“Συνηθίσαμε στη μετριότητα και την αναπαράγουμε”.

Ο Θεόδωρος Μαντός μιλάει έξω από τα δόντια για την κατάσταση της Λεσβιακής αγοράς…

Συνεχιστής της πολύ γνωστής οικογενειακής επιχείρησης, ο Θεόδωρος Μαντός – μια νέα σε ηλικία, αλλά έγκυρη φωνή του επιχειρηματικού κόσμου της Μυτιλήνης- μιλάει στα “Πολιτικά” για την κατάσταση της λεσβιακής αγοράς σήμερα αλλά και για το δυσοίωνο μέλλον της μετά και την φυγή …των τελευταίων των ΜΚΟ. Με εμπειρία ετών και μεταπτυχιακά πάνω στο Διεθνές Εμπόριο και τα Χρηματοοικονομικά ο Θεόδωρος Μαντός δεν “μασάει τα λόγια του” και εκφράζει μια άποψη διαφορετική που έχει ουκ ολίγους οπαδούς, κρυφούς ή φανερούς. Η συνέντευξη, μακρά μεν αλλά κατατοπιστική και με στοιχεία, δεν διαβάζεται “διαγωνίως” αλλά αντιθέτως έχει πολλά σημεία που χρήζουν προσοχής και σίγουρα ανοίγουν έναν μεγάλο διάλογο πάνω στο “καυτό” ζήτημα της ανάτασης του τουρισμού στη Λέσβο. Και για ένα γόνιμο διάλογο χρειάζονται όλες οι απόψεις στο τραπέζι…

Ποια είναι η γενικότερη αποτίμηση της αγοράς τα τελευταία πέντε χρόνια;

Θ. Μ. Επιχειρώντας μια αποτίμηση της τελευταίας πενταετίας θα μπορούσα να πω ότι η αγορά έχει υποστεί σοβαρές αλλαγές τόσο σε επίπεδο προσφοράς και ζήτησης όσο και στη διάρθρωση της. Την πρώτη περίοδο της κρίσης (2010-2012) η ζήτηση υπέστη σοκ και κινήθηκε έντονα πτωτικά ακολουθώντας τις μεγάλες μειώσεις μισθών και συντάξεων αλλά και τη δραματική αύξηση της ανεργίας. Οι καταναλωτές στράφηκαν σε λιγότερα προϊόντα χαμηλότερης άξιας και ποιότητας και σε φτηνότερα μαγαζιά τα οποία και πολλαπλασιάστηκαν. Μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων στον ιδιωτικό τομέα έκλεισε και η ανεργία αυξήθηκε κατακόρυφα.

Πότε κορυφώθηκε το φαινόμενο;

Το 2013 ήταν έτος καμπής. Η ανεργία και το κλείσιμο των επιχειρήσεων στον ιδιωτικό τομέα έφτασαν στη κορύφωση τους. Κατά την εκτίμηση μου η αγορά βρήκε ένα νέο σημείο ισορροπίας έχοντας απορροφήσει και προσαρμοστεί πλέον στα νέα επίπεδα μισθών, συντάξεων και ανεργίας που άρχισαν να σταθεροποιούνται και μαζί μ’ αυτά και η συνολική ζήτηση. Το 2014 εξελίχθηκε σε μια καλή χρονιά με έντονα ανοδική κίνηση για το εμπόριο και τον τουρισμό. Η αγορά ξαναβρήκε τη χαμένη ψυχολογία της και η ανάκαμψη ήταν εμφανής. Όμως το κλίμα της ευφορίας άρχισε σιγά να μεταβάλλεται προς το τέλος του καλοκαιριού με την ανακοίνωση των εκλογών και η δυναμική της αγοράς άρχισε και πάλι να αλλάζει και να επιδεινώνεται. Το 2015, δυστυχώς σηματοδότησε ένα αρνητικό ορόσημο για την ελληνική οικονομία και το εμπόριο. Το κλίμα αστάθειας, οι δυο εκλογικές αναμετρήσεις, το δημοψήφισμα και τελικά η εφαρμογή των capital controls τα οποία εξάντλησαν και την εναπομείνασα ρευστότητα, έδωσαν ένα χαριστικό κτύπημα στη καταναλωτική ψυχολογία και έβαλαν τέλος στην ανοδική πορεία της αγοράς.

