Η Δήμητρα Παναρίτη γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Άργος. Τα τελευταία χρόνια ζει με την οικογένειά της στη Νίκαια Αττικής. Το «Όσα οι ψυχές δεν λησμονούν», το πρώτο της «πνευματικό παιδί» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Πνοή», έχει ήδη προκαλέσει αίσθηση.
Η υπόθεσή του αναφέρεται στα χρόνια της χούντας, στη Θεσσαλία, σε ένα χωριό με ήρωες ανθρώπους καθημερινούς, που σταδιακά όμως έκαναν την υπέρβασή τους….
-Το «Όσα οι ψυχές δεν λησμονούν» είναι ένα μυθιστόρημα που «ακουμπά» σε ιστορικά γεγονότα και στην εξέλιξή τους, παράλληλα με τη ζωή του ήρωα, του Πέτρου.
Θέλετε να μας μιλήσετε για το πως εμπνευστήκατε;
Πράγματι, είναι ένα μυθιστόρημα με φόντο την κοινωνική πραγματικότητα των τελευταίων πέντε δεκαετιών και προέκυψε από την ανάγκη μου να μοιραστώ τις σκέψεις μου για τα όσα συμβαίνουν στην κοινωνία μας εδώ και πολλά χρόνια.
Στο μυαλό μου δεν είχα εξ’αρχής την υπόθεση του βιβλίου. Είχα σκεφτεί μόνο τον τίτλο, θέλοντας να μιλήσω για αυτά που δεν είναι εύκολο μια ψυχή να ξεχάσει, τα δυσάρεστα.
Αν καταφέρουμε να δούμε κάποια δυσάρεστα γεγονότα από άλλη οπτική και να τα μετατρέψουμε σε ευκαιρίες για νέες δυνατότητες, τότε ένας άλλος δρόμος θα ανοιχτεί μπροστά μας. Το πόσο εύκολος ή δύσκολος θα είναι αυτός ο δρόμος, εξαρτάται από τις αντοχές μας.
Ακόμα και αν βρεθούμε σε αδιέξοδο, έχουμε την επιλογή να γυρίσουμε πίσω και να αλλάξουμε τη διαδρομή. Είμαστε υπεύθυνοι για την προσωπική μας κόλαση ή τον προσωπικό μας παράδεισο. Κι επειδή ό,τι μας συμβαίνει έχει αντίκτυπο πολλές φορές και στους άλλους, καλό είναι οι ενέργειές μας να είναι όσο πιο συνειδητές γίνεται.
Μέσα από την ιστορία του βιβλίου και τη διαδρομή των ηρώων βλέπουμε πως «όσα η ψυχή τους δεν λησμονεί» διαμορφώνουν την εξέλιξη της ζωής τους και όχι μόνο. Πολλές φορές διαμορφώνουν και το κοινωνικό πλαίσιο.
–Είχατε από πριν την εικόνα του ήρωα και της διαδρομής του στο μυαλό σας, ή απλά προέκυψε στην πορεία η υπόθεση του βιβλίου;
Η εικόνα του ήρωα ήταν ξεκάθαρη από την αρχή. Ήξερα τι χαρακτήρα θα έχει, το επάγγελμά του καθώς επίσης τις απόψεις του για τη ζωή και τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της. Κάποια γεγονότα βέβαια προέκυψαν κατά τη διάρκεια της συγγραφής γιατί εξυπηρετούσαν την πλοκή, χωρίς αυτό να επηρεάσει την τελική έκβαση της ζωής που ήθελα να έχει.
«Τα όνειρα που διεκδικούν μια δεύτερη ευκαιρία τροφοδοτούν την ελπίδα»
–Είναι μόνο δική μου η εντύπωση ή σας έχουν ξαναπεί ότι η ιστορία θα μπορούσε να έχει διαδραματιστεί σε αληθινό χρόνο;
Δεν μου το έχουν ξαναπεί , αλλά αυτό είναι αλήθεια. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως όσο υπερβολική κι αν φαίνεται η μυθοπλασία, μερικές φορές η ζωή μας εκπλήσσει με σενάρια που ξεπερνούν ακόμα και τη φαντασία…
-Μοιραστείτε μαζί μας το πρώτο πράγμα που αισθανθήκατε όταν πιάσατε στα χέρια σας το χειρόγραφο τυπωμένο σε βιβλίο;
Χαρά και ανακούφιση. Πιστεύω , πως όταν ο άνθρωπος θέλει κάτι πραγματικά και δουλέψει πάνω σε αυτό, μπορεί να τα καταφέρει’ κι όταν κράτησα το βιβλίο στα χέρια μου αισθάνθηκα ακριβώς αυτό : ότι τα κατάφερα!
