Κώστας Καριωτέλλης
Συνέντευξη στην Νατάσα Παπανικολάου
Οπλισμένος με την υπομονή του Ιώβ και την παρατηρητικότητα ενός Sherlock Holmes, ο παγκοσμίου φήμης και πολυβραβευμένος μικρογλύπτης Κώστας Καριωτέλης, κατασκευάζει τις απαράμιλλες δημιουργίες του στο προσωπικό του εργαστήριο – καταφύγιο στη Μυτιλήνη. Τα «Πολιτικά» εισέβαλαν στο σπίτι του ασυμβίβαστου καλλιτέχνη στο Βουναράκι κι έμαθαν τα πάντα για τον κόσμο της Μινιατούρας. Εκεί που το μέγεθος μετράει μεν…αλλά αντίστροφα.
Πώς ορίζεται η τέχνη της μινιατούρας;
Η μινιατούρα είναι γλυπτική υπό κλίμακα. Είναι ουσιαστικά αυτό που ονομάζουμε μικρογλυπτική.
Πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με αυτό το είδος;
Από μικρός ζωγράφιζα και μετά άρχισα να κάνω αυτό που κάνουν τα περισσότερα παιδιά, δηλαδή να σκαλίζω ένα ξύλο. Η γλυπτική με τη ζωγραφική άλλωστε είναι άμεσα συνδεδεμένες. Οι περισσότεροι γλύπτες είναι και ζωγράφοι. Αν δεν ξέρεις σχέδιο, αν δεν ξέρεις τον όγκο δεν μπορείς εύκολα να ξεκινήσεις να κάνεις ένα γλυπτό.
Τι σε οδήγησε στο να φτιάξεις την πρώτη σου μινιατούρα;
Ένας φίλος μου έδειξε τον δρόμο που έμαθε γι’ αυτήν την τέχνη στην Αγγλία. Μου έδειξε ένα περιοδικό με τέτοιες μινιατούρες. Στην Αγγλία πήγα στα 33 μου για την πρώτη μου έκθεση -διαγωνισμό. Μετά με βοήθησε ένας φίλος μου Ισπανός. Για να καταλάβεις, αυτή τη στιγμή στην Αμερική, ετοιμάζεται η 75η ετήσια έκθεση. Στο Σικάγο, το 2017, θα πραγματοποιηθεί η παγκόσμια διοργάνωση που γίνεται κάθε τρία χρόνια. Είναι πολύ εξεζητημένο και πολύ δύσκολο. Απαιτεί πολύ χρόνο για να το μάθεις. Πέρα από το να μάθεις την τεχνική και τα υλικά πρέπει να μπεις ολόκληρος σε μια άλλη λογική. Να μάθεις να σκέφτεσαι σε άλλη κλίμακα. Να καταλάβεις τον όγκο αλλιώς. Γι’ αυτό δεν είμαστε πολλοί οι καλλιτέχνες μικρογλύπτες, όμως πολύς κόσμος ασχολείται γύρω από αυτό. Υπάρχουν πολλοί συλλέκτες και νέα παιδιά που τους αρέσει να βλέπουν αυτές τις φιγούρες. Καλλιτέχνες είμαστε κάτι λίγες χιλιάδες στον κόσμο.
Πως καταφέρνεις να ζωγραφίσεις σε ένα τόσο μικρό πεδίο με τόση λεπτομέρεια;
Δεν μπορώ να το εξηγήσω. Δεν χρησιμοποιώ μεγεθυντικό φακό, παρά μόνο σπάνια. Μόνο με τα γυαλιά μου δουλεύω γιατί τα βλέπω μεγάλα! Δεν ξέρω πώς γίνεται. Η συγκέντρωση παίζει το μεγαλύτερο ρόλο. Όταν συγκεντρωθώ σε ένα πράγμα λίγων εκατοστών το βλέπω τεράστιο. Η λεπτομέρεια είναι ανατριχιαστική. Θέλει πολύ υπομονή. Όταν βλέπω κάτι μπορώ μετά να το αποτυπώσω με ακρίβεια σε μικρή κλίμακα. Δεν μπορώ να το εξηγήσω αλλιώς.