Τι συμβαίνει σήμερα;

Σήμερα, η δυναμική έχει αντιστραφεί πλέον ολοκληρωτικά και το 2016 διαφαίνεται μια ιδιαίτερα κακή χρονιά. Ο Φεβρουάριος αποδείχτηκε ένας άσχημος μήνας και ούτε οι μεγάλες εκπτώσεις στάθηκαν ικανές να δημιουργήσουν ζήτηση. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη ξαναγύρισε στα επίπεδα του 2012!Η ύφεση επέστρεψε και δυστυχώς όλα τα δεδομένα αυτή την περίοδο σηματοδοτούν ότι ήρθε για να μείνει.

Η ψυχολογία του κόσμου είναι στο ναδίρ, η ανασφάλεια από τα ανοικτά μέτωπα που έχουμε μπροστά μας (ασφαλιστικό, φορολογικό, κόκκινα δάνεια, αξιολόγηση, προσφυγικό) συνεχώς μεγαλώνει, η ανεργία άρχισε πάλι να τσιμπάει προς τα πάνω, ενώ η υπερβολική φορολογία, η αύξηση του ΦΠΑ, και οι νέες μειώσεις των συντάξεων που αναμένονται, θα δημιουργήσουν ένα νέο χαμηλότερο επίπεδο εισοδημάτων. Επακόλουθο θα είναι η νέα συνολική ζήτηση να προσαρμοστεί και αυτή με της σειρά της σε χαμηλότερα επίπεδα.

Ποια είναι συγκεκριμένα η άποψή σας για την αγορά της Μυτιλήνης;

Ειδικά για την αγορά της Μυτιλήνης εκτιμώ ότι η λανθασμένη διαχείριση του προσφυγικού τόσο από την τοπική αυτοδιοίκηση όσο και από τη περιφέρεια τελικά θα οδηγήσει σε μια τεράστια μείωση των τουριστικών ροών αυτό το καλοκαίρι και θα εξαφανίσει την όποια δυναμική ανάπτυξης του τουρισμού στο νησί για αρκετά χρόνια. Σε συνδυασμό με την επερχόμενη αύξηση του ΦΠΑ αλλά και τη σταδιακή αποχώρηση των ΜΚΟ, προβλέπω ότι η ήδη κακή κατάσταση θα επιδεινωθεί περαιτέρω και θα δημιουργηθούν ασφυκτικές συνθήκες στην οικονομική ζωή του νησιού μας για τα επόμενα 2-4 χρόνια.

Πιστεύετε ότι θα υπάρξει ανάκαμψη;

Εκτιμώ ότι τα νέα δεδομένα που η κυβέρνηση δημιουργεί στην οικονομία δυστυχώς εξανεμίζουν τις προσδοκίες που υπήρχαν για ανάκαμψη της αγοράς στο άμεσο και μεσοπρόθεσμο μέλλον και μαζί με τις τοπικές ιδιαιτερότητες συνθέτουν ένα δύσκολο και δυσοίωνο επιχειρηματικό περιβάλλον για πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο νησί μας.

Εκτός από την οικονομική κρίση, ποιοι άλλοι παράγοντες πιστεύετε ότι έπαιξαν ρόλο στην πτώση της αγοραστικής δραστηριότητας των καταναλωτών; Για παράδειγμα θεωρείτε ότι ένα μεγάλο μέρος των καταναλωτών έφυγαν προς την Τουρκία όπου βρίσκουν φθηνά προϊόντα;

Θ. Μ. Η οικονομία του νησιού μας είναι ιδιαίτερη και έχει πολλά χαρακτηριστικά μιας κλειστής οικονομίας και κοινωνίας που έχουν εισέρθει σε φάση συρρίκνωσης και γήρανσης.Η Λέσβος βρέθηκε ανέτοιμη να συνεχίσει την ανοδική πορεία του προηγούμενου αιώνα προσαρμοζόμενη στα νέα δεδομένα και παρουσιάζει μεγάλο αριθμό δεικτών που είναι αρνητικοί, τόσο σε σχέση με ότι συμβαίνει στην Ελλάδα όσο και με ότι συμβαίνει στην Ευρώπη. Μέχρι σήμερα αυτή η πορεία δεν έχει αντιστραφεί τόσο από εξωγενείς αλλά κυρίως από ενδογενείς παραμέτρους που σχετίζονται κυρίως με την «ιδιαίτερη βιωματική μας ταυτότητα» και τις νοοτροπίες που έχουν αναπτυχτεί μέσα στο χρόνο. Τα κύρια έσοδα της τοπικής οικονομίας, αυτό δηλαδή που λέμε «φρέσκο χρήμα» βασίζονται στην αγροτική παράγωγη και ειδικότερα στην καλλιέργεια της ελιάς, στη κτηνοτροφία και αλιεία, στον δημόσιο τομέα, στον τουρισμό, και σε εισροές χρηματοδοτήσεων και επιδοτήσεων από τον κρατικό ή τον κοινοτικό προϋπολογισμό.

