Τον Οκτώβριο του 2013, η Ιταλία ενημέρωσε επίσημα την Κομισιόν και τα άλλα κράτη-μέλη για την παρουσία της ασθένεια Xylella fastidiosa στην επαρχία του Λέτσε (Περιφέρεια Απουλίας, Νότια Ιταλία), κυρίως σε ελιές, καθώς και σε αμυγδαλιές και πικροδάφνες.
Από τότε η ευρωπαϊκή ελαιοκομία ζει μια πραγματική απειλή. Μια απειλή που κρέμεται σαν «δαμόκλειος σπάθη» πάνω από τα κεφάλια των ελαιοκαλλιεργητών, μηδέ εξαιρουμένων και εδώ στη Λέσβο και όχι άδικα.
Το βακτήριο αποικίζει τα ξυλώδη αγγεία των φυτών και κατά κανόνα μεταδίδεται από έντομα που ανήκουν στις οικογένειες Cicadellidae και Cercopidae και τρέφονται από τα ξυλώδη αγγεία των φυτών.
Το έντομο της οικογένειας Cercopidae με την επιστημονική ονομασία Philaenus spumarius είναι ένα πολύ κοινό πολυφάγο έντομο που δυστυχώς αφθονεί στα ελαιόδεντρα. Θεωρείται ο πλέον υπεύθυνος φορέας για την εξάπλωση του βακτηρίου στην Απουλία. Τα συμπτώματα που συνδέονται με την παρουσία του σε φυτά ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό και μπορεί να προκαλέσουν την πλήρη νέκρωση των φυτών μέσα σε λίγα χρόνια, ανάλογα με το είδος του φυτού ξενιστή, τη σοβαρότητα της μόλυνσης και τις κλιματικές συνθήκες.
Ενδεχόμενη έλευση του βακτηρίου μπορεί να προκαλέσει μέχρι και αφανισμό ολόκληρων επαρχιών από τον ελαιοκομικό χάρτη.
Το πρώτο καμπανάκι και το Ευρωδικαστήριο
Την πρώτη φορά που η ασθένεια αυτή εμφανίζεται στο έδαφος της ΕΕ. η Κομισιόν εξέδωσε την Απόφαση 2014/87 (13/2/2014), με την οποία λαμβάνει ήπια μέτρα προστασίας, απαγορεύοντας την ανεξέλεγκτη μετακίνηση φυτών από το Λέτσε προς άλλες περιοχές. Σταδιακά τα μέτρα σκληραίνουν την περίοδο 2014-2016.
Όταν μάλιστα ανακαλύπτεται ότι η Xylella fastidiosa επεκτείνεται σε νέες περιοχές, προσβάλλοντας και άλλα είδη φυτών (καλλωπιστικά, σπάρτα κ.α., ο αρχικός κατάλογος διευρύνεται στα «ευπαθή» στη λοίμωξη φυτά, τα οποία φθάνουν τα 359 , δηλαδή σχεδόν οτιδήποτε φυτρώνει!
Και καθώς οι αποφάσεις της ΕΕ αν εφαρμοστούν πλήρως οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε μια τεράστια καταστροφή με προεκτάσεις οικονομικές, οικολογικές, κοινωνικές, η υπόθεση αυτή σαφώς και ενδιαφέρει άμεσα την Ελλάδα, γιατί η απειλή για τους ελληνικούς ελαιώνες είναι πολύ πιθανό από υποθετική να γίνει πραγματική.
Και τότε…
Φύλαγε τα ρούχα σου…
Η πολιτεία θεωρητικά θα έπρεπε να λαμβάνει μέριμνα, εφόσον καταλήγουμε στο συμπέρασμα «φύλαγε και φρόντιζε τα ελαιόδεντρά σου να μη τα ξεράνει η Xylella fastidiosa», ιδίως όταν η ακαλλιεργησία αποτελεί βασική αιτία για την εμφάνιση και την επέκταση του βακτηρίου.
Με το δικό μας προβληματισμό φαίνεται ότι «ταυτίζεται» και η Περιφέρεια Β. Αιγαίου, η οποία δε μένει αμέτοχη σε όλο αυτό. Από τη μια ο δάκος που ρήμαξε τις φετινές καλλιέργειες, από την άλλη το «ενοχλητικό» βακτήριο (σ.σ. fastidiosa) έχουν σημάνει «συναγερμό» και απόλυτα λογικά να «σπρώξουν» τη λήψη μέτρων (μέριμνα και εφαρμογή) σε μια σειρά από προληπτικές ενέργειες …για παν ενδεχόμενο.