-Γράφετε συνέχεια, είναι μια εσωτερική σας διεργασία που αποτυπώνεται στο χαρτί. Γιατί «ξεπήδησε» τώρα η ανάγκη να εκδώσετε κάτι και όχι νωρίτερα;
Γράφω όταν νιώσω την ανάγκη κι όταν αισθανθώ ότι έχω κάτι να πω. Είναι κάτι σαν ψυχοθεραπεία πολλές φορές. Αυτά που δεν μπορείς να πεις (ίσως γιατί ελάχιστοι θα τα καταλάβουν), αν καταφέρεις με έναν τρόπο να τα βγάλεις από μέσα σου τότε νιώθεις καλύτερα. Επιπλέον, όταν μοιράζεσαι τις σκέψεις σου και βλέπεις ότι υπάρχουν κι άλλοι, που σκέφτονται παρόμοια, τότε βλέπεις ότι δεν είσαι μόνος και με κοινή, πνευματική παρέα ελπίζεις ότι αυτός ο κόσμος μπορεί να αλλάξει και να γίνει καλύτερος. Η ανάγκη να εκδώσω προέκυψε όταν πλέον ήμουν έτοιμη για το πρώτο μου μυθιστόρημα.
–Μετά τις πρώτες παρουσιάσεις, ποια θα λέγατε ότι είναι η στάση του αναγνωστικού κοινού απέναντι στο πρώτο σας συγγραφικό εγχείρημα;
Υπάρχει ενδιαφέρον από το αναγνωστικό κοινό και αρκετοί μου έχουν εκφράσει πως τους αρέσει πολύ η ιστορία. Μάλιστα κάποιους τους έχει αγγίξει πιο προσωπικά. Αυτό όμως που με ικανοποιεί περισσότερο είναι όταν μου λένε πως εισέπραξαν τα μηνύματα που ήθελα να περάσω μέσα από τη συγκεκριμένη ιστορία.
-Τα βιβλία που διαβάζουμε πάντα μας αφήνουν κάτι, λιγότερο ή περισσότερο το καθένα. Ποιος είναι ο δικός σας στόχος, ποια είναι τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε μέσα από το βιβλίο σας;
Μηνύματα που έχουν να κάνουν με τις ανθρώπινες σχέσεις, την αγάπη, τον αληθινό έρωτα, τη διαφορετικότητα αλλά και τα όνειρα που διεκδικούν μια δεύτερη ευκαιρία και τροφοδοτούν την ελπίδα.
-Υπάρχει συνέχεια στην ψυχή, όταν πια ξεκινήσει το μακρύ της ταξίδι;
Πιστεύω πως η ψυχή είναι αθάνατη και το ταξίδι της έχει να κάνει αποκλειστικά με την ελευθερία που τη διέπει. Όσο πιο ελεύθερη είναι μια ψυχή, τόσο πιο μακρύ το ταξίδι. Μόνη της το ορίζει!
Ένας δυστυχισμένος άνθρωπος δεν είναι ελεύθερος. Η ελευθερία είναι συνώνυμη με την ανεξαρτησία.
–Τι χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ένας άνθρωπος για να λογίζεται και να είναι ελεύθερος;
Ο άνθρωπος παύει να είναι ελεύθερος όταν ξεχάσει την αξία του εαυτού του. Όταν δηλαδή, αρχίσει να μετρά την αξία του κάθε «εξωτερικού» πράγματος που θα τον κάνει ευτυχισμένο. Ο Επίκτητος είχε πει: «Την ελευθερία δεν την προσφέρει η πραγματοποίηση των όσων λαχταράς, αλλά η ακύρωση της λαχτάρας».
Οι άνθρωποι έχουν επενδύσει στην ύλη, πιστεύουν ότι η απόκτησή της θα τους κάνει ευτυχισμένους. Όταν λοιπόν η ευτυχία έχει να κάνει με πράγματα που λαχταρούν ν’ αποκτήσουν και δεν μπορούν, τότε γίνονται δυστυχισμένοι και ένας δυστυχισμένος άνθρωπος δεν μπορεί να είναι ελεύθερος. Η ελευθερία είναι συνώνυμη με την ανεξαρτησία.
Άρα λοιπόν, ο εξαρτημένος από πράγματα που δεν μπορεί να ελέγξει και να εξουσιάσει, δεν γίνεται να είναι ελεύθερος. Πρέπει ο άνθρωπος να πάψει να θέλει αυτά που δεν εξαρτώνται από τον ίδιο και του προκαλούν δυστυχία και να επικεντρωθεί σε αυτά που τον κάνουν να νιώθει πραγματικά ευτυχισμένο. Ελεύθερος είναι αυτός που τολμά κι αντιστέκεται στις επιθυμίες που του προκαλούν θλίψη όταν δεν μπορεί να τις πραγματοποιήσει.
