Υπάρχει μια μορφή διάκρισης, ένας -ισμός, που δεν έχει αποτελέσει θέμα κοινωνικού διαλόγου ή διεκδικήσεων. Ο λόγος για τον ενηλικισμό, την πανταχού παρούσα διάκριση σε βάρος των παιδιών. Για αυτόν τον -ισμό που πολλοί από εμάς δεν είχαμε μέχρι χθες ακουστά, μίλησαν η Κατερίνα Βαρέλλα,ο Γιάννης Κλαδάκης και η Κυβέλη Κουκουδάκη στην εκδήλωση του “Μικρού Ντουνιά” στο Mosaik!
Ο Μικρός Ντουνιάς είναι ένα παιδαγωγικό εγχείρημα στη Μυτιλήνη της Λέσβου. που λειτουργεί με τη συμμετοχή της οργάνωσης «Αλληλεγγύη Λέσβου» όπου παιδιά ντόπιων και προσφύγων πρώτης παιδικής ηλικίας παίζουν και μαθαίνουν μαζί στο δασάκι του προσφυγικού καταυλισμού πρώην ΠΙΚΠΑ. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεών του, οργανώθηκε και η χθεσινή συζήτηση για τον ενηλικισμό.
Οι ομιλητές, αποσαφήνισαν το φαινόμενο και μίλησαν για κάποιες σοβαρές συνέπειές του, ενώ συζητήθηκαν οι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να αναγνωρίζουμε και να περιορίζουμε την παρουσία ενηλικισμού στην καθημερινότητά μας.
“Ο όρος εισήχθη το 1978 από τον ψυχολόγο Jack Flasher και περιγράφει τη άνιση κατανομή εξουσίας ανάμεσα σε ενηλίκους και ανηλίκους. Στην ουσία του ενηλικισμού βρίσκεται η διαφοροποιημένη μεταχείριση των ανηλίκων με κριτήριο αποκλειστικά την ηλικία τους και όχι τις πραγματικές ικανότητες του καθενός/της καθεμίας. Από ενηλικισμό διαπνέονται οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι θεσμοί (πολιτικά, κοινωνικά, πολιτισμικά, ατομικά, οικονομικά δικαιώματα των ανηλίκων) και φυσικά η εκπαίδευση”, εξηγεί η Κατερίνα Βαρέλα.
Ενηλικιστική είναι κάθε συμπεριφορά που βασίζεται στην υπόθεση ότι οι ενήλικες είναι ανώτεροι από τα παιδιά και εξ αυτού δικαιούνται να δρουν πάνω τους χωρίς τη σύμφωνη γνώμη τους. Ωστόσο η θεωρία του ενηλικισμού δεν αμφισβητεί ότι υπάρχουν κάποιες εγγενείς διαφορές ανάμεσα σε παιδιά και ενήλικες.-για παράδειγμα στην ανατομία. Η διάκριση εντοπίζεται όταν αυτές οι διαφορές συνοδεύονται από αξιολογικές κρίσεις σε βάρος των παιδιών ή οδηγούν στη μεταχείρισή τους ως κατωτέρων.
“Σίγουρα τα παιδιά κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους εξαρτώνται από τη φροντίδα των ενηλίκων. Το πρόβλημα ξεκινά όταν οι ενήλικες με πρόσχημα την προστασία καλλιεργούν υπέρμετρη εξάρτηση των παιδιών από το πρόσωπό τους”.
Ποιες είναι όμως οι συνέπειες του ενηλικισμού και πως μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε;
Η εσωτερίκευση του ενηλικισμού λαμβάνει χώρα όταν η ιδεολογία της κυρίαρχης ομάδας υιοθετείται από τα θύματά της, τα οποία αποδέχονται την κατώτερη θέση τους σαν φυσική, δίκαιη και αναπόφευκτη.
“Έτσι, το φαινόμενο εσωτερικεύεται όταν για παράδειγμα οι ανήλικοι πείθονται για τη χαμηλή τους αξία και τις περιορισμένες δυνατότητές τους ενώ μαθαίνουν να βλέπουν τους εαυτούς τους ως ανεύθυνους ανίκανους, ανώριμους…”
“Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ενηλικισμός είναι η πρώτη μορφή διάκρισης που υφίσταται ένας άνθρωπος”
Τι γίνεται στο Μικρό Ντουνιά σε σχέση με τον ενηλικισμό;
“Η ερώτηση πόσο χρονών είσαι είναι ίσως η πρώτη ερώτηση που θέτει ένας ενήλικας όταν συναντήσει ένα παιδί για πρώτη φορά. Η προβολή των κοινωνικών μας προσδοκιών ακολουθεί σχεδόν αφού ακούσουμε την ηλικία του. Στον Μικρό Ντουνιά τα παιδιά περνούν τη μέρα τους όλα μαζί και δεν υποβάλλονται σε διαχωρισμούς με βάση την ηλικία τους.
Δεν αγνοούμε τα παιδιά
Δεν αξιολογούμε την επικοινωνία μαζί τους ως λιγότερο σοβαρή από την επικοινωνία μας με έναν ενήλικα. Αναζητούμε διαρκώς διαύλους λεκτικούς και μη”
Αποφεύγουμε τη χρήση υποκοριστικών
Προσέχουμε τις φράσεις και τις διατυπώσεις μας “Θα καταλάβεις όταν θα μεγαλώσεις, “Αυτά τα ζητήματα δεν είναι για παιδιά”, Η αδερφή σου φέρεται έτσι επειδή είναι μικρή”, αυτές οι προτάσεις προάγουν τον ενηλικισμό.
Αποφεύγουμε τους χαρακτηρισμούς όμορφο, έξυπνο, επιθετικό κλπ, υποστηρίζουμε τα παιδιά στην απόκτηση αυτονομίας, μοιραζόμαστε με τα παιδιά ευθύνες που έχουν σχέση με την κοινότητα, δεν επεμβαίνουμε βιαστικά στις διαφωνίες τους”.
Ο Μικρός Ντουνιάς αντιτάσσεται ενεργά σε κάθε μορφής διάκριση. Όλοι και όλες μαζί, εξασφαλίζουμε ότι το κάθε παιδί και η οικογένειά του γίνονται σεβαστά στη διαφορετικότητά τους – ανεξαρτήτως εθνικότητας, φύλου, ικανοτήτων, ηλικίας, κ.ο.κ. Έτσι, φτάνουμε πιο κοντά σε έναν από τους βασικούς μας στόχους: να βοηθήσουμε τον καθένα/την καθεμία να αναπτύξει εμπιστοσύνη στον εαυτό του/της και στην προσωπική, γλωσσική και πολιτισμική του/της ταυτότητα”.
Στιγμιότυπο από τη χειμωνάτικη γιορτή του Μικρού Ντουνιά
https://www.mikrosdounias.eu/
