Με αφορμή το αφιέρωμα του Ερασιτεχνικού Φιλοτεχνικού Συλλόγου το Μπουρίνι, στο έργο του Ανδρέα Θωμόπουλου και την επίσκεψη του σκηνοθέτη στο νησί τα “Πολιτικά” συνομίλησαν μαζί του για την Τέχνη και την πορεία της στο χρόνο, για τη βρώμικη θάλασσα της σύμβασης και της αγοράς αλλά και για τον “νταλκά” του καλλιτέχνη, για το μεταναστευτικό και τους νησιώτες, για τον Παύλο Σιδηρόπουλο και την Κατερίνα Γώγου και για το “Να μ αγαπάς”, τον κορυφαίο του στίχου που σημάδεψε μια ολόκληρη γενιά. Το αφιέρωμα θα πραγματοποιηθεί στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης, την Τρίτη 26 και την Τετάρτη 27 Φεβρουαρίου και οι προβολές θα ξεκινήσουν στις 20:30. Οι ταινίες που θα προβληθούν είναι με σειρά προβολής το “Να Μ’ αγαπάς” και το “Αύριο θα ξέρουμε”.Ευχαριστούμε πολύ τον Μίκο Πεσμαζόγλου για την πολύτιμη βοήθειά του.
Με την εμπειρία της ενασχόλησης σας μισό περίπου αιώνα με τη μουσική,
το τραγούδι,τον κινηματογράφο,το θέατρο και την τηλεόραση (συγγραφικά και σκηνοθετικά), ποια η γνώμη σας για την επίδραση τους στο ευρύ ελληνικό κοινό; Μήπως οι Τέχνες αφορούν,τελικά, μια μικρή μερίδα ΄πιστών΄ ή ΄οπαδών΄;
Η οποιαδήποτε επαφή με οτιδήποτε μας επηρεάζει στη ζωή. Είτε είμαστε πομποί είτε δέκτες, κι όχι μόνο στη Τέχνη. Tο μεγαλείο αυτού του δίπολου είναι πως όλοι είμαστε διαρκώς και πομποί και δέκτες στην αναζήτηση ενός φιλικού και δίκαιου Εαυτού. Όσο για τη μικρή ή μεγάλη μερίδα ‘πιστών’ ή ‘οπαδών’ αυτό δεν αφορά όσους κάνουν όσο καλύτερα μπορούν τη δουλειά τους πιστεύοντας, έστω και αυθαίρετα, πως βρίσκονται σε αποστολή. Και αν το αποτέλεσμα βοηθά στην όποια πνευματικότητα αυτό εξαρτάται κι απ’την ανάγκη, αντίληψη και δεκτικότητα του αποδέκτη…
Ποιά συνεργασία σας άφησε τις πιο δυνατές αναμνήσεις και συγκινήσεις;
Δυνατές συγκινήσεις και αναμνήσεις παντού κι από κάθε συνεργασία όταν η μνήμη σουλατσάρει στα πεπραγμένα. Κι ανακαλύπτει δύναμη και μεγαλείο ακόμα και σε συνεργασίες που δεν εκτιμήθηκαν σωστά και όσο θα’πρεπε την εποχή που έγιναν…
Υπάρχει κάποιο καλλιτεχνικό σας παιδί που να του έχετε αδυναμία;
Η λέξη ‘παιδί’ στην ερώτηση γεννά συνειρμικά και τη λέξη ‘πατέρας’. Κι ένας πατέρας έχει πάντα μεγαλύτερη αδυναμία στα πιο αδικημένα παιδιά του. Σ’αυτά που ίσως δεν τα πρόσεξε όσο θα έπρεπε και δεν τα υπερασπίστηκε όσο θα μπορούσε λόγω δικής του ανεπάρκειας. Και τέτοια ‘παιδιά’ γεμίζουν συρτάρια που υπομονετικά περιμένουν να αξιωθούν, αν ποτέ…
Πώς βλέπετε την επικρατούσα κατάσταση σήμερα στο χώρο, στο θέατρο,στον κινηματογράφο,στην τηλεόραση,στην ελληνική μουσική;
