O Σεφέρ Τσαλινάκ δολοφόνησε την πρώτη του σύζυγο όταν ήταν 17 χρόνων. Ύστερα από λίγες δεκαετίες κατακρεούργησε με αξίνα την φίλη του. Τώρα, στα 62 του, είναι το κεντρικό πρόσωπο σε talkshow στην τουρκική τηλεόραση με υψηλή τηλεθέαση. Το τουρκικό κοινό διψάει για βία. Και του προσφέρεται αφειδώς.
Από τα «πρωινάδικα», που δείχνουν σκηνές από κάμερες ασφαλείας που έχουν καταγράψει ληστείες και συμπλοκές σε δρόμους, μέχρι τις συρράξεις βουλευτών μέσα στην εθνοσυνέλευση, που είναι «αγαπημένο» θέμα των κεντρικών δελτίων ειδήσεων, η τουρκική τηλεόραση κατακλύζεται από σκηνές βίας. Σύμπτωμα, ίσως και αιτία, μιας κουλτούρας βίας που χαρακτηρίζει ολοένα και περισσότερο την τουρκική κοινωνία, όπως λένε οι ψυχίατροι.
«Για ποιόν λόγο θα μπορούσε να σκοτώσει ένας άνδρας», ρωτά η παρουσιάστρια του talkshow Σέντα Σαγιάν, τον Σεφέρ Τσαλινάκ, ο οποίος έχει καταδικαστεί δύο φορές σε πολυετείς ποινές κάθειρξης για τους φόνους, αλλά σήμερα είναι ελεύθερος μετά την αμνήστευσή του.
«Ο διάβολος την έσπρωξε στον τάφο, όπου θάφτηκε μόνη της», απαντά ο Σεφέρ Τσαλινάκ, ο οποίος τον Μάιο είχε πάρει μέρος σε άλλο τηλεοπτικό σόου, που θυμίζει το «ραντεβού στα τυφλά».
Μια άλλη τηλεπερσόνα, η Σονγκούλ Καρλί, που έχει ανταγωνιστικό talkshow, φιλοξένησε τον Γιακούπ Καρά, ο οποίος περιμένει να δικαστεί κατηγορούμενος για απόπειρα δολοφονία της γυναίκας του, που την χτύπησε 43 φορές με κατσαβίδι.
Η Καρλί χαρακτήρισε τον Καρά ως «κύριο», προκαλώντας το θερμό χειροκρότημα των προσκεκλημένων στο στούντιο. Ένας από τους προσκεκλημένους κατηγόρησε την γυναίκα του Γιακούπ Καρά ότι ήταν προκλητική, γιατί είχε έντονη κοινωνική ζωή.
Οι καταδίκες για προμελετημένους φόνους έχουν διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία στην Τουρκία, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης. Στοιχεία που αναφέρονται σε έκθεση του ΟΗΕ δείχνουν ότι τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας στην Τουρκία είναι διπλάσια από εκείνα στις ΗΠΑ και δέκα φορές περισσότερα από τον μέσο όρο στην Ευρώπη. Επιπλέον, το Ιατρικό Επιμελητήριο της Κωνσταντινούπολης καταγράφει, κατά μέσο όρο, καθημερινά 30 επιθέσεις σε βάρος γιατρών και νοσηλευτών στα δημόσια νοσοκομεία.
Τα τηλεοπτικά προγράμματα που φιλοξενούν ανθρώπους σαν τον Τσαλινάκ και τον Καρά προβάλλουν ως φυσιολογική την εγκληματική συμπεριφορά, επισημαίνει η Σεμπνέμ Κορούρ Φινκαντσί, επικεφαλής του Ιδρύματος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που εδρεύει στην Άγκυρα. Προσθέτει ότι με τέτοιες εκπομπές ενθαρρύνονται οι πολίτες να αυτοδικούν, να παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους, με δεδομένο μάλιστα ένα σύστημα απονομής δικαιοσύνης που είναι εξαιρετικά αργό. «Είτε πρόκειται για έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, είτε για μία διαφωνία στο σπίτι ή στον δρόμο, ή σε ένα νοσοκομείο… οι πολίτες προσπαθούν να λύσουν τα προβλήματά τους με τη βία», λέει η Σεμπνέμ Κορούρ Φινκαντσί.
