«Όλα ξεκίνησαν το μακρινό 1991 όταν μια παρέα γυναικών έπινε το καθιερωμένο καφεδάκι της. Ήταν η κυρία Μελανθία Χατζηγιάννη– Αντωνέλλου, δασκάλα τότε στη Μυτιλήνη που δημιούργησε τον σύλλογο» η οποία όπως μας λέει η κυρία Βιργινία Τριανταφύλλου «ήταν πολύ δραστήρια και μέλος εκκλησιαστικών συλλόγων».
«Πρώτο μέλημα του συλλόγου ήταν η φροντίδα των αδυνάτων, των πολύ φτωχών και των αρρώστων του χωριού. Αυτός ήταν αρχικά ο σκοπός του Συλλόγου, τα φιλανθρωπικά, συμπληρώνει η σημερινή πρόεδρος κυρία Μυρσίνη Φιάσκα. Πηγαίναμε πόρτα-πόρτα και συγκεντρώναμε χρήματα και αγαθά για τους αρρώστους και τους απόρους. Αργότερα τα δίναμε και στα γηροκομεία αλλά κυρίως φροντίζαμε για τους πιο αδύναμος εδώ του χωριού μας. Ρούχα και παπούτσια που συγκεντρώναμε οι μικρότερες τότε αλλά και γλυκά που φτιάχναμε μόνες μας τα παραδίδαμε στα σπίτια που είχαν ανάγκη. Τότε ήταν γραμματέας η Βασούλα Φωκιανού και ο Σύλλογος φιλοξενούνταν στον Νάρθηκα της εκκλησίας που μας είχε παραχωρήσει ο παπάς».
Ωστόσο αργότερα οι γυναίκες των Παμφίλων και μέλη του Συλλόγου είδαν ότι στα Παφλιώτικα σπίτια υπήρχε άφθονο παραδοσιακό υλικό, κυρίως από χειροποίητα υφάσματα και υπέροχα κεντήματα, που αποτελούν πραγματικά έργα τέχνης, και αποφάσισαν να στεγάσουν τα παραδοσιακά αντικείμενα, το ρουχισμό και γενικά τον εξοπλισμό σε σπίτι το οποίο θα ήταν ανά δωμάτιο διαμορφωμένο όπως τα σπίτια του 19ου μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα.
Αυτό το σχέδιο αρχικά πραγματοποιήθηκε σε παλιό αρχοντικό (κελί της εκκλησίας της Αγίας Βαρβάρας) που παραχωρήθηκε από τον ιερέα της εκκλησίας Ευστράτιο Μανταμαδιώτη, αποτέλεσε κόσμημα του χωριού και προκαλούσε θαυμασμό σε όσους το επισκέπτονταν.
«Έτσι μετά από παράκληση της Μελανθίας βρεθήκαμε στο κελί αυτό του Παπά Στρατή το οποίο κάποια στιγμή γέμισε ασφυκτικά από πράγματα που μας έδινε ο κόσμος, πράγματα παλιά από σπίτια που τα πετούσαν. Παλιά υφαντά, χειροποίητα, έπιπλα παραδοσιακά, εργαλεία και είδη οικιακής χρήστης από προηγούμενες δεκαετίες, μας λέει η Ειρήνη Κατσακούλη, ενεργό μέλος του Συλλόγου Γυναικών.
Με συνεχή δραστηριότητα ο Σύλλογος συνέχισε, έχοντας ως βάση το παραδοσιακό αυτό σπίτι, μέχρι το 2007 και τη μεταστέγαση του σε ένα διώροφο δημοτικό οίκημα όπου ήταν στο κέντρο του χωριού, που παραχώρησε για το σκοπό αυτό το Δημοτικό συμβούλιο Μυτιλήνης, επί δημαρχίας Νάσου Γιακαλή.
Το παραδοσιακό αυτό σπίτι με ασφαλέστερη πλέον φύλαξη και συντήρηση, εμπλουτίστηκε με νέο παραδοσιακό υλικό που συνεχώς προσφέρουν οι κάτοικοι των Παμφίλων και των γύρω χωριών.Το κτίριο (ήταν παλιά η χωροφυλακή), έχει δύο ορόφους. Στο ισόγειο εκατέρωθεν του διαδρόμου υπάρχουν δύο μεγάλα δωμάτια, το καθιστικό (κατεβατό) και το εργαστήρι και δύο πολύ μικρότερα πίσω, το δωμάτιο του αργαλειού και το δωμάτιο στο οποίο εκτίθενται αγροτικά εργαλεία και αντικείμενα καθημερινής χρήσης του νοικοκυριού.
«Το σπίτι ξεκινάει από το κατεβατό. Ήταν χαμηλά γι ΄αυτό το λέγαμε έτσι, ήταν ένας χώρος υποδοχής και δίπλα το εργαστήριο ραπτικής, τα μαλλιά το λανάρι και δίπλα είχαν και την κούνια με το μωράκι τους. Το σαλόνι ήταν επάνω»
Μια γυριστή σκάλα οδηγεί στο δεύτερο όροφο. Στους τοίχους της σκάλας υπάρχουν φωτογραφίες και στο πλατύσκαλο δυο μικρές ανθοστήλες.
Στο δεύτερο όροφο του παραδοσιακού σπιτιού, όπως στις παλιές διώροφες κατοικίες της μέσης οικογένειας, υπάρχει το σαλόνι η τραπεζαρία και η κρεβατοκάμαρα. Όλα τα εκθέματα στο εργαστήρι, στο καθιστικό αλλά και στα δωμάτια του δευτέρου ορόφου είναι χειροποίητα, ’’της κρεβατής και της βελόνας’’. Τα τραπεζομάντηλα , τα καλύμματα και τα μαξιλάρια των καναπέδων, η μαξιλαρομάνα, οι κουρτίνες, τα χαλιά «φαμένα» στον αργαλειό , τα εργόχειρα κεντημένα με μουλινέ , οι δαντέλες πλεγμένες με κοπανάκι με βελόνες ή με βελονάκι. Τα χρώματα της κλωστής είναι φυσικά, φτιαγμένα από τις ίδιες τις γυναίκες με φύλλα και φλούδες από ρόδια, βάγια, καρυδιά και άλλα. Το βάψιμο γινόταν σε καζάνια.
Ο πολύ δραστήριος Σύλλογος συναντιέται τακτικά συζητώντας τα προβλήματα του τόπου και τις λύσεις τους, για τις επόμενες εποχικές του δράσεις, τα φιλανθρωπικά, τις εκδρομές τις πολιτιστικές εκδηλώσεις, τη χορωδία και το χορευτικό αλλά και για τη συντήρηση αυτού του σπιτιού, που ανοίγει συχνά τις πόρτες για τους επισκέπτες μετά από συνεννόηση με την πρόεδρο του Συλλόγου. Η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας , της περίφημης εκκλησίας του χωριού με το εντυπωσιακό μαρμάρινο τέμπλο, οι εκδηλώσεις του Αγίου Θωμά με την παρέλαση των αλόγων στο χωριό αλλά και η καλοκαιρινή γιορτή κρασιού στην Σκάλα των Παμφίλων συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των επισκεπτών του νησιού. Από πέρυσι ξεκίνησε και ένας νέος θεσμός, η αναπαράσταση παραδοσιακού γάμου τον οποίο οργάνωσε ο Σύλλογος με τη βοήθεια των ανθρώπων του χωριού!