Είσαι και στη ζωή σου τόσο «εμμονικός» με τη λεπτομέρεια;
Ναι, μετά όλα στη ζωή σου τα βλέπεις υπό αυτό το πρίσμα. Δηλαδή συναντάω φίλους μου και βλέπω πράγματα πάνω τους και μου λένε όλοι που το είδες τώρα αυτό; Πολλές φορές κάθομαι στο λεωφορείο και παρατηρώ πώς διπλώνει το ρούχο στον άνθρωπο που κάθεται ή πώς λυγίζει το παπούτσι. Μπαίνει το μυαλό σε αυτήν τη λογική που δεν είναι ακριβώς λογική, παραλογισμός είναι. Στο μυαλό μου φτιάχνω συνέχεια φιγούρες ακόμη και την ώρα που κοιμάμαι.
Πόση ώρα απαιτεί η διαδικασία του χτισίματος μια τέτοιας φιγούρας;
Πιο πολύ χρόνο παίρνει η σχεδίαση μέσα στο μυαλό, παρά το εκτελεστικό κομμάτι. Αυτό φυσικά αν είσαι καλλιτέχνης που ξέρεις τι κάνεις. Πολλοί το σχεδιάζουν κιόλας πριν σε ένα χαρτί. Η διαδικασία αυτή μπορεί να σε πάρει όλη την ημέρα. Ώρες ατελείωτες. Οτιδήποτε αποσπάσει την προσοχή σου, ένα τηλέφωνο για παράδειγμα, μπορεί να τα καταστρέψει όλα. Γιατί πρέπει να κάνεις το μυαλό σου «μικρό» για να μπορέσεις να προσεγγίσεις τη φιγούρα που θέλεις να φτιάξεις και σ’ αυτό πρέπει να είσαι απερίσπαστος.
Ποια είναι η θεματολογία σου, τι σε εμπνέει;
Σίγουρα ο χώρος του φανταστικού βοηθάει θεματολογικά. Άλλος ένας τομέας είναι το ιστορικό κομμάτι. Θεματολογία είναι ό,τι μπορείς και ό,τι δεν μπορείς να φανταστείς.
Οι συλλέκτες τι αγοράζουν πιο πολύ;
Οι συλλέκτες είναι εκείνοι που διοργανώνουν τις εκθέσεις. Είναι business men με αρκετά χρήματα που ασχολούνται μ’ αυτό γιατί τους κάνει να νιώθουν πάλι σαν μικρά παιδιά. Είναι ο τρόπος τους να χαλαρώνουν. Ως επί τω πλείστον αγοράζουν μοναδικά κομμάτια. Τους ενδιαφέρει το απόκτημά τους να είναι ένα και μοναδικό. Δεν θέλουν να υπάρχει και να βγει στην παραγωγή και να το ‘χουν άλλοι 300. Όσο πιο μικρά είναι τα αντικείμενα, τόσο πιο μεγάλη και η αξία τους. Ο στόχος είναι να είναι μικρό αλλά να μπορεί να δει ο άλλος τη δουλειά σου, τη λεπτομέρειά του. Πρέπει να είναι μοναδικό.
Δέχεσαι παραγγελίες από αυτούς; Πώς σε βρίσκουν;
Κοιτά, με γνωρίζουν από τις εκθέσεις που έχω πάρει μέρος και έχουμε επαφή μέσω ίντερνετ. Βασικά είναι άνθρωποι που τους γνωρίζω χρόνια και η σχέση μας είναι πολύ περισσότερο φιλική παρά πελατειακή.
Έχεις πάρει δυο φορές το παγκόσμιο βραβείο μινιατούρας και είσαι ο μοναδικός που το ‘χεις καταφέρει. Πώς έφτασες σε αυτό το σημείο;
Κάθε έκθεση είναι και ένας διαγωνισμός με αρκετές κατηγορίες. Έχω μια βιβλιοθήκη ολόκληρη με βραβεία από την Αμερική, την Ιταλία, τη Ρωσία, την Ισπανία, τη Γαλλία και την Γερμανία. Τα βραβεία έχουν κι αυτά τη σημασία τους γιατί δίνουν μια κατεύθυνση στον κόσμο σε διάφορες κατηγορίες.