Κατ’ επέκταση η οποιαδήποτε κυκλικότητα στο εμπόριο, στην τοπική ανάπτυξη, στα έσοδα των ελευθέρων επαγγελματιών και στην κατανάλωση γενικότερα, βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τις διακυμάνσεις αυτών των συντελεστών.

Αντιλαμβάνεται κάποιος ότι κάθε εκροή ρευστότητας από την τοπική οικονομία επηρεάζει άμεσα την κατανάλωση και το τοπικό εμπόριο και λειτούργει πολλαπλασιαστικά αρνητικά, ανεξάρτητα και επιπρόσθετα από τη επίδραση των δημοσιονομικών μέτρων που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο.

Συνεπώς η οικονομική κατάσταση του νησιού μας όπως την περιέγραψα παραπάνω επιδεινώνεται περαιτέρω από την απόφαση και συνήθεια πολλών Μυτιληνιών οι όποιοι προτιμούν για τις αγορές τους τη γειτονική Τουρκία εξάγοντας ουσιαστικά πολύτιμο για τον τόπο μας συνάλλαγμα το οποίο αφαιρείται από το τοπικό εμπορικό ισοζύγιο.

Κάθε βδομάδα ένα μεγάλος αριθμός συμπατριωτών μας δυστυχώς έχει μπει σ’ αυτή τη διαδικασία και είναι κρίμα γιατί εκτιμώ ότι η αγορά της πόλης μας αυτή τη στιγμή προσφέρει τα πάντα και οι τιμές είναι σε πολύ λογικά επίπεδα.

Θεωρείτε παράλογη αυτή την προτίμηση των καταναλωτών;

Πιστεύω ότι είναι παράλογο και υπερβολικό αυτό που συμβαίνει. Είναι πεποίθηση μου ότι δεν τιμά κανέναν μας αυτή η αλόγιστη εξαγωγή συναλλάγματος προς την Τουρκία τη στιγμή που η χώρα μας και ιδιαίτερα η τοπική οικονομία μαστίζονται από την οικονομική κρίση και την έλλειψη ρευστότητας. Το αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα μόνο κακό μπορεί να κάνει στο νησί μας και τελικά θα γυρίσει μπούμερανγκ σε όλους μας.

Πιστεύω βέβαια ότι με τα capital controls αλλά και τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη γείτονα, αυτές οι συμπεριφορές σίγουρα θα ελαττωθούν, αλλά σε κάθε περίπτωση ο καθένας μας θα πρέπει να προβληματιστεί για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στον τόπο μας τέτοιου είδους ενέργειες.

Δεν είναι μόνο η Τουρκία όμως που ανταγωνίζεται την τοπική οικονομία…

Όχι δεν είναι μόνο η Τουρκία αλλά και το διαδίκτυο με τα ηλεκτρονικά μαγαζιά τα οποία λειτουργούν στην Ελλάδα αλλά και σ’ ολόκληρο το κόσμο. Δυστυχώς πολλοί είναι οι καταναλωτές που επιλέγουν αυτή την αγορά για τα ψώνια τους στέλνοντας και πάλι ένα μεγάλο μέρος των εισοδημάτων τους εκτός νησιού.

Αυτό είναι φυσικά ένα φαινόμενο παγκόσμιο αλλά καλό θα είναι να γίνουμε πιο τοπικιστές και να μην υιοθετούμε αλόγιστα και χωρίς λόγο συνήθειες που μακροπρόθεσμα θα μας βλάψουν συνολικά.

Ποια κατά την γνώμη σας, ως νέος αλλά με μακρά ιστορία επιχειρηματίας, θα ήταν η κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να κινηθεί τόσο ο εμπορικός σύλλογος όσο και οι ίδιοι οι μαγαζάτορες, ώστε να ανακάμψει η αγορά της Μυτιλήνης;

Θ. Μ. Είναι μια μεγάλη συζήτηση κι ένα πολυδιάστατο θέμα.

Πιστεύω ότι ο Εμπορικός σύλλογος όπως λειτούργει σήμερα δεν δημιουργεί τις συνθήκες για να κινητοποιήσει, να αναπτύξει και να διαδώσει το συνδικαλιστικό πνεύμα στα μέλη του, ώστε να επιτύχει μια αξιόλογη δυναμική συμμετοχής που θα οδηγήσει στην αποτελεσματική συνένωση και μαζική παρέμβαση στα επιχειρηματικά και οικονομικά δρώμενα αυτού του τόπου Αντιθέτως εκτιμώ ότι ο τρόπος λειτουργίας του απομακρύνει τα μέλη του και εν τέλει δημιουργεί και αναπαράγει την εσωστρέφεια.

