Γράφει ο Στέλιος Κραουνάκης
Το ντοκιμαντέρ του Τζιου-Λιανγκ Ουάνγκ ¨Πλαστική Κίνα” απεικονίζει την κατάσταση με την ανακύκλωση πλαστικών και τις σκοτεινές γωνιές της οικονομικής ανάπτυξης. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πλαστικών ανακυκλώσιμων απορριμάτων από την Κορέα, την Ιαπωνία, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Οι κατά κόρον δηλαδή καταναλωτικές κοινωνίες παράγουν πλαστικό που καταλήγουν στην ανερχόμενη οικονομική υπερδύναμη Κίνα, με το αζημίωτο φυσικά. Καράβια γεμάτα τόνους πλαστικό προς ανακύκλωση φτάνουν καθημερινά σε περιοχές όπως αυτές που εξετάζει το ντοκιμαντέρ με πέντε χιλιάδες μικρές μονάδες διαλογής και ανακύκλωσης πλαστικών, η μία δίπλα στην άλλη. Στην πλειοψηφία τους είναι σχετικά μικρές οικιακές μονάδες με υποτυπώδη εξοπλισμό και μηδενικά μέτρα προφύλαξης και προστασίας.
Η ταινία όμως δεν επικεντρώνει σε αυτό το θέμα μόνο αλλά εστιάζει κυρίως στην ζωή των ανθρώπων που δουλεύουν εκεί. Η ζωή τους είναι περικυκλωμένη από το πλαστικό, οι δρόμοι είναι γεμάτοι, τα παιδιά παίζουν στις χωματερές που σιγοκαίγονται απελευθερώνοντας δηλητηριώδη αέρια, το ποτάμι είναι γεμάτο με χημικά και νεκρά ψάρια που οι κάτοικοι τα μαζεύουν και τα μαγειρεύουν σε αυτοσχέδιες εστίες που τις λειτουργούν καίγοντας πλαστικό. Στο εργοστάσιο που εστιάζει το ντοκυμαντέρ το αφεντικό, η οικογένεια του και μία δεύτερη τετραμελής οικογένεια που δουλεύει γι αυτόν κυκλοφορούν όλοι ξυπόλητοι και μισόγυμνοι. Κάνουν διαλογή του ανακυκλώσιμου και του άχρηστου πλαστικού με γυμνά χέρια και κάνουν την πολτοποίηση και την καύση χωρίς να φοράει κανείς μάσκα, σε κλειστό χώρο. Ψήνουν καίγοντας πλαστικό και τα παιδιά φτιάχνουν κρυψώνες κάτω από τους σωρούς το πλαστικό.
Ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης, ο Κουν, άντρας εικοσιοκτώ χρονών, προσπαθεί να βγάλει όσα περισσότερα χρήματα μπορεί για να στείλει το γιο του σχολείο, να πληρώσει τα δίδακτρα για να μπορεί να τους υποστηρίξει αργότερα. Έχει τρεις όγκους στο σώμα του, τόσο μεγάλοι που τους πιάνει με το χέρι και τους δείχνει στη γυναίκα του αλλά δεν πάει σε κανένα γιατρό γιατί φοβάται μία άσχημη διάγνωση. Ο εργάτης, ο Πενγκ, αδυνατεί να συντηρήσει την οικογένεια του με τα λίγα χρήματα που βγάζει από την εργασία του στο εργοστάσιο, πόσο μάλλον όταν σπαταλάει πολλά χρήματα στο ποτό που πίνει συνέχεια. Η γυναίκα του φέρνει στη ζωή ένα ακόμα μωρό που το γεννάει με την βοήθεια της μητέρας του αφεντικού υπαίθρια, δίπλα σε ένα τεράστιο λόφο με πλαστικά, μέσα στο εργοστάσιο. Η μεγάλη του κόρη, η Γι Τζιε, έχει μεγάλη έφεση στα γράμματα αλλά ο Πενγκ δεν την αφήνει να πάει σχολείο γιατί δεν έχει τα λεφτά για να πληρώσει τα δίδακτρα αλλά δεν τον ενδιαφέρει και πραγματικά να τη στείλει “κι εγώ δεν πήγα σχολείο”. Η Γι Τζιε όμως ανακαλύπτει συνεχώς τον κόσμο και ονειρεύεται μέσα από τις εικόνες που ανακαλύπτει από τα περιοδικά και τις φωτογραφίες που ανακαλύπτει μέσα στους τόνους πλαστικά που ψάχνει κάθε μέρα.
Αυτοί είναι οι τρεις βασικοί ήρωες του ντοκιμαντέρ που έχουν διαφορετικές οπτικές και επιδιώξεις και συγκρούονται στην ταινία και οι δύο άντρες φτάνουν μέχρι και την σωματική συντριβή σε κάποιο σημείο. Ο Κουν αποφασίζει στο τέλος της ταινίας να αγοράσει ένα ακριβό αυτοκίνητο που πρέπει να το ξεπληρώνει για δέκα χρόνια. “Δεν το αντέχουμε οικονομικά το αυτοκίνητο, έχουμε τόσα έξοδα στο εργοστάσιο και τόσους φόρους να πληρώσουμε, δεν περισσεύει τίποτα.” του λέει η μητέρα του για να του αλλάξει τη γνώμη αλλά εκείνος απαντάει “και ο τελευταίος στο χωριό έχει καλό αυτοκίνητο, κι εγώ έχω σαράβαλο. Πρέπει να πάρω ένα καλό να κάνω φινέτσα.” Ο Πενγκ πίνει και ονειρεύεται μόνο να γυρίσει στο χωριό και να περνάει τον καιρό του ήσυχος. Όταν όμως προσπαθεί να επιστρέψει ανακαλύπτει ότι δεν έχει ούτε καν τα χρήματα για τα εισιτήρια για να πάρει το λεωφορείο. Η Γι Τζιε ονειρεύεται να μεγαλώσει, να πάει σχολείο, να κάνει μία δική της επιχείρηση να βγάζει πολλά χρήματα και να κάνει τη δική της οικογένεια. Έχει γεμίσει ένα τοίχο με τις φωτογραφίες που βρίσκει στα σκουπίδια και προσπαθεί να μάθει αγγλικά από την τηλεόραση.
Οι συντελεστές της ταινίας παρακολουθούν τη ζωή των χαρακτήρων της ταινίας ένα καλοκαίρι και ένα χειμώνα. Στην ουσία αυτό που καταγράφουν είναι περισσότερο τα πλαστικά όνειρα που ανακυκλώνουν οι άνθρωποι της Κίνας παρά η ανακύκλωση των υπολειμάτων των καταναλωτικών αγαθών. Τα παιδιά ψάχνουν angry birds και barbies στα σκουπίδια, ο Πενγκ συνεχίζει να πίνει, η Γι Τζιε προσέχει τα αδερφάκια της και φαντασιώνεται καθημερινά ότι πάει σχολείο ενώ το μότο στο μαυσωλείο του Μάο που βλέπει ο Κουν με την οικογένεια του σε μία επίσκεψη στο Πεκίνο “ο καθένας πρέπει να ζει μία καλή ζωή” μοιάζει τελείως ψεύτικο και ειρωνικό δίνοντας το πολιτικό στίγμα της ταινίας και την διεισδυτική ματιά του σκηνοθέτη για την σύγχρονη Κίνα.
