Τάσος Ψαρράς: Η Ζωή εν Τάφω, η νέα σειρά της ΕΡΤ, είναι ύμνος στη ζωή

Του Αλέξη Ηλιάδη

Με το μυθιστόρημα του Στράτη Μυριβήλη «Η ζωή εν τάφω», η ΕΡΤ1 επιστρέφει, έπειτα από αρκετά χρόνια, στη μυθοπλασία.

Η «Ζωή εν τάφω», που σύμφωνα με τον Απόστολο Σαχίνη είναι «ένα από τα δύο τρία σημαντικότερα κείμενα της σύγχρονης πεζογραφίας μας», μεταφέρεται τώρα στην τηλεόραση, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Τάσου Ψαρρά.

Στο βιβλίο του Μυριβήλη, ο λοχίας Αντώνης Κωστούλας που πολεμά στο Μακεδονικό Μέτωπο το 1917, στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γράφει γράμματα που σκοπεύει να στείλει στην αγαπημένη του. Στα γράμματα αυτά ο Κωστούλας καταγράφει όσα ζει πολεμώντας στην πρώτη γραμμή.

Με το μυθιστόρημά του αυτό ο Λέσβιος συγγραφέας μιλά για τη φρίκη του πολέμου, αλλά και για την ομορφιά της ζωής. Όπως λέει στο «Πρακτορείο» ο κ. Ψαρράς «ο Μυριβήλης αγαπά τη ζωή και δια του πολέμου, που καταστρέφει ζωές, υμνεί τη ζωή και τον έρωτα. Στη “ Ζωή εν τάφω” υπάρχει αυτό το δίπολο: ο πόλεμος, με τις ανθρώπινες απώλειες, με τις αγριότητες, που αποδίδονται με -κάποιες φορές ακραίο- ρεαλισμό και η ειρηνική ζωή που αποδίδεται με έναν έξοχο λυρισμό. Είναι ένα πολύ σημαντικό έργο. Κατά τον  Δ. Ν. Μαρωνίτη είναι “ το σημαντικότερο έργο της μεσοπολεμικής μας πεζογραφίας”. Έχει μεταφραστεί σε  πολλές ξένες γλώσσες και το 2014 δραματοποιήθηκε για το ραδιόφωνο και μεταδόθηκε από το  BBC RADIO 3, στο πλαίσιο ενός μεγάλου αφιερώματος στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Ο σκηνοθέτης του νέου σίριαλ της ΕΡΤ είχε ασχοληθεί και παλαιότερα με το έργο του Μυριβήλη, είχε κάνει ένα ντοκιμαντέρ στη σειρά «Εποχές και συγγραφείς». Ωστόσο, όπως λέει, η μεταφορά του μυθιστορήματος στη μικρή οθόνη, σε σενάριο, δεν ήταν εύκολη υπόθεση, ήταν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, που κράτησε πάρα πολλά χρόνια. «Έπρεπε να ξαναγραφεί το μυθιστόρημα με διαλόγους, να αποκτήσουν οι ήρωες και οι ηρωίδες υπόσταση, και να καλυφθούν όλα τα γεγονότα ενός μεγάλου μυθιστορήματος χωρίς να υπάρξει μετατόπιση από τον βασικό άξονα που είναι ο έρωτας ενός στρατιώτη με μια κοπέλα», εξηγεί ο κ. Ψαρράς επισημαίνοντας ότι έχει κάνει έρευνα δέκα ετών.

Αυτό που αλλάζει στη νέα σειρά της ΕΡΤ1 σε σχέση με το βιβλίο, είναι ότι έχουν προστεθεί ορισμένα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα διότι, όπως λέει ο σκηνοθέτης του σίριαλ, «την εποχή που έγραψε ο Μυριβήλης το βιβλίο συνέβησαν γεγονότα, τα οποία ήταν γνωστά στην ελληνική κοινωνία, όπως ο διχασμός, η κυβέρνηση του Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη και το κίνημα των μπολσεβίκων. Αυτά δεν τα ξέρουν οι νεότεροι».

Στην τηλεοπτική «Ζωή εν τάφω» παίζουν 157 ηθοποιοί και 1.600 κομπάρσοι. Πρωταγωνιστούν ο Δημήτρης Μοθωναίος, ο οποίος υποδύεται τον λοχία Αντώνη Κωστούλα, η Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη, η οποία υποδύεται την αγαπημένη του Μυρσίνη, ο Γιάννης Μπέζος, η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, ο Νίκος Πουρσανίδης και ο Γιώργος Αρμένης. Πρόκειται για μια μεγάλη παραγωγή με μικρό κόστος, όπως υπογραμμίζει ο κ. Ψαρράς. Όσοι δουλεύουμε για το σίριαλ είμαστε «σπόνσορες», αλλά πιστεύουμε σ’ αυτό που κάνουμε και θέλουμε να το κάνουμε, λέει χαρακτηριστικά.

Πολλά από τα γυρίσματα της σειράς έγιναν σε δύο χωριά της Μυτιλήνης, στην Αγιάσο και στη Συκαμιά, δηλαδή σε δύο χωριά που δεν έχουν αλλοιωθεί από τον χρόνο, και είναι  «έτοιμα σκηνικά». Όπως λέει ο κ. Ψαρράς, οι κάτοικοι της Αγιάσου και της Συκαμιάς βοήθησαν πάρα πολύ, ίσως επειδή η Λέσβος είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του Μυριβήλη. Γυρίσματα έγιναν ακόμη στο Λαύριο, στα Κορέστεια Καστοριάς, στην Ελευσίνα, στο Κορωπί και στην Παιανία.

Μιλώντας για την επιστροφή της ΕΡΤ στη μυθοπλασία ο κ. Ψαρράς τονίζει: «Ο κινηματογραφικός κόσμος προσδοκά να συνεχίσει έτσι η ΕΡΤ. Κάποτε η δημόσια τηλεόραση παρουσίαζε έξι σίριαλ τον χρόνο βασισμένα στη νεοελληνική λογοτεχνία. Είχε γνωρίσει στο κοινό τον Καραγάτση, τον Θεοτοκά, λίγο πολύ, όλους τους συγγραφείς της γενιάς του ’30. Τώρα υπάρχει η τάση να συνεχίσει η ΕΡΤ σ’ αυτή την κατεύθυνση, αυτός είναι και ο ρόλος της ΕΡΤ και ο κόσμος αυτό ζητάει. Είναι υποχρέωση της ΕΡΤ να προσφέρει πολιτισμό, ό,τι σημαντικότερο έχουμε είναι ο πολιτισμός».