Επιπλέον δεν παρουσιάζει ουσιαστικές και ριζοσπαστικές επεμβάσεις και παρεμβάσεις που θα οδηγούσαν στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών που θα δημιουργούσαν συνέργειες με άλλους φορείς, και εν τέλει θα διαμόρφωναν ένα ελκυστικό επιχειρηματικό περιβάλλον που θα βοηθούσε στην τόνωση της αγοράς και της τοπικής οικονομίας.

Σύμφωνα με την εμπειρία σας ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν από τη μεριά του συλλόγου ώστε να τονωθεί η αγορά;

Έχω διατελέσει αντιπρόεδρος στο Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Διεθνούς Διαμεταφοράς και Logistics Ελλάδος (ΣΥΝΔΔΕ&L) με μέλη που έχουν συνολικό ετήσιο τζίρο γύρω στα δυο δισεκατομμύρια ευρώ, νούμερο κατά πολύ μεγαλύτερο από το ΑΕΠ της Λέσβου.

Η εμπειρία που αποκόμισα από την εκεί θητεία μου με κάνει να πιστεύω ότι ο σύλλογος μας υπολείπεται πολύ από το να γίνει αυτό που αναφέρει ο σκοπός της οργάνωσης του.

Χρειάζεται κινητοποίηση του εμπορικού κόσμου μέσω συνεχούς και διαρκούς ενημέρωσης και ανοικτών συμβουλίων.Δημιουργία επιτροπών ανά τομέα και εκπόνηση επιχειρησιακού σχεδίου με στόχους, ενέργειες και προτεραιότητες σε βάθος χρόνου.

Αυτά θα πρέπει να παρουσιαστούν και να τεθούν σε συζήτηση και ανοικτή διαβούλευση με τα μέλη και εν συνεχεία με την τοπική αυτοδιοίκηση, την περιφέρεια, το επιμελητήριο και τους κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους. Με απλά λόγια, θα πρέπει να ξεκινήσει συζήτηση, να δημιουργηθεί συμμετοχή που θα διαμορφώσει τάση και θα οδηγήσει σε συντονισμένη δυναμική για συγκεκριμένους στόχους και αποτέλεσμα. Οι παράμετροι παρέμβασης πρέπει να στοχεύσουν στο ενδογενές δυναμικό ανάπτυξης, στο επίπεδο των υποδομών, σε επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, και στη δημιουργία – συνεργασία αναπτυξιακών θεσμών και φορέων ώστε να αξιοποιηθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής.

Ποιες κινήσεις πρέπει να κάνει συγκεκριμένα ο εμπορικός σύλλογος;

Ο Εμπορικός Σύλλογος θα πρέπει να αποφασίσει εάν επιθυμεί την τουριστική ανάπτυξη στο νησί και θεωρεί τον τόπο μας τουριστικό προορισμό και προϊόν ή όχι!

Στη συνέχεια θα πρέπει να υπάρξει συνεχής συνεργασία ώστε να βρεθούν και να δημιουργηθούν κοινά αποδεκτοί στόχοι και συμφωνημένες ενέργειες με άλλους συλλόγους και δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες επαγγελματικές οργανώσεις με στόχο την ενίσχυση της εμπορικής και τουριστικής ανάπτυξης του νησιού και κατ’ επέκταση την ανάπτυξη των εργασιών και δραστηριοτήτων της εμπορικής τάξης. Θα πρέπει να υπάρξουν συνεχείς πρωτοβουλίες και ενέργειες για την προβολή, μάρκετινγκ και οργάνωση εκδηλώσεων.

Παράλληλα θα πρέπει να υπάρξει σχεδιασμός και λειτουργία υποδομών, οργάνωσης δραστηριοτήτων, ενεργειών και διαδικασιών που δημιουργούν ένα ισχυρό brand image με συγκεκριμένο product concept για το νησί, την πόλη της Μυτιλήνης και την αγορά της.

Συνάμα χρειάζονται άμεσες και αποτελεσματικές δράσεις για την επίλυση προβλημάτων που χρόνια τώρα προβληματίζουν την τοπική εμπορική τάξη.

