Αφιέρωμα στο Travel.gr στον κόλπο της Καλλονής
Του Πέτρου Μεράκου
Η Λέσβος είναι παγκοσμίως γνωστή για προϊόντα όπως το ούζο, ενώ οικισμοί όπως ο Μόλυβος και η Αγιάσος θεωρούνται από τους γραφικότερους στην Ελλάδα. Όσον αφορά τα αξιοθέατα της φύσης, ξεχωρίζει αδιαμφισβήτητα το Απολιθωμένο Δάσος στο Σίγρι. Δεν είναι όμως ο μόνος τόπος της Λέσβου που προσελκύει επισκέπτες που αγαπούν τη φύση. Εδώ, θα ασχοληθούμε με τον Κόλπο της Καλλονής. Βρίσκεται περίπου στη μέση του νησιού, χωρίζεται από την ανοιχτή θάλασσα του Αιγαίου με έναν δίαυλο που δεν ξεπερνά το ένα χιλιόμετρο μήκος. Αυτό εμποδίζει την εύκολη μετακίνηση των υδάτων και δημιουργεί ένα ιδιαίτερο οικοσύστημα για το οποίο θα μιλήσουμε.
Η λιμνοθάλασσα του Αριστοτέλη
Οι αλυκές και ο κόλπος της Καλλονής είναι γνωστές διεθνώς και ως «Aristotle’s Lagoon», δηλαδή η Λιμνοθάλασσα του Αριστοτέλη. Και αυτό γιατί ο μεγάλος φιλόσοφος της αρχαιότητας που θεωρείται και θεμελιωτής αρκετών επιστημών πέρασε χρόνο εκεί και μελέτησε τα ζώα, τα πουλιά και τα πλάσματα της θάλασσας . Τα συμπεράσματα του τα αποτύπωσε στο περίφημο βιβλίο «Περί τα ζώα ιστορίαι». Ο καθηγητής εξελικτικής βιολογίας του Imperial College, Αrmand Marie Leroi, επισκέφθηκε την Καλλονή και είδα όλα όσα είδε και ο Αριστοτέλης 2500 χρόνια πριν. Τα δημοσίευσε σε ένα βιβλίο και ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «The Lagoon: Ηow Aristotle inventerd science» (Η Λιμνοθάλασσα: Πώς ο Αριστοτέλης εφηύρε την επιστήμη).
Στο έργο του Leroi ο κόλπος της Καλλονής παίζει για τον Αριστοτέλη, παρόμοιο ρόλο με αυτόν που είχαν τα νησιά Γκαλαπάγκος στο να βοηθήσουν το Δαρβίνο να διατυπώσει την εξελικτική θεωρία.
Σημειώνεται πως η σημασία της βιοποικιλότητας της Λέσβου στην ιστορία της επιστήμης δεν περιορίζεται στον Αριστοτέλη και τη ζωολογία. Από τη Λέσβο -συγκεκριμένα από την Ερεσό- καταγόταν ο Θεόφραστος, ο φίλος και διάδοχος του Αριστοτέλη στη θέση του διευθυντή Περιπατητικής Σχολής των Αθηνών. Ο Θεόφραστος θεωρείται, με τα έργα του «Περί φυτών ιστορίαι» και «Περὶ φυτών αιτιών», ο θεμελιωτής της βοτανικής. Και τα δικά του έργα βασίστηκαν στην παρατήρηση και τη μελέτη της χλωρίδας της Λέσβου, ανάμεσά της και αυτή των αλυκών της Καλλονής.
Εκεί που ψαρεύονται οι παπαλίνες
Το οικοσύστημα του κόλπου είναι υπεύθυνο και για τον πιο signature μεζέ της Λέσβου, τις παστές σαρδέλες Καλλονής, τις παπαλίνες όπως λέγονται εκεί. Η παπαλίνα είναι μικρότερη και πιο ανοιχτόχρωμη από τις σαρδέλες που ζουν στα ανοιχτά πελάγη και κατά γενική ομολογία πιο νόστιμη. Αυτό έχει να κάνει με το φαινόμενο του ευτροφισμού, καθώς στα νερά της Καλλονής συγκεντρώνεται μεγάλη ποσότητα θρεπτικών συστατικών από τα ποτάμια και τους χειμάρρους που συγκεντρώνονται στα νερά του κόλπου. Το περίκλειστο σχήμα του δημιουργεί ένα μοναδικό φυσικό ιχθυοτροφείο.
Οι σαρδέλες του Κόλπου ψαρεύονται σε μεγάλες ποσότητες από τα μέσα Μαΐου έως τα μέσα Οκτωβρίου με τους ειδικούς να αναφέρουν πως η κορυφαία τους περίοδο από άποψη γεύσης είναι τον Αύγουστο, οπότε έχουν φτάσει στο ιδανικό μέγεθος.
Είναι εκείνη η περίοδος που δημιουργείται το «ελληνικό σούσι». Οι σαρδέλες παστώνονται για λίγες ώρες σε χοντρό αλάτι και καταναλώνονται αμέσως μετά. Να σημειωθεί πως σχεδόν εξ ολοκλήρου η παραγωγή της σαρδέλας Καλλονής διοχετεύεται στα τοπικά ιχθυοπωλεία και τα εστιατόρια, ελάχιστες είναι οι ποσότητες που διοχετεύονται σε μικρά εργαστήρια και κονσερβοποιούνται ως αλίπαστα. Επομένως, αν θέλετε να τις γευτείτε, μάλλον πρέπει να κάνετε το ταξίδι έως τη Λέσβο.