Η εμφάνιση του Τσαλινάκ στο τηλεοπτικό σόου της Σέντα Σαγιάν, που έχει στόχο κυρίως το γυναικείο τηλεοπτικό κοινό, είχε ως αποτέλεσμα να διαμαρτυρηθούν 3.000 πολίτες στο Ανώτατο Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο της Τουρκίας (RTUK).
Ορισμένοι αναρωτιούνται γιατί το ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο έχει επιβάλει την αλλοίωση εικόνων τσιγάρων και αλκοόλ στην τηλεόραση, ενώ αδιαφορεί για την προβολή σκηνών βίας, ιδιαιτέρως εναντίον γυναικών.
Το ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο επέβαλε ένα χρηματικό πρόστιμο στο ιδιωτικό κανάλι όπου προβάλλεται το σόου της Καρλί, ενώ δεν έχει πάρει απόφαση για την αντίστοιχη εκπομπή της Σαγιάν. Το πιο σοβαρό πλήγμα, ωστόσο, ήταν η απόσυρση ενός διαφημιστικού πακέτου που είχε εξασφαλίσει η παραγωγή για την εκπομπή της Σαγιάν.
Η Ιντσί Σεν, παιδοψυχίατρος, δηλώνει ότι οι ραγδαίες οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές στην Τουρκία και μία δεκαετία έντονης αστικοποίησης επέφεραν διεύρυνση του χάσματος μεταξύ πλούσιων και φτωχών και οδήγησαν στην ενίσχυση της κουλτούρας της βίας. «Οφόνοςπαρουσιάζεταιωςκάτιφυσιολογικό. Σαννακάνεικάποιοςκάτισωστό. Ο δράστης θυματοποιείται.», δηλώνει η Ιντσί Σεν αναφερόμενη στις τηλεοπτικές εμφανίσεις του Σεφέρ Τσαλινάκ. «Αυτό αποδεικνύει την κλιμάκωση της ηθικής κατάπτωσης στην Τουρκία. Πρόκειται για την κορύφωση ενός βίαιου καπιταλισμού. Ο καθένας μπορεί να έχει ό, τι θέλει, οποτεδήποτε, σαν να επιτρέπονται όλα», λέει η Ιντσί Σεν.
Ο Τσαλινάκ, που έχει παντρευτεί πέντε φορές, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 4 ½ χρόνων για την δολοφονία της πρώτης γυναίκας του. Όταν δολοφόνησε την φίλη του, καταδικάστηκε σε άλλα έξι χρόνια κάθειρξης, αλλά αφέθηκε ελεύθερος το 2000 επειδή η κυβέρνηση αμνήστευσε κρατούμενους για να μειώσει τον αριθμό των φυλακισμένων.
Όσοι τολμούν να ασκήσουν κριτική στην διακυβέρνηση Ερντογάν υποστηρίζουν ότι η κουλτούρα της βίας ξεκινά από την κορυφή. Η καυστική ρητορική και το ύφος αντιπαράθεσης με πολιτικούς αντιπάλους σε εσωτερικό και διεθνές επίπεδο έχουν κάνει δημοφιλή τον Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν στο συντηρητικό ακροατήριό του στην Τουρκία, αλλά έχει οδηγήσει σε πόλωση της τουρκικής κοινωνίας. Η Σεμπνέμ Κορούρ Φινκαντσί λέει ότι «από την αρχή γνωρίζαμε ότι η λεκτική βία είναι το πολιτικό στυλ του Ερντογάν», αλλά η τακτική των προσβολών και των απειλών έχει φθάσει να υιοθετείται από τους πολίτες στην καθημερινότητά τους.
Η κυβέρνηση ομολογουμένως προσπαθεί να προωθήσει προγράμματα για την αντιμετώπιση της ενδο-οικογενειακής βίας και τη στήριξη των θυμάτων, επιχειρεί να εκσυγχρονίσει το νομικό πλαίσιο για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των γυναικών κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, αλλά θα χρειαστεί πολύς δρόμος για να φθάσει στο στόχο της. Δρόμος που γίνεται μακρύτερος, εφόσον ο πανίσχυρος Ερντογάν με την καθημερινή του ρητορική δείχνει να αδιαφορεί για τέτοιες… λεπτομέρειες.
