Εδώ και λίγο καιρό, στη γωνιά της οδού Κρατίππου και Μυτιληναίου στην Επάνω Σκάλα, συμβαίνει κάτω από τη μύτη μας, ένα γεγονός μοναδικό.
Ένα σπίτι της δεκαετίας του ‘30, ζει μια δεύτερη ζωή παίρνοντας τη σάρκα και τα οστά ενός επίμονου καλλιτέχνη που μέσα από τους τοίχους του, τις σκαλωσιές και τα κουφάρια του αποκαλύπτει τις πτυχές μια προσωπικής αναζήτησης που παράλληλα αφηγείται και τη μεγάλη περιπέτεια του ανθρώπου.
Ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Dodson Σιφναίος,κάτοικος Μυτιλήνης που γεννήθηκε και διέπρεψε στη Νέα Υόρκη, μεταμορφώνει ένα εγκαταλελλειμένο σπίτι–του οποίου η ανακαίνιση του έχει ανατεθεί- σε έναν χώρο πολιτισμού μακριά από κάθε συμβατή έννοια.
Χρησιμοποιώντας πλέγματα, κουβάρια από νήμα, μεταλλικές περιφράξεις, πιτσιλιές χρώματος, εκτεθειμένα στον καιρό ξύλα, μαύρο ατσάλι, τσαλακωμένο χαρτί, κιβώτια και κουτιά, φλοκάτες , διάφορα τμήματα του ίδιου του σπιτιού, ο αρχιτέκτονας που εδώ και 12 χρόνια ζει αθόρυβα στην πόλη της Μυτιλήνης, δημιουργεί μέσα από 40 τρισδιάστατες καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις ένα ενιαίο έργο κάτω από τον γενικό τίτλο «Gone», το οποίο ανοίγει για πρώτη φορά τις πόρτες του στο κοινό την Κυριακή 13 Δεκεμβρίου.
Ποιο ήταν το κίνητρο σου για να ξεκινήσεις τη δημιουργία αυτού που αργότερα εξελίχθηκε στην σημερινή έκθεση;
Ένα γράμμα που έγραψα σε έξαλλη κατάσταση, μετά από 8 ώρες, 10 πακέτα τσιγάρα και δεν ξέρω πόσους καφέδες. Ένα γράμμα που ποτέ δεν έστειλα και ποτέ δεν διάβασα ξανά. Αυτό λοιπόν ήθελα να το μετατρέψω σε κάτι πιο αφηρημένο το οποίο να λέει κάτι παραπάνω από τον κλισέ μου πόνο. Έτσι με έβαλε σε μια διαδικασία για το πως μετατρέπουμε πολύ προσωπικά μας πράγματα σε κάτι πιο αφηρημένο με σκοπό να εκφραστούμε. Ήταν η απώλεια που με παρακίνησε, το τέλος μιας σχέσης. Μετά ήρθε και η δεύτερη απώλεια που ήταν ο θάνατος της Ρούρας Σιφναίου. Οι προσωπικές αυτές απώλειες ήταν το κίνητρο, η μηχανή που συναισθηματικά με έβαλε μπρος. Ωστόσο έκανα μεγάλο κόπο να μην εκφράζεται με κανέναν τρόπο η κυριολεκτική ιστορία των εμπειριών αυτών μέσα από τα έργα…
Βλέποντας κανείς τα έργα σου, του δίνεται η εντύπωση ενός ενιαίου συνόλου που διατρέχεται από μια κοινή ιδέα. Ποια είναι αυτή;
Σε όλο το «Gone» με απασχολούν νοήματα που είναι κάπως τυλιγμένα το ένα μέσα στο άλλο,things inside other things, σαν μια κρυμμένη μεταφορά. Το να τραβάς την κουρτίνα και να βλέπεις τι είναι από κάτω. Αυτό με απασχολεί διαρκώς. Δεν θα πω ότι είναι φιλοσοφία ζωής αυτό γιατί δεν έχω, αλλά είναι μια ιδέα για το τι είναι σημαντικό στη ζωή. Είναι σύνθετο πάντως το Gone και νομίζω ότι γι αυτό θέλω να μην έχω εξηγήσεις. Δεν θέλω να επιβάλω μήνυμα. Η όλη έκθεση είναι ένα «γιατί».
Πώς αποτυπώνεται το ζήτημα του χρόνου στα έργα σου; Με ποια άλλα θέματα καταπιάνεσαι;
Υπάρχει ενός είδους ημερολόγιο που ασχολείται με το πως αντιμετωπίζεις το χρόνο όταν περνάς μια τραυματική εμπειρία. Τότε σταματάς να σκέφτεσαι σε μήνες, σε εβδομάδες και μέρες και βιώνεις τα πάντα σαν μια συνεχή εμπειρία. Σε ένα άλλο έργο υπάρχει η λέξη sex γραμμένη σε μια μαύρη μεταλλική πινακίδα. Όμως το έργο έχει τον τίτλο Time, γιατί είναι το βιολογικό κομμάτι αυτό που μας παρακινεί και μας αναγκάζει να συνέλθουμε μετά από ένα χρονικό διάστημα. Μετά είναι το ζήτημα του θανάτου. Εμπνευσμένα από τον Μαίανδρο και το ταξίδι μας με τη Ρούρα, ένα ταξίδι που ήθελε πολύ να κάνει και που πραγματοποιήθηκε λίγο πριν πεθάνει, το έργο μιλάει για το πως ξετυλίγεται η ζωή, μέσα από ένα χάρτη του 17ου αιώνα όπως και ο Μαίανδρος που θα πει «να περπατάς σιγά- σιγά και να στριφογυρίζεις». Άλλο ένα βασικό θέμα είναι η γλώσσα. Η γλώσσα ως επικοινωνία αλλά και ως μέσο παρεξήγησης.