– Γιατί παίζει μεγάλο ρόλο να υπάρχει δικαιοσύνη στην καθημερινότητα, αλλά και γενικά στη ζωή και στις σχέσεις σας με τους άλλους;
Η δικαιοσύνη είναι μια σπουδαία αρετή και επιφέρει ισορροπία και ευτυχία τόσο σε προσωπικό όσο και κοινωνικό επίπεδο. Η αδικία μπορεί να δημιουργήσει μίσος, αντιπαραθέσεις, βία, απελπισία και πολλά άλλα συναισθήματα και να επηρεάσει τις ανθρώπινες σχέσεις. Πολλές φορές βλέπουμε και γονείς να αδικούν τα παιδιά τους και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μίσος ακόμα κι ανάμεσα στα αδέρφια, ενώ δεν θα έπρεπε. Δικαιοσύνη είναι ο σεβασμός της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου και χωρίς δικαιοσύνη η καθημερινότητά μας μόνο θλιβερή μπορεί να είναι.
– Η δημοκρατία πιστεύετε ότι εμπεριέχει την έννοια της δικαιοσύνης και αν ναι, τότε γιατί ενώ έχουμε δημοκρατία υπάρχει τόση αδικία γύρω μας;
Ωραία ερώτηση! Κάπου είχα διαβάσει πως «Μια δημοκρατία δεν μπορεί να πετύχει αν δεν εμπεριέχει μια ομάδα ανθρώπων εμποτισμένων με τις αρχές της δικαιοσύνης και της τιμής». Ο λόγος λοιπόν που υπάρχει τόση αδικία γύρω μας -ενώ υποτίθεται πως έχουμε δημοκρατία- είναι επειδή αυτοί που κυβερνούν δεν εμποτίζονται με τις αρχές της δικαιοσύνης και της τιμής, αφού το προσωπικό τους συμφέρον είναι πάνω απ’ όλα. Δημοκρατία σημαίνει δικαιοσύνη και δικαιοσύνη θα υπάρξει μόνο όταν η δημοκρατία εφαρμοστεί στην πράξη με τις αξίες που τη διέπουν αληθινά και κυρίως όταν αυτοί που κυβερνούν θα ενδιαφερθούν για το συλλογικό καλό.
– Το πνεύμα μπορεί να λησμονήσει, η μνήμη εξασθενεί με τα χρόνια. Η ψυχή πάνω στην οποία καταγράφονται ανεξίτηλα τα πάντα , όχι;
Έχω την εντύπωση ότι μια ψυχή δεν μπορεί να ξεχάσει εύκολα αυτά που της έχουν συμβεί, ακριβώς επειδή έχει μνήμη. Νομίζουμε ότι ξεχνάμε ή ότι η μνήμη εξασθενεί αλλά στην πραγματικότητα όλα μένουν στο υποσυνείδητο. Όταν ένα ερέθισμα ενεργοποιήσει τη μνήμη, τότε βγαίνει ξανά στην επιφάνεια αυτό που μας έχει πληγώσει και τότε η πληγή αρχίζει πάλι να αιμορραγεί, επειδη κάτι την «έξυσε» και εμείς το επιτρέψαμε να συμβεί. Είναι σημαντικό να μπορούμε να ελέγχουμε τις σκέψεις μας γιατί κατά κάποιο τρόπο επηρεάζουν τη ζωή μας και δημιουργούν ένα ντόμινο από άλλες σκέψεις, κυρίως αρνητικές, που μας βυθίζουν στη θλίψη για πράγματα που είχαν συμβεί στο παρελθόν και δεν υπάρχει κανένας λόγος να τα επαναφέρουμε στο παρόν μας.
-Με τι άλλο ασχολείστε, επαγγελματικά και μη;
Πριν γεννήσω τον γιο μου εργαζόμουν στον τουριστικό κλάδο, αλλά έπειτα δεν είχα τη δυνατότητα να συνεχίσω να εργάζομαι γιατί έπρεπε να είμαι στο σπίτι με το παιδί μου. Τώρα όμως που μεγάλωσε, θα ήθελα να μπω ξανά στον εργασιακό στίβο. Ευτυχώς έχω δημιουργικές δραστηριότητες που δεν με αφήνουν να πλήξω και φροντίζω μέσα από αυτές να γεμίζω ευχάριστα τον χρόνο μου.