Η Τέχνη πάντα ακολουθεί πιστά δρόμους και περιόδους της Ιστορίας όπου μέσα τους αναπτύσσεται. Και σήμερα ναι, η Τέχνη κινείται με συνέπεια και εντελώς κανονικά, παράλληλα και ανάλογα με όλα γύρω της – ανάμεσα στο μεγαλείο και τη μικρότητα, τον ηρωισμό και τη δειλία, το είναι και το φαίνεσθαι, το αυθεντικό και τη μίμηση, το γνωστικό και το ηλίθιο, συν όλες τις άλλες χίλιες δυό αντίρροπες δυνάμεις που η διαμάχη τους δημιουργεί δραματουργία στη τέχνη, προθέσεις και αποτέλεσμα κάθε ώρα παντού. Και μάλλον έτσι φαίνεται πως προχωρά ο πολιτισμός, είτε σκοτάδι, είτε φως…
Ποιά η άποψη σας για την πολιτική ταυτότητα του σημερινού Έλληνα πολίτη;
Το ιερό τουρλουμπούκι της διαμάχης ανάμεσα στο χρέος του Πολίτη και στο δικαίωμα του Ιδιώτη δημιουργεί πολλές βασανιστικές φάλτσες νότες στη Συμφωνία του Μαζί. Και το φαινόμενο αυτό δεν είναι ούτε αποκλειστικά σημερινό, ούτε αποκλειστικά ελληνικό. Μάλλον πρόκειται για κοινό σύνδρομο στη Κοινοπολιτεία της Φυλής των Ανθρώπων για αιώνες τώρα. Το γεγονός όμως ότι έχει μεγαλώσει τόσο αυτό το σύνδρομο που γεννιέται η ανάγκη να το κουβεντιάζουμε σε μαζικό επίπεδο, αυτό γεννά και την αισιοδοξία πως σε 50, 500, 5000 χρόνια θα βρεθεί και το φάρμακο για την αρρώστια αυτή. Ο Χρόνος είναι σχετικός, εμείς είμαστε άσχετοι με αυτόν,πότε βιαστικοί και πότε καθυστερημένοι, συχνά ξεχνώντας την ατομική προσωρινότητα μας.
Ποια η γνώμη σας για το μεταναστευτικό;
Διχάζει επικίνδυνα την κοινωνία ή από το ΄χαρμάνι΄ αυτό θα βγει κάτι καινούργιο που θα βοηθήσει την ανθρώπινη σκέψη και θα σκοτώσει την άγνοια και το φόβο;
Κι οι δυό παραπάνω απόψεις, που ισχύουν ταυτόχρονα, βοηθούν στο ξετύλιγμα της συνείδησης και στην εμβάθυνση τής περί δικαίου σκέψης. Έστω κι αν κάποιοι από μας επιμένουμε να αποδίδουμε την αιτία της όποιας δυστυχίας μας στους ‘άλλους’ (τι αθώο λάθος)…
Πώς βλέπετε το μέλλον και την καθημερινότητα του Έλληνα τα επόμενα 50 χρόνια;
Πώς μπορεί ν’απαντήσει κανείς σε μια ερώτηση που είναι για προφήτη, όταν δεν είναι; Την επιθυμία του θα εκφράσει ή τους φόβους του. Επιπόλαιες ανακρίβειες δηλαδή σε σχέση με τα επόμενα 50 χρόνια…
Έχετε πει σε μια συνέντευξη σας ότι « Το αδιέξοδο είναι μια διορθωτική συνθήκη που έρχεται να μας αλλάξει τα κακώς κείμενα. Αυτό δε συμβαίνει μόνο στους ανθρώπους, συμβαίνει και στη φύση.
Δείτε το σ’ ένα δέντρο όπου ένα κλαρί μεγαλώνει και κάποια στιγμή
σταματάει και φτιάχνει άλλο κλαρί και άλλο. Έτσι προχωρά το δέντρο, έτσι θα προχωρήσουμε και μείς.