Το σπίτι παίζει καθοριστικό ρόλο στο «Gone». Τα έργα μοιάζουν να ξεπηδούν μέσα από τους τοίχους του, τα πατώματα και τα ταβάνια..
Έχει γίνει μια σχετικά έντονη παραβίαση στο χώρο, γι αυτό ρωτάω συνέχεια τους πελάτες μου για τα πάντα. Το σχέδιο για την ανακαίνιση, το ενέκριναν οι …καημένοι οι πελάτες μου τον Γενάρη. Αυτή τη στιγμή είμαστε στη διαδικασία να πάρουμε τις άδειες και μέχρι τότε θα βρίσκεται και η έκθεση εδώ, πριν δηλαδή κατεδαφιστεί το εσωτερικό του, μέχρι να αρχίσει το γκρέμισμα. Υπάρχει μια σειρά έργων το «rapax Domus» που παρουσιάζει το σπίτι ως αρπαχτικό και πως μπορεί να μας καταπιέζει η πραγματικότητα σε αντίθεση με την αφηρημένη ιδέα του να ζούμε σε ένα σπίτι…
Σε ένα από τα δωμάτια βλέπουμε ένα σωσίβιο. Ένα αντικείμενο που έχει γίνει το σήμα κατατεθέν του νησιού το τελευταίο διάστημα. Όμως η δική σου οπτική πάνω στο θέμα των προσφύγων είναι διαφορετική…
Εστιάζω στις λιγότερο δημοσιοποιημένες αντίθετες μεταναστευτικές ροές από τη Δύση στην Ανατολή. Εγώ όπως και άλλοι έχουμε έρθει στο νησί για να ξεφύγουν από αυτό που οι Άραβες και άλλοι έρχονται για να αποκτήσουν. Αυτό λοιπόν που συμβαίνει παράλληλα με αυτή την απίστευτης κλίμακας περιπέτεια που ζούμε έχει μεγαλύτερο συμβολισμό για μένα. Κάποιοι εγκαταλείπουν αυτό που εκατομμύρια άλλοι έρχονται να το αποκτήσουν…
Γιατί δεν ήθελες να ασχοληθείς απευθείας με το θέμα των προσφύγων;
Νομίζω με το θέμα ασχολούνται ήδη πάρα πολλοί. Για μένα αν αφαιρείς το προσωπικό η τέχνη αρχίζει να μην έχει ενδιαφέρον. Έχω φίλους ανθρωπολόγους, κοινωνιολόγους που τα λένε καλύτερα από μένα. Αν είσαι καλλιτέχνης πρέπει να το βγάλεις αλλιώς και όχι με λόγια. Μπορεί να θεωρούμαι πασέ αλλά… ζαμανφού!
Εσένα τι σε ώθησε να αφήσεις τη Νέα Υόρκη για την Ελλάδα που γνώριζες ελάχιστα;
Στη Νέα Υόρκη ζούσα μια πάρα πολύ έντονη ζωή, δούλευα πάρα πολύ σκληρά. Με χάλασε αρκετά η 11η Σεπτεμβρίου όχι γιατί ήμουν πολύ κοντά σε ό,τι συνέβη αλλά κυρίως ήταν η αντίδραση της κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος, αυτό το self pity, η ηρωοποίηση και όλο το ψευδές πακέτο που στήθηκε. Μετά ήταν το προσωπικό ζήτημα και το ότι αναζήτησα έναν καλύτερο τρόπο ζωής. Όταν στην Νέα Υόρκη πρέπει να κλείσω ραντεβού μια εβδομάδα πριν για να δω τους κολλητούς φίλους μου, νιώθω ότι αυτό είναι μια αφοσίωση σε κανόνες που χαλάει τη ζωή.
Τι αγαπάς στην Ελλάδα;
Χώρες όπως η Ελλάδα που δεν έχουν ενταχθεί 100% στο κουτί το Δυτικό , το καπιταλιστικό, το διεφθαρμένο δημοκρατικό, έχουν τεράστιες αξίες. Η Ελλάδα είναι ακριβώς ο συνδυασμός αυτός, του μη δυτικού με του δυτικού τρόπου, είναι και ένα κλισέ αυτό αλλά έτσι είναι. Νομίζω ότι ισορροπεί με έναν τρόπο που καμία άλλη χώρα δεν κάνει και νομίζω ότι αυτή η ισορροπία η έλλειψη της πρέπει να προστατευτεί.
- Ο Μιχάλης Dodson Σιφναίος πέρασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Κολούμπια, έκανε μάστερ στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και στην διάρκεια των 20 χρόνων που εργάστηκε ως ελεύθερος επαγγελματίας ανέλαβε πάνω από 100 πρότζεκτ τόσο στη Νέα Υόρκη όσο και στο εξωτερικό.
