To Νοσοκομείο Μυτιλήνης είναι ένα από τα αρχαιότερα Φιλανθρωπικά ιδρύματα, που ιδρύθηκαν στην Ανατολή μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως.
Από ένα Συνοδικό Γράμμα που στάλθηκε κατά τον μήνα Μάρτιο του 1692 στους κληρικούς και άρχοντες της Μυτιλήνης υπάρχει η μαρτυρία ότι κατά τον 17ο αιώνα στην Μυτιλήνη λειτουργούσε Νοσοκομείο ή Ξενοδοχείο όπως λεγόταν τότε τα Νοσοκομεία.
Μ΄αυτό το Συνοδικό γράμμα, που αποτελεί σήμερα την πρώτη μαρτυρία για την ύπαρξη Νοσοκομείου στη Λέσβο ο τότε πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Καλλίνικος Β΄ ο Ακαρνάν ορίζει ότι “το Τε Ξενοδοχείον τούτο και τα λοιπά εκκλησιαστικά κτήματα και αφιερώματα διατελώσιν υπό την εξουσίαν και προστασίαν και κυβέρνησιν του Μητροπολίτου Μυτιλήνης Δανιήλ, αυτού μόνου έχοντος άδειαν διακυβερνάν αυτά και καθιστάν εν αυτοίς επιτρόπους”.
Το γράμμα αυτό, που συνυπογράφουν και άλλοι συνοδικοί Αρχιερείς, βρίσκεται αντιγραμμένο σε ιδιωτικό κώδικα και φυλάσσεται στην βιβλιοθήκη του Ελληνικού φιλολογικού συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως, όπως αναφέρει ο Μ. Γεδεών στο έργο του “Πατριαρχικής Ιστορίας Μνημεία”, Αθήνα 1922, σελ. 56. Στα αρχεία των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων κανένα έγγραφο δεν υπάρχει προς μελέτη και εξακρίβωση της ιστορίας του Ιδρύματος πλήν του δωρητηρίου εγγράφου του Μητροπολίτου Μυτιλήνης Ανθίμου Βερτουμή που χρονολογείται από την 16 Ιουνίου 1752, δια του οποίου εκληροδότησε στο Ξενοδοχείο το Μεγάλο Περιβόλι.
Ο αρχαιότερος κώδικας που σώζεται σήμερα και περιλαμβάνει λογαριασμούς διαχειρίσεως, απογραφές της τότε κτηματικής περιουσίας του ιδρύματος, μερικά πρακτικά και έγγραφα, αρχίζει από το 1813. Από την μελέτη των εγγράφων αυτών προκύπτει ότι το ξενοδοχείο, από την ίδρυσή του δεν σταμάτησε ποτέ να παρέχει δωρεά στέγαση και φαγητό σ’ όλους τους ξένους, αδιάκριτα από θρησκεία και εθνικότητα. Είναι δε εξακριβωμένο ότι σε κάθε δύσκολη και σκληρή περίσταση κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας είτε από την μετάδοση μεταδοτικών νόσων (χολέρα), είτε από την εξέγερση του πληθυσμού κατά των Οθωμανών το ξενοδοχείο πρόσφερε ουσιαστική βοήθεια στον σκληρά δοκιμαζόμενο πληθυσμό της Μυτιλήνης. Έτσι η δράση του ιδρύματος επεκτεινόταν και πέρα από την παροχή νοσηλείας στους φτωχούς ασθενείς, για τους οποίους είχε διατεθεί το μεγαλύτερο μέρος του κτιρίου, που λειτουργούσε υποτυπωδώς με πενιχρά επιστημονικά μέσα.
Εκτός από το μικρό αυτό νοσοκομείο, μέσα στο ίδιο το “Ξενοδοχείο” λειτουργούσαν ιδιαίτερα τμήματα για τους φτωχούς και εγκατελειμένους γέροντες, για τα ορφανά και για τους ταξιδιώτες. Από τα λογιστικά βιβλία που σώζονται διαπιστώνουμε ότι το ξενοδοχείο την τουρκοκρατία δαπανούσε πολλά χρήματα για την εξαγορά και την απελευθέρωση αιχμαλώτων, ιδίως των Χίων, μετά τις σφαγές της Χίου, συμμάζεψε και νοσήλευσε τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής τραγωδίας.