Όπως δηλώνει στα «Π» ο Αντιπεριφερειάρχης Κώστας Αδαμίδης, η πρόσφατη σύσκεψη στην Κρήτη, είχε διττό χαρακτήρα.
«Από τη μια η ανάγκη να τεθεί η δακοκτονία σε νέα βάση, από την άλλη η «απειλή» του βακτηρίου, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για την υπογραφή ενός πρωτόκολλου συνεργασίας με το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών φυτών. Είμαι στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσω ότι μετά την ημερίδα που πραγματοποιήθηκε και στη Λέσβο, τέθηκαν οι βάσεις και με γοργούς ρυθμούς προχωράμε στο πιλοτικό πρόγραμμα του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ» και των συμπραττόντων εταίρων», είπε ο κ. Αδαμίδης.
Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και τίθεται υπό την αιγίδα του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ», συμμετέχουν εκτός από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου ,Τμήμα Γεωγραφίας, η Περιφέρεια Κρήτης, η Περιφερειακή Ενότητα Μεσσηνίας, η Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας και η Περιφέρεια Β. Αιγαίου μόνο με τη νήσο Λέσβο, ως κατεξοχήν ελαιοπαραγωγική περιοχή.
Τα «πάνω- κάτω» στη δακοκτονία
Πρώτη μέριμνα της Περιφέρειας Β. Αιγαίου είναι ο τρόπος διεξαγωγής της δακοκτονίας, καθώς οι μέχρι τώρα πρακτικές και δεν αποδίδουν και κρίνονται πια ξεπερασμένες, αφού δεν ανταποκρίνονται στις νέες συνθήκες που συνεχώς μεταβάλλονται.
Σκοπός της επίσκεψης του κλιμακίου στην Κρήτη, στο οποίο επικεφαλής ήταν ο αρμόδιος Αντιπεριφερειάρχης με τη συμμετοχή του Γ. Διευθυντή της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και του Προϊσταμένου της υπηρεσίας Γιώργου Λαγουτάρη, ήταν αφενός η διερεύνηση νέων πρακτικών στην εφαρμογή της δακοκτονίας στο νησί και η ανανέωση της λίστας φαρμάκων που χρησιμοποιούνται, καθώς έχει παρατηρηθεί ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών κατά την εφαρμογή ορισμένων εξ’ αυτών που χρησιμοποιούνται ως τώρα.
«Η μορφή των ψεκασμών με τους τρόπους που εφαρμόζεται ως σήμερα, όπως και η χρήση των φυτοφαρμάκων, είναι βέβαιο ότι θα τροποποιηθεί εντελώς, μας λέει ο κ. Αδαμίδης.
Η εφαρμογή των παγίδων, για παράδειγμα, θα εστιάσει στα σημεία αιχμής και οι παγίδες θα παρακολουθούνται ηλεκτρονικά.
Κατ’ αυτό τον τρόπο θα έχουμε τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε για τα εστιακά σημεία, τα οποία θα «κοκκινίζουν» στις οθόνες παρακολούθησης, οπότε θα ειδοποιούν για το μέγεθος εξάπλωσης του εντόμου.
Από την άλλη πλευρά, θα γίνει χαρτογράφηση των περιοχών, ώστε να ληφθεί επιπλέον μέριμνα με βάση την ανθεκτικότητα και τη συχνότητα προσβολής του καρπού, κάτι που θεωρείται η πλέον ενδεδειγμένη μέθοδος».
Προνοείν χρη…
Αναφορικά με την εξάπλωση της Xylella fastidiosa, η Περιφέρεια Β. Αιγαίου έχει ήδη προβεί σε εκτύπωση και διανομή σχετικού ενημερωτικού υλικού το οποίο μοιράστηκε, όπως λέει ο Αντιπεριφερειάρχης στους Ελαιουργικούς Συνεταιρισμούς, για να φροντίσουν στη συνέχεια οι ίδιοι για την καθοδήγηση και ενημέρωση των αγροτών.
photo: Pexels Julia Sakeli
