Ο Στρατής Ευθυμίου, Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Βοστώνη αποχαιρετά τον Φώτη Ξυδά.
“Σε μία σταδιοδρομία διπλωματική οι προϊστάμενοι σου σε ακολουθούν και σε σημαδεύουν. Κάποιους θέλεις να τους ξεχάσεις, ορισμένους θέλεις να τους θυμάσαι για πάντα. Ο Φωτής Ξύδας ανήκει στην κατηγορία των τελευταίων. Είχα το προνόμιο να είμαι βασικός συνεργάτης του για όλο το διάστημα που υπηρέτησα στην Πρεσβεία Αγκύρας από το 2007 έως το 2011.
Την περίοδο της Άγκυρας ζήσαμε ιστορικές στιγμές, όπως η πρώτη επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού στην τουρκική πρωτεύουσα μετά από 50 χρόνια, η συνάντηση κορυφής στο Ερζερούμ στην ετήσια σύνοδο των Τούρκων Πρέσβεων, η πρώτη επίσκεψη Έλληνα Πρέσβη μετά από δεκαετίες στην Ίμβρο, επισκέψεις Υπουργών Εξωτερικών, η πρώτη φάση της κρίσης, εξελίξεις σημαντικές που κανείς τις βλέπει με ιδιαίτερο μάτι από τη σκοπιά της τουρκικής πρωτεύουσας.
Αν και αυθόρμητος, δεν άφηνε το χαρακτήρα του να επηρεάσει την κρίση του ως προς τη διαχείριση των ελληνοτουρκικών. Ήταν υπέρ της συνεργασίας με τη γείτονα, σε μία μάλλον ευκολότερη εποχή για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά τόνιζε σε όλους τους ξένους συνομιλητές ότι σε κάθε αγώνα χρειάζονται κανόνες, αναδεικνύοντας πειστικά το ρόλο του διεθνούς δικαίου. Παρά τις επιφυλάξεις άλλων υπηρεσιακών παραγόντων, είχε εισηγηθεί, μεταξύ άλλων, την κατάργηση θεώρησης για τα πράσινα τουρκικά διαβατήρια, εξέλιξη, η οποία όταν τελικά υιοθετήθηκε αργότερα, τόνωσε τον τουρισμό εκ Τουρκίας ιδίως στα νησιά του Αιγαίου.
«Είμαι Μυτιληνιός και το γιορτάζω» ήταν ο τίτλος άρθρου που είχε γράψει σε εφημερίδα της Λέσβου. Παθιασμένος Μυτιληνιός, συνεπώς, φύσει περήφανος, ζωντανός, αυθόρμητος, βαθιά συναισθηματικός. Ιδιότητες που δεν συναντάς εύκολα σε διπλωμάτες.
Χάρη στον Ξύδα δεν θα ξεχάσω ποτέ το σιμίτ και το τσάι στο βαπόρι που κουνούσε σαν καρυδότσουφλο πλέοντας για την Πρίγκηπο, πρωί της Κυριακής πηγαίνοντας στη Θεία Λειτουργία που τελούσε ο πρόσφατα εκλιπών Μητροπολίτης Πριγκηπονήσων Ιάκωβος. Την άμαξα προς τον Κουδουνά, τις ψαλμωδίες στο παρεκκλήσι του Αγίου Κλήμεντος εντός της Πρεσβείας Αγκύρας, το ταξίδι στην Ίμβρο και τους κατοίκους της που τους ήξερε όλους με το μικρό τους όνομα όπως και τα χωρία της που τα ήξερε σπιθαμή προς σπιθαμή. Το Γλυκί, το Σχοινούδι, το Κάστρο, τους Αγίους Θεοδώρους.
Ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στην ομογένεια της Κωνσταντινούπολης γιατί ενδιαφέρθηκε πραγματικά για τα προβλήματά της ως Γενικός Πρόξενος. Οι ομογενείς ακόμα θυμούνται τα αρνιά το Πάσχα στο Άγιο Γεώργη τον Κουδουνά στην Πρίγκηπο, τα ταξίδια στην Ίμβρο, τη συμμετοχή στις εκδηλώσεις της ομογένειας, τις ατελείωτες συσκέψεις για τα εκπαιδευτικά θέματα. Και θυμούνται λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά. Το ευχαριστώ στα γεροντάκια στο Μπαλουκλή, τις πολίτικες βεγκέρες, τη βάφτιση του Χάρη Ρομπόπουλου, ο οποίος όταν μεγάλωσε έπιανε το σταυρό στο Βόσπορο στα Θεοφάνεια, την έκφραση δημοσίων ευχαριστιών σε δημόσιους λειτουργούς που δώσαν όλη τη ζωή τους για την υπηρεσία, όπως η Έλλη Μάκου, αλλά και σε δασκάλους όπως ο Φραγκόπουλος που στήριξαν και προώθησαν την ομογενειακή εκπαίδευση.
Εκτός από τις ατελείωτες ώρες εργασίας, δεν θα ξεχάσω τα ταψιά με τους μπακλαβάδες που στείλαμε στους φύλακες των συνόρων μας, τα αυγά μενεμέν, τη Χριστουγεννιάτικη γιορτή με όλο το προσωπικό της Πρεσβείας και τα παιδιά τους, χριστιανούς και μουσουλμάνους με τον Ξύδα μαέστρο να διευθύνει τη χορωδία της Πρεσβείας, τις ιστορίες για τη Βουδαπέστη του Ψυχρού Πολέμου και την Πόλη που υπηρέτησε την περίοδο των σεισμών και της ελληνοτουρκικής προσέγγισης που ακολούθησε.
Σε μία νατοϊκή συνάντηση τη δεκαετία του ‘90, ένας διπλωμάτης της γείτονος έθεσε θέμα κυριαρχίας νησιών. Δεν άφηνε να πέσει τίποτα κάτω ο Ξύδας και ο αθεόφοβος του είπε ενώπιων όλων : Θα σου απαντήσω όπως ο Λεωνίδας απάντησε στους Πέρσες «Μολών Λαβέ!» Περιττό να περιγράψει κανείς το πανδαιμόνιο που ακολούθησε, καθώς όλοι οι παριστάμενοι χειροκρότησαν και στήριξαν και με την καρδιά τους πλέον την ελληνική θέση.
Θα τον θυμάμαι για την ελευθερία που μου έδωσε να ασχοληθώ με όσα με γέμιζαν. Την εκμάθηση τουρκικών, τα ταξίδια, την εξερεύνηση των μικρασιατικών καταβολών της οικογένειάς μου, τη φωτογραφία και τα παιδιά της Λωζάννης. Με χρειάζεστε τίποτα άλλο κ. Πρέσβη τον ρωτούσα κατά τις 7 όταν έφευγα για το μάθημά στο Πανεπιστήμιο. Τι θες και μαθαίνεις τουρκικά, κανείς δεν θα το εκτιμήσει στην Υπηρεσία με πείραζε, έχοντας βεβαίως δίκιο.
Ο Πρέσβης Φωτής Ξύδας με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του μετέτρεψε το άνυδρο τοπίο της Άγκυρας σε ένα πλαίσιο όπου όλα τα στελέχη της Πρεσβείας μας εργάζονταν με ψηλά το ηθικό και εντατικά στην καρδιά της Τουρκίας σε ένα κλίμα, όπου η συναδελφική ατμόσφαιρα βελτίωνε την απόδοση όλων προς όφελος της πατρίδας.
Η μεγάλη εμπειρία του, η εικονοκλαστική του προσέγγιση και η κρίση του θα μας λείψουν.
Καλό Παράδεισο κ. Πρέσβη”
