Γράφει ο Γιώργος Πάλλης
“Επί δεκαετίες, πέραν της απόλυτης οικονομικής εξάρτησής της, η Τοπική Αυτοδιοίκηση ήταν στοιχειωμένη από την κομματική πόλωση της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Ίδια οικονομικά και κομματικά συμφέροντα επικρατούσαν σε κοινοβούλιο και σε δημοτικά συμβούλια. Αθήνα, Μυτιλήνη, Λάρισα … καμία διαφορά. Σταδιακά ωστόσο, μέσα από την προοδευτική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, μέσα από τη δράση της Κοινωνίας των Πολιτών, αλλού περισσότερο κι αλλού λιγότερο, άρχισε να μορφοποιείται μια άλλη μορφή τοπικής δημοκρατίας. Ο Κλεισθένης Ι, ως προπομπός, στοχεύει στην ενίσχυση της συγκεκριμένης τάσης.
Η σημερινή αριστερή κυβέρνηση (δεν είναι τυχαίο) αντιλαμβάνεται πως η αποκέντρωση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του εθνικού αναπτυξιακού σχεδίου. Επίσης αντιλαμβάνεται πως το αποτυχημένο μέχρι σήμερα πολιτικό προσωπικό (τόσο στην κεντρική εξουσία όσο και στην τοπική αυτοδιοίκηση) δεν μπορεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να ηγηθεί της αλλαγής. Πρέπει να δημιουργηθεί χώρος για νέα πρόσωπα. Πρέπει όλοι να έχουν φωνή και βεβαίως δικαίωμα εκπροσώπησης. Τα παραδοσιακά κόμματα πρέπει να πάψουν να καπηλεύονται την εξουσία εις το όνομα των πολιτών και στο τέλος προς όφελος μόνο ολίγων και εκλεκτών, χωρίς να λογοδοτούν…
Για να έχουμε ουσιαστική τοπική αυτοδιοίκηση δεν αρκεί μόνο το κέντρο να αυτοπεριοριστεί προς όφελος της τοπικής αυτονομίας. Παράλληλα θα πρέπει να αυξηθεί η λαϊκή συμμετοχή, η δέσμευση του πολίτη προς την κοινωνία και την πολιτική. Προτεραιότητα του Κλεισθένη Ι είναι η αποκατάσταση της σχέσης πολιτείας και πολίτη. Ο ίδιος ο πολίτης πρέπει να αισθανθεί ότι το σύστημα τον συμπεριλαμβάνει και κυρίως τον έχει ανάγκη. Απλή αναλογική, δημοψηφίσματα, επιτροπές διαβούλευσης, κατηγοριοποίηση δήμων και τοπικός σχεδιασμός δεν είναι τίποτα άλλο από τα απαραίτητα συστατικά μιας δημοκρατικής διακυβέρνησης με ενεργούς πολίτες.
Οι αντιδράσεις στην έλευση της απλής αναλογικής έχουν βαθύτερες ρίζες. Η απλή αναλογική απαιτεί υπευθυνότητα, πολιτικό πολιτισμό, πολιτική παιδεία, τόσο από τους πολίτες όσο και τους εκλεγμένους φορείς εξουσίας. Η απλή αναλογική είναι μια πρόκληση για όλους. Με το υπάρχον εκλογικό σύστημα επιτυγχάνεται μια ισχνή αντιπροσώπευση, αν αναλογιστεί κανείς τα ποσοστά αποχής, τα ποσοστά των παρατάξεων που δεν εκλέγουν αντιπροσώπους και την εύνοια που απολαμβάνει η πρώτη σε ψήφους παράταξης. Καταλήγουμε λοιπόν, στο τραγικό αποτέλεσμα, οι μισοί και πλέον δημότες να μην αντιπροσωπεύονται στα δημοτικά συμβούλια και στην κατ’ όνομα μόνο δημοκρατική διακυβέρνηση.
Με την απλή αναλογική παρέχονται επιπλέον κίνητρα διαλόγου και συμμετοχής, σε μια προσπάθεια καταπολέμησης της απάθειας και της αποξένωσης των πολιτών. Κανείς δεν είναι εδώ για να προστατεύσει κανένα. Αναλαμβάνουμε όλοι το μερίδιο ευθύνης που μας «αναλογεί». Η αξιωματική αντιπολίτευση, ως άλλος κηδεμόνας, αντιμετωπίζει τους πολίτες ως προστατευόμενα ανήλικα τέκνα, που δεν ξέρουν να κάνουν τίποτα άλλο από το μαλώνουν και να μηχανορραφούν. Και το κακό δεν είναι ότι έχουν αυτή την άποψη για τους πολίτες, το κακό είναι ότι προτιμούν το στάδιο της ανηλικότητας να διατηρηθεί εσαεί. Δεν τους εξυπηρετούν πολίτες που σκέφτονται, που συμμετέχουν, που συνεργάζονται.