Το θέμα είναι να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά και τη συνείδηση μας ανοιχτή
να τα χωρέσει όλα». Ποια η..σχέση του Ανδρέα Θωμόπουλου με τη συνείδηση του;
Ερωτική, όταν την αγκαλιάζει. Και τσαπατσούλικη όταν την αφήνει στην άκρη. Εδώ ας ειπωθεί κάτι για τους νεότερους: μία απ’τις πολυτέλειες του γήρατος είναι πως με τα χρόνια (είμαι 74) αυτός ο έρωτας αυξάνεται σε βάρος της τσαπατσουλιάς – δώρο τεράστιο.
.Έχετε κάνει δυο ταινίες για τον Παύλο Σιδηρόπουλο και έχετε πει για εκείνον ότι “ήταν από τα πιο σπουδαία μυαλά και σκέψεις που έχω συναντήσει στη ζωή μου, ανάμεσα στους 3-4 που ο ένας ήταν νομπελίστας, ο άλλος δάσκαλός μου που ήταν μεγαλειώδης. Είχε μια σκέψη που ήταν ξυραφένια ως σκέψη, μια ευαισθησία που δεν έχω συναντήσει γύρω μου ξανά από τότε, και αυτό τον έκανε και πολύ ευάλωτο. Κουβαλούσε μια ποιότητα που είναι δύσκολο να τη βρούμε στον καιρό μας,
ήταν γνήσιος, όπως ήταν γνήσιοι και άλλοι που έφυγαν περίεργα. Βέβαια ο Παύλος δεν ήταν μόνο γνήσιος είχε και μια σκέψη πολύ προχωρημένη, ήταν μορφωμένος, ήταν μαθηματικός, διάβαζε πολύ, τον έκαιγαν τα κοινά..»
« Ο Παύλος ζούσε για τις Αξίες, χωρίς το ‘‘του’’, όχι τις προσωπικές του αξίες, ζούσε για την ανθρωπότητα».
Ναι, αυτά ειπώθηκαν έτσι ακριβώς. Αυτό που δεν ειπώθηκε τότε ήταν οι αδυναμίες του, κανονικός άνθρωπος δηλαδή. Ούτε τώρα θα ειπωθούν. “Ο νεκρός δεδικαίωται” μας λένε οι σοφοί και ενίοτε τους ακούμε.
Κυκλοφορούν ανάμεσα μας άνθρωποι σαν εκείνον σήμερα; Έχετε γνωρίσει κάποιον;
Πολλούς. Και σπουδαιότερους. Που όμως προτιμούν, δοσμένοι στο μεγαλείο της αποστολής και της ταπεινότητα τους, να μένουν άγνωστοι. Ας ευχηθούμε να ζούμε συνεχώς με ανοιχτά μάτια και καρδιά σε εγρήγορση για να τους διακρίνουμε γύρω μας. Και να παραδειγματιζόμαστε όλοι εμείς της Τέχνης που, μια φωτογραφία τραβάμε κι ένα σενάριο ή ένα τραγούδι γράφουμε και τσούπ κολλάμε το όνομα μας από κάτω και διεκδικούμε δόξα, φήμη, δύναμη, κλπ. Σύμφωνοι, η αναγκαστική σύμβαση μεσ’την οποία ζούμε προς το παρόν δεν σηκώνει να λειτουργήσουμε διαφορετικά, αλλά δεν χρειάζεται και να παίρνουμε τόσο πολύ στα σοβαρά τέτοιες ανόητες εγωικές ανάγκες σε βαθμό που να τις κυνηγάμε. Γιατί συχνά αυτές παρεμβαίνουν τόσο πολύ στη δουλειά που μας απομακρύνουν απ’τον στόχο και μας κάνουν γρανάζι στη κρεατομηχανή των εμπόρων των Τεχνών. Η βιωμένη πείρα σας μιλάει…
Συνεργαστήκατε και με την Κατερίνα Γώγου στην ταινία σας « Όστρια – το τέλος του παιχνιδιού » που σκηνοθετήσατε το 1984. Η συνεργασία σας αυτή έδωσε στην Κ.Γ. το Κρατικό Βραβείο Ερμηνείας
και μοιραστήκατε το Βραβείο Σεναρίου.