Νοσομείο Μυτιλήνης/Φωτο Βασιλείου, από την ιστοσελίδα του νοσοκομείου
Το πρώτο νοσοκομείο κατεδαφίστηκε και στην ίδια θέση αναγέρθηκε το 1858 νέο σύγχρονο κτίριο με δαπάνες του Π. Βουρναζέλλη. Έτσι συστηματοποιήθηκε η νοσοκομειακή περίθαλψη των φτωχών ασθενών. Το νοσοκομείο αυτό είχε τμήμα αστυκλινικής, εσωτερικό ιατρείο, παθολογικό, χειρουργικό, μαιευτικό και οφθαλμολογικό τμήμα, φαρμακείο, εγκατάσταση αποστειρωτικών κλιβάνων και 42 περίπου κλίνες. Το χειρουργικό τμήμα είχε πλήρη εργαλειοθήκη και νοσηλευτική κίνηση. Το κτίριο όμως του νοσοκομείου δεν επαρκούσε για να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού και το πρόβλημα εντάθηκε μετά την Μικρασιατική καταστροφή που πλήθος αναξιοπαθούντων προσφύγων κατέκλυσε το νησί.
Έτσι με προσπάθειες του Μητροπολίτη Μυτιλήνης Κυρού Ιακώβου, συγκεντρώθηκαν αρχικά ελάχιστα χρηματικά κεφάλαια και την 25η Μαρτίου 1927 θεμελιώθηκε το σημερινό νοσοκομείο ” εις περίοπτον τοποθεσίαν, εγγύς της πόλεως”, όπως χαρακτηριστικά έγγραφε ο ίδιος. Από τότε πέρασαν οκτώ χρόνια με συνεχείς προσπάθειες του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη που κατάφερε να συγκινήσει τους πλούσιους κατοίκους της πόλης και να συγκεντρώσει χρήματα, ώστε να αποπερατωθεί και να εγκαινιασθεί την 8η Νοεμβρίου 1935 το νέο νοσοκομείο Μυτιλήνης. Η δε ονομασία, που δόθηκε στο ίδρυμα την 13.2.1934 ήταν “Βοστάνειο Ιερό Νοσοκομείο Μυτιλήνης” προς τιμή των υιών Αθ. Βοστάνη, που διέθεσαν μεγάλα κεφάλαια για την ανέγερση του. Το σημερινό Νοσοκομείο είναι το τρίτο που κτίστηκε στη σειρά. Τα δυο πρώτα εντός του «Μεγάλο Περιβόλι» το δε σημερινό ανηγέρθηκε επί οικοπέδου το οποίο δώρισε ο ιερέας Π. Σκαμιατούδας. Αργότερα ο Περ. Λουκάς με επιστολή προς τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη, δώρισε το συνεχόμενο προς αυτό οικόπεδο έκτασης 5 στρεμμάτων.
Μετά από την δωρεά αυτή ο Παναγ. Γ. Καψιμάλης ανταποκρίθηκε ευγενέστατα στην παράκληση του Σεβασμ. Προέδρου, και δώρισε το εις δυτική πλευρά των Ιδρυμάτων κείμενο οικόπεδο εκτάσεως 10 στρεμμάτων.
Γηροκομείο και Ορφανοτροφείο
Σήμερα στις εκτάσεις αυτές βρίσκονται κτισμένα το Νοσοκομείο Μυτιλήνης, το Γηροκομείο και το Ορφανοτροφείο.
Το 1960 μετά από πολλές συσκέψεις και διαβουλεύσεις μεταξύ του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας και του Δ.Σ. των Φ.Κ.Μ. και μετά από την έκδοση του Ε.Ν 4111/60 το Νοσοκομείο διοικείται ως ίδρυμα του Ν.Δ. 2592/53.
Μετά την υπαγωγή του Νοσοκομείου στις διατάξεις του Ν.Δ. 2592/53 δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 147/Α/11.9.61 το Β.Δ 597 περί αναμορφώσεως του Οργανισμού του Βοστανείου Ιερού Γενικού Νοσοκομείου Μυτιλήνης και σε αυτό το ΦΕΚ δεν οριοθετήθηκαν τα εδαφικά όρια πλέον του Νοσοκομείου.
