Γράφει η Eva Kaskani Durkan
Μάτιασμα…για ” Αρμένιασμα”,για ” Ματικό”,για “Λάβωμα”, για “Αποσκασμός” ( και μακριά από εμάς)…
Κυκλοφορεί με πολλά ονόματα…σαν τους καταζητούμενους…
Βαθιές οι ρίζες του…πιο βαθιές δεν γίνονται…τα πρώτα ” γητέματα” προέρχονται από την Αίγυπτο.Φτιάχνουν ” φυλαχτό” το μάτι του Ώρου,το οποίο δεν είναι άλλο τίποτα από το πασίγνωστο σε όλους μας ” ματόχαντρο”…το γαλάζιο συμβολίζει την θάλασσα η τον ουρανό που έχουν την δύναμη να παίρνουν μακριά κάθε κακή ενέργεια…
Λαογραφία και Θρησκεία αποδέχονται την ” βαςκανία” ,ωστόσο ο καθένας την αντιμετωπίζει με τρόπο διαφορετικό.Από το : “Ως μην βασκανθώ τρις εις εμόν έπτυσα κόλπον” του Θεόκριτου …μέχρι το ” ανάτριχα ήμπε ανάτριχα να βγει” και “χτύπα τα ποδάρια σου στο πάτωμα να φύγει το κακό μάτι” και ” μην λες ευχαριστώ στο ξεμάτιασμα” γιατί σαστίζω και μπερδεύομαι!
Σήμερα όμως,δεν θα ασχοληθούμε ούτε με τις ” ξεματιάστρες” ( λατρεία …θα ασχοληθούμε άλλη φορά) ούτε με τα ” γητέματα” ,όπου η υπερπολύτιμη Ελληνική Λαογραφία κρύβει ανεκτίμητους θησαυρούς γύρω από τα συγκεκριμένα θέματα…Σήμερα θα κάνουμε μαζί ένα ταξίδι που θα μας “ξεματιάσει” όλους.
Θα πάμε στο Ναζάρκιοϊ 38 χιλιόμετρα έξω από την Σμύρνη.Σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει ” το χωριό του ξεματιάσματος”..ένα ορεινό χωριό χάρμα οφθαλμών!
Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν Κουρούντερε που σημαίνει Ξεροπόταμος,μετονομάστηκε σε Nazarköy εξήντα περίπου χρόνια πριν….Το συγκεκριμένο χωριό λοιπόν απέκτησε το όνομά του από την ενασχόληση των κατοίκων του,που δεν είναι άλλη από το να φτιάχνουν ματόχαντρα…
Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από το 2012 ,χάρη στις ενέργειες αρχιμάστορα Μαχμούτ Σουρ,ο οποίος διαθέτει ένα από τα πέντε ” Καμίνια” που ψήνονται και παρασκευάζονται τα υπέροχα δημιουργήματα που απωθούν ” το κακό μάτι”.
Όταν άνθισε η τέχνη του ” γυαλιού” στο χωριό υπήρχαν 12 Καμίνια που προμήθευαν με την παραγωγή τους όχι μόνον την Τουρκία αλλά έφταναν στα πέρατα της γης τα χειροποίητα και αυθεντικά δημιουργήματα..!!!!!!! Στην συνέχεια άρχισαν κάποιοι τις ” κακόγουςτες απομιμήσεις” με ευτελή υλικά…( ονόματα δεν λέμε…είναι όμως στουμπωμένοι από ρύζι…), μειώθηκαν οι παραγγελιές…και χτύπησε κρίση το χωριό και κλείσανε τα Καμίνια και έχασαν και την δουλειά τους τόσοι πρωτομάστορες….γιατί αν δεν είσαι πρωτομάστορας δεν μπορείς να δουλέψεις το πυρωμένο γυαλί και να φτιάξεις ομορφιές….
Όμως χάρη στο πείσμα των ανθρώπων του χωριού,λες και ξορκίστηκε το κακό μάτι και ” Μάσαλλαχ” το χωριό πήρε τα πάνω του και αναπτύχθηκε εμπορικά και τουριστικά διατηρώντας όμως ανέπαφο το ύφος του ,τα Καμίνια που απέμειναν δουλεύουν ακατάπαυστα τον χειμώνα και ακατάπαυστα πουλάνε το καλοκαίρι και καταφθάνει ο κόσμος να θαυμάσει τα μαγικά χέρια που φτιάχνουν τόσες ομορφιές που ξορκίζουν το κακό μάτι….Ειλικρινά μέχρι να μπεις στο πολύχρωμο χωριό δεν ξερεις τι να πρωτοθαυμάσεις ανάλογα την εποχή.. τις ανθισμένες κερασιές,τον ήχο από τα ρυάκια ή τη φυσική ομορφιά
Οι γραφικοί χωρικοί πουλούν την πραμάτεια τους αβίαστα,χωρίς ιδιαίτερο άγχος και χωρίς εκείνη την απαίσια πρόκληση των τουριστικών περιοχών να σου σπάει τα νεύρα όταν σε ” τραβολογούν” και θες δεν θες πρέπει να ασχοληθείς με το τάδε μαγαζί,που πουλάει το τάδε εμπόρευμα ,ενώ μοιράζονται μαζί σου χαμόγελα και καυτό σαλέπι τον χειμώνα η παγωμένη λεμονάδα το καλοκαίρι..Όσο για τις τοπικές γεύσεις τι να σας πω.Ευτυχισμένοι οι ουρανίσκοι που τις απολαμβάνουν!
Αξίζει δε να σημειωθεί,ότι έχει γίνει πλέον γλυκιά συνήθεια , όταν ένα ζευγάρι δίνει λόγο” αμοιβαίας υπόσχεσης γάμου” να σκάνε μύτη στο χωριό τα συμπεθεριά με την πρώτη ευκαιρία ,ώςτε να γνωριςτούν καλύτερα και να φάνε το τόσο πολύτιμο πρωινό της Κυριακής.. ( πιο καλά εν τω μεταξύ να τους ντύσεις όλους παρά να τους ταΐσεις Κυριακάτικο πρωινό) να πουν τα καλορίζικα, να αγοράσουν τα γούρια τους και να ανταλλάξουν δώρα οι συμπεθερούλες γεμάτα καλή ενέργεια,γιατί το Ναζάρκιοϊ είναι ενα χωριό που ζουν χαρούμενοι άνθρωποι και ξέρουν πως να μεταδίδουν την χαρά… ” κιόϊ κιόϊ Ναζάρ Κιόϊ”…λένε και λάμπει το πρόσωπό τους.
Το έχω επισκεφθεί πάρα πολλές φορές…κάποιες φορές για να προμηθευτώ υλικά για τα κοσμήματά μου, κάποιες φορές γιατί πεθυμώ τους Ανθρώπους του και κάποιες φορές γιατί θέλω να το δείξω με καμάρι στους φίλους που ψάχνουν το διαφορετικό…
Το μικροσκοπικό Nazarköy…που το έλεγαν “Ξεροπόταμο” αναπτύχθηκε χάρη στην ευρυματικότητα των κατοίκων ,που με την σκληρή εργασία και την μεταξύ τους στήριξη μεγαλούργησαν και όχι μόνον δεν ερήμωσε το χωριό,αντίθετα έγινε κέντρο Πολιτισμού !
Οι ομορφιές του Κόσμου είναι ατελείωτες και ” Μάτι Κακό να μην τις πιάνει” γιατί χαθήκαμε!!!