Ποιές οι εντυπώσεις και οι αναμνήσεις από την συνεργασία σας με την Κατερίνα ;
Κυρία των άκρων. Σπουδαία ποιήτρια. Θύμα και δήμιος της άγνωστης και στην ίδια ιερότητα της σκέψης της (τον καιρό της συνεργασίας μας τουλάχιστον). Υποκλινόμαστε.
Διδάξατε κινηματογράφο για αρκετά χρόνια σε Ανωτέρα Δραματική Σχολή .
Τι αποκομίσατε από αυτή την εμπειρία.
Το απίστευτο όφελος να μαθαίνει ο δάσκαλος απ’τους μαθητές περισσότερα απ’όσα τους διδάσκει.
Τι σας λένε σήμερα οι μαθητές σας για το επάγγελμα τους;
Όσοι κουβαλούσαν από τότε βαθιά και αμετάκλητα μέσα τους τον ιερό νταλκά του Θεάτρου και του Σινεμά κολυμπούν υπέροχα στη θάλασσα της σύμβασης της αγοράς που δεν θα την λέγαμε και πεντακάθαρη. Γι αυτή τη θάλασσα γίνονται πολλές κουβέντες. Αυτό όμως που διαπιστώνει κανείς ακούγοντας τους να μιλούν για τη δουλειά τους είναι πως ο νταλκάς τους συνεχίζει να τούς προστατεύει.
Όπως διαπιστώσαμε άντεξε στο χρόνο και έχει κερδίσει μέχρι και σήμερα
την ουσία, τη δυναμική και τη διαχρονικότητα, η φράση-ο στίχος σας
«να μ αγαπάς, όσο μπορείς να μ αγαπάς» ..
Θα το προτείνατε σήμερα ως ΄μυστικό΄ ή ΄συνταγή΄ για την ευτυχία ;
Υπάρχει ένας σχετικός, πληρέστερος και πιο άμεσος στίχος για την ευτυχία: “ Θα πάψω να υποφέρω σαν μάθω ν’αγαπώ ”
Θέλετε να προσθέσετε κάτι;
Να στείλετε μήπως κάποιο μήνυμα στους ακρίτες του νησιού μας ;
Ναι, να τους ευχηθώ απ’τη καρδιά μου, να βρουν τη δύναμη και την αιτία να νοιάζονται περισσότερο απ’το σπιτικό τους για το Χωριό τους, περισσότερο απ’το χωριό τους για τη Πόλη τους, περισσότερο απ’τη πόλη τους για το Νησί τους, περισσότερο απ’το νησί τους για τη Χώρα τους, περισσότερο απ’τη χώρα τους για τον Πλανήτη τους, και να είναι πάντα καλά παρέα με την Αρετή και τις ορθές σκέψεις τους, Αμήν.
Ο Ανδρέας Θωμόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Θέατρο στο London School of Dramatic Art (1963-1966) & Κινηματογράφο στο International Film School Λονδίνου (1966-69).
Ξεκίνησε στο Ακρόαμα-Θέαμα σαν Βοηθός Οπερατέρ και Βοηθός Σκηνοθέτης στο τηλεοπτικό συνεργείο της RAI στο Λονδίνο, όπου έγραψε τα πρώτα του τραγούδια. Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, της Εταιρείας Ελλήνων Παραγωγών-Σκηνοθετών και ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος. Ενεργό
μέλος της Ανθρωπιστικής Οργάνωσης ΄Γιατροί του Κόσμου΄ (όπου η γυναίκα του κ.Ηρώ Βαλσαμή είναι επίτιμη πρόεδρος). Διετέλεσε μέλος θεσμικών οργάνων επαγγελματικών ενώσεων και διοργανώσεων (όπως Πειθαρχικού Συμβουλίου Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδας, σε ΔΣ , επιτροπές, κλπ) Δίδαξε κινηματογράφο στην Ανωτέρα Δραματική Σχολή του Δήμου Πετρούπολης. Έγραψε κ σκηνοθέτησε σενάρια για κινηματογράφο,θέατρο κ τηλεόραση