-Ποιες είναι οι δικές σας προτεραιότητες;
Αυτή τη στιγμή η προτεραιότητα είναι το παιδί μου, όπως είναι και για τις περισσότερες μητέρες. Έχω βρει όμως τις ισορροπίες τώρα που μεγάλωσε λίγο, έτσι μπορώ να κάνω επιπλέον και κάποια πράγματα που αγαπώ.
–Έχετε τρομερή αδυναμία στο γιο σας, τον οποίο όπως κάθε μητέρα έχετε ορίσει ως πυρήνα της ζωής σας. Τι είναι αυτό που έχετε ορίσει -ανάμεσα στα άλλα-ως πρώτη προτεραιότητα στον τρόπο που μεγαλώνετε το παιδί σας;
Είναι αλήθεια αυτό, από τη στιγμή που αποκτάς παιδί όλα στη ζωή σου αλλάζουν. Θέλει λίγο χρόνο μέχρι να συνειδητοποιήσεις αυτή την τεράστια αλλαγή και πολλή υπομονή. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία για μένα είναι να μεγαλώσει το παιδί μου με αληθινές αξίες. Κυρίως, θέλω να μάθει από μικρός να είναι αυτόνομος και υπεύθυνος. Να στηρίζεται στις δυνάμεις του και να πιστεύει στον εαυτό του. Να είναι ανεξάρτητος, συνειδητοποιημένος και ελεύθερος άνθρωπος.
Δεν μου αρέσει όταν βλέπω κάποια μητέρα να περιστρέφει τη ζωή της διαρκώς γύρω από το παιδί της -ειδικά όταν αυτό έχει πλέον μεγαλώσει- επηρεάζοντας τη δική του ζωή και επιβάλλοντας τον τρόπο που εκείνο θα τη ζήσει. Είναι λάθος να προβάλλουμε στα παιδιά τις δικές μας επιθυμίες και να απαιτούμε από αυτά να ζήσουν έτσι όπως θα θέλαμε εμείς ή όπως μας βολεύει, για να τα έχουμε υπό την επίβλεψή μας για πάντα.
-Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι, ποιο θα ήταν αυτό;
Τον κόσμο, τι άλλο; Για να καταφέρεις όμως να αλλάξεις τον κόσμο πρέπει πρώτα να αλλάξεις ο ίδιος και να αρχίσεις να τον βλέπεις με άλλα μάτια. Δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο. Προσπαθώ γι’ αυτό καθημερινά. Αυτό που με ενοχλεί περισσότερο είναι η αδικία. Αν φροντίζαμε να είμαστε όλοι δίκαιοι και να συμπεριφερόμαστε απέναντι στους άλλους όπως θέλουμε να μας συμπεριφέρονται, τότε και ο κόσμος θα ήταν πιο δίκαιος. Τη συμπεριφορά όμως τη μαθαίνουμε, τη διδασκόμαστε, κανένας δεν γεννιέται άδικος και αυτό που θα μάθουμε και θα διδαχτούμε γίνεται στο τέλος ο χαρακτήρας μας με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
–Ποιος, αν υπήρξε, ήταν ο μεγαλύτερος φόβος σας, προτού αποφασίσετε να απέχετε γενικά από φόβους και να ζήσετε μια πραγματική ζωή;
Ο μεγαλύτερος φόβος του κάθε ανθρώπου ήταν, είναι και θα είναι ο θάνατος. Όσο όμως φοβάσαι το οτιδήποτε -και ειδικά τον θάνατο- δεν ζεις. Όταν κάτι δεν μπορείς να το αποφύγεις, τότε καλύτερα να συμφιλιωθείς μαζί του. Αυτό έκανα. Συμφιλιώθηκα με την ιδέα του θανάτου κι ύστερα άρχισα να ζω.
-Ετοιμάζετε κάτι αυτό τον καιρό; Μπορείτε να μας αποκαλύψετε την εποχή που θα διαδραματίζεται και σε τι θα αναφέρεται;
Έχω ήδη γράψει το επόμενο μυθιστόρημα, αλλά κάνω κάποιες διορθώσεις ακόμα. Διαδραματίζεται στα μέσα της δεκαετίας του ογδόντα και φτάνει μέχρι το άμεσο μέλλον.
Αναφέρεται σε κάτι πολύ ιδιαίτερο και επίκαιρο, που θα μας απασχολήσει στο μέλλον και μάλιστα αν δεν προσέξουμε τώρα πως θα το διαχειριστούμε, μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες στη ζωή κάποιων παιδιών αργότερα.
Σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία!!!