Μπορείς να ζήσεις από το επάγγελμά σου;
Ναι ζεις. Αν σε μάθουν οι συλλέκτες, μπεις σε ρυθμό και η συχνότητα παραγγελιών είναι καλή, ναι. Είναι μέχρι να μπεις στο χώρο. Μέχρι πριν από μια δεκαετία έκανα παράλληλα κι άλλες δουλειές για να ζήσω. Ο χώρος είναι μεγάλο θέμα. Είναι λίγο κλειστός, υπάρχει σύστημα κι εκεί. Υπάρχουν συμφέροντα, παίζονται λεφτά. Υπάρχουν ακόμη εταιρίες από πίσω που πατρονάρουν καλλιτέχνες. Πολλές φορές σε προσεγγίζουν εταιρίες για να σε βάλουν στην παραγωγή, αλλά για κάποιο λόγο δεν μπόρεσα να τα βρω ποτέ με αυτούς…
Στην Ελλάδα ήσουν ποτέ σε κύκλους καλλιτεχνικούς;
Στην Αθήνα είχα μαζί με έναν φίλο μια γκαλερί που τώρα λέγεται «Εξάντας», ήταν ένας χώρος στο Γαλάτσι. «Ατλαντίς» λεγόταν τότε. Κάναμε και καλές εκθέσεις εκεί. Αυτός ήταν ένας χώρος στον οποίο είχα μπει, αλλά είχα και πολλές διαφωνίες και έτσι αποχώρησα. Δεν μπορώ τα πολλά λόγια πάνω από έναν πίνακα…
Ζωγραφίζεις συχνά; Σκέφτεσαι να κάνεις κάποια έκθεση με τα έργα σου εδώ στη Μυτιλήνη;
Στη ζωγραφική κάνω συνήθως μεγάλα έργα! Εννοώ σε μέγεθος. Είναι ένα αντίβαρο για μένα. Δεν το κάνω για ξεκούραση, απλά το έχω ανάγκη. Νιώθω να καίγομαι εδώ; Θα πάρω ένα πινέλο και θα ζωγραφίσω. Σκέφτομαι κατά το καλοκαίρι να κάνω μια έκθεση εδώ στο νησί.
Μόλις έφτιαξες το πατρικό σου σπίτι και από τον Απρίλη ζεις εδώ. Τι άλλο θα ήθελες να κάνεις στο νησί σε σχέση με την τέχνη σου;
Κάποια στιγμή μου είχαν κάνει μια πρόταση από τη Σχολή Καλών Τεχνών να κάνω μια σειρά μαθημάτων για την μικρογλυπτική. Θα ‘θελα να το κάνω εδώ, σε ένα άλλο επίπεδο όμως, με μικρά παιδιά. Να δημιουργήσω δηλαδή ένα καλλιτεχνικό εργαστήρι, ένα χώρο για να έρχονται παιδιά να μάθουν τη μικρογλυπτική και την τέχνη της ζωγραφικής και της μινιατούρας. Είναι μια πολύ ωραία απασχόληση που αυξάνει τη συγκέντρωση και την παρατηρητικότητα…
- Η σύντομη ιστορία της μικρής στο μάτι αλλά μεγάλης στην τσέπη, τέχνης της μινιαρούρας
Ήδη από τον 4ο αιώνα συναντάμε μικρά αγαλματίδια με λεπτομέρειες που αναπαριστούν ανθρώπινα σώματα, όμως η «μινιατούρα» περίπου όπως την ξέρουμε σήμερα, εμφανίζεται γύρω στο 1.600 όπου οι καλλιτέχνες της αυλής αρχίζουν να ασχολούνται πιο εντατικά με την τέχνη της μικρογλυπτικής και δημιουργούν τις φιγούρες των Βασιλιάδων τους.
Τον 19ο αιώνα τα γνωστά σε όλους μας πράσινα στρατιωτάκια, που μεγάλωσαν γενιές και γενιές αντρών, άνοιξαν ένα νέο πεδίο για τους τεχνίτες της μινιατούρας που οδήγησε την δεκαετία του ‘80 πια στη δημιουργία της πρώτης λέσχης στην Αμερική (1985). Το σινεμά του φανταστικού με ταινίες όπως το «Lord of the Rings», αλλά και η κινηματογραφική αναγέννηση των Σούπερ ηρώων δίνει νέα ώθηση στο είδος και οδηγεί νέα κυρίως παιδιά να ανακαλύψουν ένα πολύ δημιουργικό χόμπι…
konkar63@yahoo.gr
kos11tas@yahoo.gr
