Γράφει ο Στέλιος Κραουνάκης
Ανταπόκριση από το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Ένα ντοκυμαντέρ 91 λεπτών αναλύει την σκηνή της δολοφονίας στο μπάνιo διάρκειας 3 λεπτών. Το Ψύχω είναι το απόλυτο slasher, η επιτομή της ταινίας τρόμου, το χαρακτηριστικότερο κρεσέντο φρίκης και αγωνίας που σε καρφώνει στην καρέκλα σου και σε αναγκάζει να πας εκεί που σε οδηγεί. Ειδικά τη σκηνή της δολοφονίας στο μπάνιο είναι δύσκολο να βρεις κάποιον που να μην έχει δει, έστω και στο YouTube.
Η υπόθεση της ταινίας ξεκινάει με μια γυναίκα, τη Μάριον Κεην, που αγαπάει ένα άντρα αλλά δεν μπορεί να ζήσει μαζί του γιατί εκείνος δεν έχει καθόλου χρήματα. Κλέβει 40.000 δολάρια από το γραφείο που δουλεύει και το σκάει με το αυτοκίνητο. Την κυνηγάει η αστυνομία, είναι νύχτα και η δυνατή βροχή την αναγκάζει να διανυκτερεύσει στο μοτέλ ¨Μπειτς¨. Το υγρό στοιχείο μπαίνει δυναμικά στην ταινία και παίζει καθοριστικό ρόλο στη συνέχεια.
Ο διαταραγμένος ιδιοκτήτης και διαχειριστής του ξενοδοχείου Νόρμαν Μπειτς, την υποδέχεται και στην πορεία της ταινίας την δολοφονεί άγρια στο μπάνιο. Ως δράστης φαίνεται μια γυναικεία φιγούρα αλλά στη συνέχεια θα αποδειχθεί ότι είναι ο ίδιος ο Νόρμαν που έχει αναπτύξει μια διπλή προσωπικότητα και «μεταμορφώνεται» στη μητέρα του, φορώντας τα ρούχα της και συμπεριφερόμενος όπως πιστεύει ότι εκείνη θα ήθελε να συμπεριφέρεται, καταπιέζονται, απαγορεύοντας και τιμωρώντας, οι λόγοι που τον οδήγησαν να τη δολοφονήσει ο ίδιος εδώ και χρόνια. Για να γυριστούν τα 50 πλάνα της σκηνής του φόνου στην μπανιέρα χρειάστηκαν 6 μέρες και 78 διαφορετικές γωνίες λήψεις. Η αναλυτική μάτια του σκηνοθέτη του ντοκυμαντέρ, Alexandre O. Phillippe με τίτλο “78/52” εστιάζει κυρίως στα παρακάτω σημεία που αφορούν την κλιμάκωση της δράσης με επιμέρους στοιχεία που θα οδηγήσουν στην δολοφονία με μαχαίρι στη σκηνή του μπάνιου.
ΜΠΑΝΙΟ
Το 1960 που προβλήθηκε η ταινία οι σκηνοθέτες απέφευγαν να κινηματογραφούν το μπάνιο και αν το έκαναν προσπαθούσαν να το περιορίσουν όσο μπορούσαν. Ο Χιτσκοκ το δείχνει από την αρχή όταν η Μάριον μπαίνει στο μοτέλ και ο Νόρμαν Μπειτς της δείχνει το σπίτι. Για κάποιο λόγο μάλιστα εκείνος δεν τολμάει να πει τη λέξη «μπανιο» και αναγκάζει εκείνη να το κάνει βγάζοντας τον από τη δύσκολη θέση. Το τραύλισμα του Νόρμαν και αυτός ο απρόσμενος δισταγμός προδιαθέτει ότι κάτι άσχημο θα συμβεί εκεί.
ΗΔΟΝΟΒΛΕΨΙΑΣ
Στη συνέχεια ο Νόρμαν μετακινεί ένα πίνακα από τον τοίχο για να αποκαλυφθεί ένα μεγάλο μέρος του τοίχου σκαμμένο, τόσο όσο να του επιτρέπει να βάλει άνετα το κεφάλι του και να παρακολουθεί την Μάριον να κάνει μπάνιο από μια μικρή τρύπα. Με αυτή τη σκηνή ο Χιτσκοκ πετυχαίνει τρία πράγματα ταυτόχρονα. Πρώτα βάζει το θεατή στην θέση του ηδονοβλεψία τοποθετώντας την κάμερα μέσα στην τρύπα έτσι ώστε να παρακολουθήσουμε εμείς την Μάριον να κάνει μπάνιο. Έπειτα είναι ξεκάθαρο από τον υπερβολικά σκαμμένος τοίχο ότι ο Νόρμαν συστηματικά παρακολουθεί τις γυναίκες που νοικιάζουν το δωμάτιο να κάνουν μπάνιο. Τρίτο όλα αυτά τα περικλείει στον πίνακα που απομακρύνει από τον τοίχο για να φτάσει στην τρύπα και απεικονίζει την σκηνή της ασέλγειας δυο ηλικιωμένων σε μια νεαρή που είναι γυμνή γιατί πλένεται στο ποτάμι. Από τους περίπου 50 πίνακες που ασχολούνται με αυτό το μοτίβο ο Χιτσκοκ διαλέγει τον πιο προσβλητικό και απειλητικό για την γυναίκα. Σε αυτή τη σκηνή μάλιστα ο Νόρμαν αφυπνίζεται ερωτικά από την Μάριον.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
Ο Νόρμαν προσπαθεί να γνωρίσει την Μάριον και συζητάνε στο σαλόνι. Εκείνος της ανοίγεται και της μιλάει για την μητέρα του, σα να είναι ζωντανή, κάνοντας παράπονα για την καταπιεστική συμπεριφορά της. Όταν η Μάριον του προτείνει να τη βάλει σε ίδρυμα ο Νόρμαν κοκαλώνει και της μιλάει επιθετικά, με τεντωμένο το κορμί του προς εκείνη και χωρίς να κουνάει ούτε βλέφαρο. Εκείνη νοιώθει άβολα και φεύγει. Αυτή είναι η στιγμή που η μητέρα κυριαρχεί στον διαταραγμένο, διπολικό κόσμο του και αποφασίζει να σκοτώσει τη Μάριον.
