Της Νικολέτας Μακρυωνίτου για την Εφημερίδα Πολιτικά
Οι υπεραιωνόβιοι, βιολογικοί ελαιώνες της οικογένειας Πρωτούλη καλλιεργούνται με παραδοσιακά μέσα στο αμφιθεατρικό Πλωμάρι. Τα 12.000 λιόδεντρα της τοπικής Κολοβής ποικιλίας (γνωστή κι ως Αγριελιά), και μαζί μερικές περήφανες Αδραμυτιανές και λίγες Λαδολιές δίνουν ένα ελαιόλαδο κορυφαίο, που δεν σταματά να κερδίζει διακρίσεις. Τα δύσκολα χώματα, η πλούσια αυτοφυής βλάστηση, τα αρωματικά βότανα και η εγγύτητα της θάλασσας, κι ακόμα η εφαρμογή ορθών πρακτικών ξηρικής καλλιέργειας ούτως ώστε να καρποφορούν ελιές πρώτης ποιότητας, συμβάλλουν στη διαμόρφωση των μοναδικών χαρακτηριστικών αυτού του χρυσοπράσινου, λεπτόρρευστου κι αρωματικού ελαιολάδου, που γενικά χαρακτηρίζεται ελαφρύ, με ιδιαίτερα αυξημένο το φρουτώδες της ελιάς. Έχει γεύση και άρωμα από τσάγαλο, εσπεριδοειδή και πράσινο γρασίδι, ντομάτα και αγριοβότανα, είναι ιδιαίτερα περίπλοκο και με βάθος γεύσης. Ένα λάδι με απαλά πικρά και πικάντικα, ευκολόπιοτο, που δεν καίει το λαιμό. Τα αμέτρητα οφέλη του, σε συνδυασμό με την ξεχωριστή του γεύση, του δίνουν προβάδισμα ανάμεσα σε όλες εκείνες τις ευεργετικές για τον οργανισμό τροφές, τις χαρακτηρισμένες ως «superfoods».
Οι Πρωτούληδες συνεργάζονται και με περίπου 1.000 ελαιοκαλλιεργητές από την περιοχή, τους οποίους καθοδηγούν με τη βοήθεια και συμβολή γεωπόνων, συλλέγουν τις ελιές με ράβδισμα, κάνουν αυστηρή διαλογή του καρπού και ελαιοποιούν την ημέρα της συλλογής σε ελεγχόμενα χαμηλές θερμοκρασίες. Η επεξεργασία γίνεται με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα στο λιοτρίβι τους που λειτουργεί με τις καινούριες εγκαταστάσεις από το 2005 στο ίδιο σημείο όπου ιδρύθηκε το 1928 από την οικογένεια τους, ομογενείς από την Αμερική. Προσέχουν και την παραμικρή λεπτομέρεια, έχουν οικολογική συνείδηση, μετά την ελαιοποίηση όλα τα υποπροϊόντα της παραγωγικής διαδικασίας ανακυκλώνονται, τα φύλλα πάνε για ζωοτροφή, οι πυρήνες για καύσιμη ύλη, τα θρυμματισμένα κλαδιά σπέρνονται στα χωράφια σαν λίπασμα.
Ο μικρός μουσειακός χώρος του παραδοσιακού, πετρόκτιστου ελαιοτριβείου είναι επισκέψιμος και μπορεί κανείς να περιηγηθεί ανάμεσα σε παλιά βόλια (μυλόπετρες), μπασκιά (πιεστήρια) και γεννήτριες, όπως και στον χώρο του σύγχρονου ελαιοτριβείου. Περί το 90% της παραγωγής τους εξάγεται περήφανα στην Ευρώπη, στη Νότια Αφρική, στην Κίνα, την Αμερική και την Αυστραλία.
