί δικτατορίας Ιωάννη Μεταξά, υπήρξε νομοθεσία που περιόρισε τις προεξοχές των μπαλκονιών στα 40εκατοστά, πράγμα που τις καθιστούσε δυσδιάκριτες και δυσλειτουργικές. Αυτή η νομοθετική αλλαγή του 1937, φανέρωνε τότε την επίδραση από τον ιταλικό ρασιοναλισμό – μοντερνισμό, ενώ αργότερα το 1973 ο γενικός οικοδομικός κανονισμός καταργούσε τις προεξοχές πέραν της οικοδομικής γραμμής.
Με πληροφορίες από Κική Οικονομίδου- Πόρτες Παράθυρα και Μπαλκόνια στην Ελλάδα. και in gr
