Γράφει ο Ηλίας Κουρτζής
“Αγαπητοί φίλοι, σήμερα σας επιφυλάσσω ένα κομμάτι αντίκα του παππού μου Ηλία Κουρτζή (της 3ης γενιάς των κεραμιστών Κουρτζήδων), το οποίο είχε μια γριφώδη ονομαστική επιγραφή, της οποίας τη σημασία ύστερα από αρκετό προβληματισμό, πιστεύω ότι κατόρθωσα να την ερμηνεύσω. Για την φωτογράφιση αυτού του κομματιού θωρώ ελαχίστη υποχρέωσή μου να ευχαριστήσω την Κυρία Ολγα Ιωάννου, γόνο της οικογένειας Αλεπουδέλλη, στην οποία ανήκει το κομμάτι αυτό και η οποία μόλις μου αποκάλυψε την ύπαρξη του κομματιού, της ζήτησα να το φωτογραφίσω, και εκείνη μου παραχώρησε την άδεια χωρίς ιδιαίτερη επιφύλαξη.
Στο ραντεβού μας ήμουν αρκετά ακριβής και αρκετά αγχωμένος – δεν ήξερα τη θα συναντήσω. Ενοιωθα όμως λόγω της σοβαρότητας και αγωγής της κατόχου του κομματιού ότι θα ήταν κάτι το ιδιαίτερο.
Το κομμάτι το είχε προσεκτικά συσκευασμένο (δείγμα της αποδιδόμενης αξίας από εκείνη στο αγγείο) και αμέσως, χωρίς πολλές εισαγωγές το έβγαλε με προσοχή από το μέσον συσκευασίας και το μετέφερε σε ένα χώρο, που τον προετοίμασε για να γίνει η φωτογράφηση.
Η φωτογράφιση έγινε με την χαμηλών επιδόσεων μηχανή μου και το αποτέλεσμα το βλέπετε στις φωτογραφίες.:
Παρατηρήσεις: 1η: Το αγγείο (στάμνα ή κουμάρι) κραυγάζει για την ταυτότητά του: Αγιασώτικο, Κουρτζήδικο. του Ηλία Κουρτζή του Νικόλα (Αρχες 20ου αιώνα). Φόρμα μέ τον χαροκτηριστικό λαιμό και διακόσμηση με την τεχνική της ριπουλίνης: Πρώτο στρώμα αστάρι και μετά το στέγνωμα ζωγραφική με χρώματα.
2η. Η δικόσμηση πρέπει να έχει γίνει από δυο χέρια. Το φυτικό θέμα του λαιμού έχει ζωγραφιστεί από πεπειραμένο γυναικείο χέρι, διότι έχει μια αύρα ευαισθησίας, το δε μοτίβο στην κοιλιά του αγγείου έχει ζωγραφιστεί από τον παππού μου Ηλία Κουρτζή, ο οποίος κατασκεύαζε τέτοιου τύπου αγγεία. (έχουν διασωθεί και αγγεία και σχετικές φωτογραφίες).
3η, Ο “πονοκέφαλος” τελικά για μένα ήταν η ονομαστική επιγραφή, η οποία ήταν διαφορετική από άλλες παρόμοιες επιγραφές, που έχουν διασωθεί: “Νικόλαος Ηλία Κουρτζέλης Αγιάσος”! Από την πρώτη στιγμή που είδα την επιγραφή, μου δημιουργήθηκαν οι εξής προβληματισμοί:
1ον. Ο γραφικός χαρακτήρας δεν ήταν σαφώς του πατέρα μου, αλλά διέφερε σημαντικά και αυτού του παππού μου Ηλία.
2ον. Στην αρχή πίγα να πιστέψω ότι ήταν του προπαππού μου Νικόλα Κουρτζή. Ομως το απέρριψα σχεδόν αμέσως, διότι ο πατέρας του προπαππού μου λεγόταν Παναγιώτης και όχι Ηλίας.
3ον. Το επίθετο Κουρτζέλλης μπορώ να το δεχτώ σαν παραφθορά του οικογενειακού μας επιθέτου “Κουρτζής”, λόγω της συνηθείας που υπήρχε στη Λέσβο, τα περισσότερα επίθετα κατά την εκφώνηση τους να λήγουν σε κατάληξη -ελλης. Ομως ο παππούς μου στον οποίο αποδίδεται το αγγείο, ποτέ δεν θα υπέγραφε με το επώνυμο “Κουρτζέλλης”, παρά μόνο ως “Κουρτζής”.
Τι συνέβη λοιπόν και χαράχτηκε αυτό το δυσεξήγητο ονοματεπώμυμο στο αγγείο. Το πιθανότερο σενάριο είναι το εξής: Αγοράστηκε από κάποιον το αγγείο, ανυπόγραφο. Εξάλλου τότε οι υπογραφές σε αγγεία ήταν σπάνιες. Αργότερα ο ίδιος ή ο κληρονόμος του, έκρινε καλό να γράψει με πινέλο το όνομα αυτό, μα την σκέψη να προσδόσει μεγαλύτερη αξία ή κύρος στο αγγείο.
Σημειωτέον ότι κ Κυρία Ολγα Ιωάννου, μου απεκάλυψε ότι το αγγείο αυτό έφτασε στα χέρια της οικογένειάς της από τρίτο πρόσωπο, ως δώρον.
Θέλω να ζητήσω συγνώμην για την μακρηγορία μου, αλλά ήθελα να ολοκληρώσω τις σκέψεις μου γι’ αυτό το παράδοξο θέμα, το οποίο θεώρησα ότι έπρεπε να διαλευκανθεί.
Ευχαριστώ για την υπομονή σας.”
