Πύργος Σκουρκέα. Στο προάστιο της Μυτιλήνης Βαρειά, στο δρόμο προς το χωριό Ταξιάρχες.

«Πρόκειται για πολυώροφα, σχεδόν τετράγωνης κάτοψης κτίρια που υψώνονται ελεύθερα μέσα σε αγροτικά κτήματα ή περιβόλια και που ο τελευταίος όροφος προεξέχει συνήθως από μια ή περισσότερες πλευρές. Αποτελούσαν δεύτερες κατοικίες πλούσιων αστών, Τούρκων ή Ελλήνων, κυρίως για καλοκαιρινό παραθερισμό, κάποτε όμως και για την επίβλεψη του μαζέματος των ελιών τον χειμώνα. Από κοινωνική άποψη αντανακλούν μια πραγματικότητα της εποχής τους, τη δημιουργία της αστικής τάξης γύρω στα 1800. Γι΄ αυτό δεν είναι άσχετο το γεγονός ότι συναντούνται αποκλειστικά στα περίχωρα της Μυτιλήνης, που ήταν το κυριότερο αστικό κέντρο του νησιού. Χρονολογούνται από τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα, αλλά οι περισσότεροι που σώζονται ανήκουν στο 19ο αιώνα.

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Κάποτε ολόκληρες περιοχές αποτελούνταν από συστάδες τέτοιων πύργων, όπως η χαρακτηριστική περίπτωση της Χρυσομαλλούσας ( σήμερα περιοχή της πόλης της Μυτιλήνης) ή οι Πύργο θερμής. Άλλοτε πάλι βρίσκονταν στις παρυφές οικισμών. Ειδικά στα περίχωρα της Μόριας ο Σ. Τάξης αναφέρει ότι υπήρχαν 50 πύργοι. Τέλος στην Θερμή σώζονται δυο πύργοι που είναι ενσωματωμένοι μέσα στον ίδιο τον πολεοδομικό ιστό του οικισμού.

Στους πύργους έχουμε μια καθ΄ ύψος ανάπτυξη της κατοικίας, με την συγκέντρωση των επισημότερων χώρων στον τελευταίο όροφο. Αυτός αποτελείται συνήθως από ελαφριά ξυλοκατασκευή που σχηματίζει σαχνισίνια, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται άφθονος φωτισμός και αερισμός και να εξασφαλίζεται η καλύτερη εποπτεία της περιοχής. Οι υπόλοιποι όροφοι, δηλαδή το ισόγειο και ένας ή δυο ακόμη, σχηματίζουν το πέτρινο κορμό του σπιτιού. Το μορφολογικό αυτό σχήμα δεν είναι ωστόσο απόλυτο, γιατί υπάρχουν και πύργοι που είναι όλοι πέτρινοι (όπως ο πύργος της φωτογραφίας). Εντελώς μοναδική περίπτωση αποτελεί μάλιστα ο παλαιότερος πύργος που σώζεται σήμερα, ο πύργος του Νιάνια στους Πύργους Θερμής, που χρονολογείται από το 1647 και έχει σταυροειδή κάτοψη».