Εντυπωσιακοί είναι οι ορισμοί που δόθηκαν από τους συναδέλφους της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου: Συνδιαλλαγή σημαίνει συναλλαγή … προφανώς γιατί ο άνθρωπος είναι κακός από τη φύση του και είναι αδύνατο να σκέφτεται πέραν του ατομικού του συμφέροντος. Διακυβέρνηση σημαίνει κυβερνά μια παράταξη … προφανώς γιατί γνωρίζει τη μια και μοναδική αλήθεια, μακριά από μικροσυμφέροντα και μικροπολιτικές, και επομένως πρέπει ανεμπόδιστα να υλοποιήσει το έργο της. Οι μειοψηφίες είναι περιθωριακές και δεν δικαιούνται να αποκτούν ρόλο μέσα στα Συμβούλια … το μονοπώλιο της ιδεολογικής σοφίας απονέμεται στον εκάστοτε Δήμαρχο ή Περιφερειάρχη και μαζί με αυτό και το 60% των συμβούλων, οι οποίοι αρκούν για να διασφαλιστούν τα δικαιώματα κάθε μειοψηφούντα. Καταστρεπτικές αντιλήψεις άλλων εποχών.
Καίριες νομοθετικές παρεμβάσεις η αναβάθμιση υφιστάμενων θεσμών, όπως οι Επιτροπές Διαβούλευσης και η καθιέρωση νέων, όπως το δημοτικό και περιφερειακό δημοψήφισμα. Αμεσοδημοκρατικοί θεσμοί. Ποιοι «θα φυλάνε τους φύλακες»; Οι ίδιοι οι πολίτες. Οι πολίτες θα ελέγχουν την εξουσία των εκλεγμένων τοπικών φορέων. Οι πολίτες θα προσδίδουν την αναγκαία νομιμότητα στη λήψη αποφάσεων. Η λειτουργία των Επιτροπών Διαβούλευσης θα βοηθήσει τους κοινωνικούς φορείς και τους πολίτες να γνωρίσουν καλύτερα τα θέματα που τους αφορούν, να εκφράσουν την άποψή τους, να ακούσουν τις αντίθετες απόψεις, να αποκτήσουν μια σφαιρική αντίληψη. Παράλληλα, μέσα από την ηλεκτρονική διαβούλευση η άποψη κάθε δημότη φθάνει στα αυτιά των υπηρεσιακών παραγόντων.
Ειδικά, πριν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, Επιτροπές Πρωτοβουλίας που συγκροτούνται από τους κοινωνικούς φορείς του τόπου, προβάλλουν τις θέσεις τους, ενημερώνοντας τους πολίτες και υποστηρίζοντας τις εναλλακτικές λύσεις. Οι δημοτικές αρχές, από την πλευρά τους, οφείλουν να διασφαλίζουν την ισότιμη και πλουραλιστική προβολή και έκφραση των διαφορετικών απόψεων. Ενθαρρύνουν το δημόσιο διαλόγο, με τη διοργάνωση εκδηλώσεων και συζητήσεων και την έκδοση πληροφοριακού υλικού. Τα τοπικά δημοψηφίσματα δεν εγκαταλείπονται στο έλεος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Πρόκειται για έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό μιας προσπάθειας εκδημοκρατισμού της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η λαϊκή κυριαρχία στην πράξη.
Προερχόμενος από μια νησιωτική περιφέρεια, μεγάλωσα βιώνοντας τις διακρίσεις στις οποίες υπόκεινται οι κάτοικοι των νησιωτικών και ορεινών περιοχών της χώρας. Δήμοι και Περιφέρειες απροστάτευτες και εκτεθειμένες στην έλλειψη ανθρώπινων και οικονομικών πόρων, στις δυσκολίες πρόσβασης στα κέντρα λήψης αποφάσεων αλλά και σε κοινωφελείς και δημόσιες υπηρεσίες, στην αδυναμία παρακολούθησης αναπτυξιακών μοντέλων που ανταποκρίνονταν στις ηπειρωτικές και κυρίως αστικές περιοχές. Οι γεωγραφικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες λαμβάνονται επιτέλους ουσιαστικά υπόψη. Και λέω «ουσιαστικά», διότι πλέον με βάση αυτή την κατηγοριοποίηση, καθορίζονται οι αρμοδιότητες, καταρτίζονται οι Κανονισμοί Εσωτερικής Λειτουργίας των Δήμων, κατανέμονται οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι, εντάσσονται οι Δήμοι σε χρηματοδοτικά προγράμματα, σχεδιάζονται αναπτυξιακές πολιτικές. Θεσμοθετείται η τεχνική υποστήριξη στη μελέτη και υλοποίηση έργων μικρών δήμων, που δεν διαθέτουν την απαραίτητη τεχνογνωσία, από τη Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων του Υπουργείου Οικονομίας. Μια δοκιμασμένη και άκρως επιτυχημένη πρακτική της κυβέρνησης. Επίσης, δίνεται κατ΄ εξαίρεση, στους μικρούς νησιωτικούς δήμους, η δυνατότητα σύστασης μονομετοχικών ΑΕ για τη λειτουργία πρατηρίου υγρών καυσίμων. Αν βρεθείτε ποτέ στο Αη Στράτη θα μπορέσετε να κατανοήσετε την αναγκαιότητα του μέτρου.
Αγαπητοί φίλοι, το θέμα, για άλλη μια φορά, δεν είναι αν το συγκεκριμένο νομοσχέδιο θα λύσει όλα τα προβλήματα της τοπικής αυτοδιοίκησης με μαγικό ραβδί εν μία νυκτί. Το θέμα είναι αν ανοίγει θέματα προς την σωστή κατεύθυνση, αν τολμά να τα βάλει με καθεστωτικές αντιλήψεις, αν τελικά συντελεί στην πολυπόθητη αλλαγή που πρέπει να γίνει στη χώρα μας προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των πολιτών… και σε αυτό οφείλουμε να πάρουμε θέση όλοι μας”.