ΣΚΗΝΗ ΜΠΑΝΙΟΥ
Η Μάριον στη σκηνή του μπάνιου, στην αρχή, είναι χαρούμενη, ευχαριστιέται το νερό που ρέει ορμητικό πάνω της και εξαφανίζεται στο σιφόνι. Μετά από δέκα cut από διάφορες οπτικές γωνιές η κάμερα καδράρει διατηρώντας στη δεξιά άκρη του πλάνου τη Μάριον ενώ στην αριστερή άκρη κυριαρχεί η άσπρη ημιδιαφανής πλαστική κουρτίνα, φαινομενικά χωρίς κάποιο συγκεκριμένο λόγο. Το «περίεργο» αυτό καδράρισμα δικαιολογείται όταν βλέπουμε μέσα από την κουρτίνα τη πόρτα στο βάθος του μπάνιου να ανοίγει και μια μαύρη φιγούρα να πλησιάζει κρατώντας ένα μαχαίρι, ν’ ανοίγει απότομα την κουρτίνα και να μαχαιρώνει τη Μάριον.
ΜΟΥΣΙΚΗ
Στην αρχή ο Χιτσκοκ ήθελε την σκηνή να μην έχει μουσική υπόκρουση και πείστηκε μόνο όταν άκουσε μονταρισμένη την τελική σκηνή που εμπνεύστηκε ειδικά για τη ταινία ο ιδιοφυής μουσικός Μπέρναρντ Χέρμαν. Πρόκειται για ένα από τα διασημότερα soundtracks σε ταινίες τρόμου, εκτελεσμένο με βιολιά και τσέλο.
ΜΑΤΙ
Μαχαιρωμένη η Μάριον πέφτει νεκρή στα πλακάκια του μπάνιου και ο Χίτσκοκ κάνει ένα πολύ κοντινό στο ακίνητο μάτι της. Οι παραγωγοί ανακάλυψαν ότι ότι το μάτι της ηθοποιού τρεμοπαίζει ελάχιστα και του λένε ότι δεν μπορούν να την προβάλουν έτσι. Τα γυρίσματα δεν μπορούσαν να ξαναγίνουν, η ηθοποιός (Τζάνετ Λη) δούλευε σε άλλη ταινία, χρήματα δεν υπήρχαν. Αυτός είναι ο λόγος που παρεμβάλλεται μια σκηνή με το ντουζ της μπανιέρας να τρέχει, χωρίς κάποιο άλλο λόγο παρά να καλύψει την κίνηση του ματιού.
ΝΕΡΟ
Η ταινία αρχίζει με τη βροχή που οδηγεί την Μάριον στο μοτέλ και στο χαμό της. Δολοφονείτε στο μπάνιο με το αίμα της να ξεπλένεται στο νερό που τρέχει και καταλήγει στο σιφόνι. Στη συνέχεια ο Αλλαν βάζει το άψυχο σώμα της στο αυτοκίνητο της και το πετάει σε ένα βάλτο μαζί με τα χρήματα που έκλεψε. Με κάποιο τρόπο το νερό οδηγεί σε μια κάθαρση.
ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ
Εκείνη την περίοδο Χιτσκοκ είχε γυρίσει πολύ πετυχημένες εμπορικά ταινίες στο Χόλιγουντ αλλά λίγο γλυκανάλατες και με έντονο το στοιχείο του χρώματος. Λένε λοιπόν ότι με το Ψυχώ προσπάθησε να σπάσει αυτή την κατηγοριοποίηση που του είχε κάνει το κοινό και να εισάγει καινούργια πράγματα στην κινηματογραφική αφήγηση. Για να γύρισε το Ψύχω αναγκάστηκε να παραιτηθεί από μια ταινία, σίγουρη επιτυχία γι’ αυτόν, με την Ώντρει Χέπμπορν. Το ντοκυμαντέρ έχει πολύ σφιχτό μοντάζ, γρήγορο ρυθμό και πολλές προσωπικότητες κορυφαίες της κινηματογραφικής βιομηχανίας να σχολιάζουν με κύριο ρόλο να έχει ο Γκιγιέρμο Ντελ’ Τορο.