Επιπλέον θα πρέπει να υπάρξουν κινητοποιήσεις και συνεχείςς διεκδικήσεις για την επίτευξη ανταποδοτικών ωφελειών για θέματα που έχουν διαμορφώσει αρνητικές συγκυρίες στο τοπικό εμπόριο όπως το προσφυγικό και η επερχόμενη πτώση των τουριστικών ροών μεταξύ άλλων. Αυτά και πολλά αλλά πρέπει να γίνουν εάν θέλουμε ο Εμπορικός Σύλλογος του τόπου μας να διαδραματίσει έναν ουσιαστικό ρόλο στην εξέλιξη της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας και να συμβάλει ουσιαστικά στην ανάκαμψη της αγοράς της Μυτιλήνης.

Το τελευταίο διάστημα, λόγω του προσφυγικού φαινομένου με ότι αυτό συνεπάγεται, βλέπουμε ότι πολλοί επιχειρηματίες είδαν τις εισπράξεις τους ξαφνικά να απογειώνονται. Πιστεύεις πως αυτό το αποτέλεσμα προσφέρει τελικά στην τοπική οικονομία ή θεωρείς ότι μακροπρόθεσμα θα κάνει ζημιά συνολικά για τον τόπο;

Θ. Μ. Το προσφυγικό είναι και αυτό ένα τεράστιο και πολυδιάστατο θέμα που χρειαζόμαστε σελίδες ολόκληρες για να το αναλύσουμε.

Οι διαστάσεις του είναι τόσες πολλές (ανθρωπιστική, οικονομική, εθνικής ασφάλειας, γεωπολιτική, εξωτερικής πολίτικης και διεθνών σχέσεων, νομική, κοινωνική, πολιτισμική, κλπ.) και εξίσου σοβαρές που θα ήταν λάθος να σταθούμε μόνο σε κάποια από αυτές και να την δούμε ξεκομμένη από τις υπόλοιπες. Αποτιμώ πάντως ότι έχουν γίνει τεράστια λάθη σε εθνικό και τοπικό επίπεδο τόσο σε θέματα στρατηγικής όσο και διαχείρισης και διαβλέπω ότι τις συνέπειες αυτών των λαθών θα τις βρούμε μπροστά μας τα επόμενα χρόνια.

Είναι γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα κάποιοι επιχειρηματίες είδαν τις εισπράξεις τους να απογειώνονται όπως λέτε.Θα σταθώ όμως στη λέξη κάποιοι και δεν πιστεύω ότι αυτοί τελικά ήταν τόσοι πολλοί

.Με μια πιο βαθιά ματιά μπορούμε να πούμε ότι ήταν κάποιες καφετερίες, ψητοπωλεία καθώς και κάποια καταστήματα πώλησης ειδών κατασκήνωσης και ιματισμού κοντά στο λιμάνι. Επίσης κάποια πρακτορεία, ταξί, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Στη συνέχεια με την άφιξη των ΜΚΟ, και της FRONTEX αρκετά ξενοίκιαστα σπίτια και ταβέρνες κυρίως στη περιοχή της Μυτιλήνης, ενώ αρκετά άτομα βρήκαν δουλειά για κάποια τρίμηνα και εξάμηνα σε ΜΚΟ.

Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι τελικά το ισοζύγιο και οι επιπτώσεις στο νησί όταν αυτή η θύελλα κοπάσει;

Είναι γεγονός ότι μέχρι στιγμής μιλάμε για σημαντικά έσοδα τα οποία όμως δεν έπεσαν στο σύνολο του νησιού πάρα σε μια μικρή ομάδα εμπόρων, ξενοδόχων, μεταφορέων και πρακτόρων σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή (κυρίως στην περιοχής της Μυτιλήνης και σε κάποια σημεία του Μολύβου). Κατ’ επέκταση το μεγαλύτερο μέρος του νησιού δεν ωφελήθηκε και οι επιπτώσεις δεν λειτούργησαν πολλαπλασιαστικά για το σύνολο της τοπικής οικονομίας.

Στον αντίποδα, υπήρξαν αρκετοί κλάδοι και περιοχές που χτυπήθηκαν βάναυσα ενώ διαφαίνεται ότι είχαμε μια σημαντική πτώση (-30%) στις διανυκτερεύσεις του 2015 και ότι θα έχουμε μια τεράστια πτώση στις τουριστικές ροές το φετινό καλοκαίρι η οποία μέχρι σήμερα ακούγεται ότι αγγίζει το 90% στις κρατήσεις που αφορούν charters και αφίξεις κρουαζιερόπλοιων. Αν και δεν πιστεύω ότι η πτώση θα είναι τελικά τόσο μεγάλη, εν τούτοις αν συνυπολογίσουμε τις ακυρώσεις κρατήσεων και διανυκτερεύσεων, τη συρρίκνωση της τουριστικής περιόδου, τις ακυρώσεις προσεγγίσεων κρουαζιερόπλοιων και charters, τη μείωση της κατά κεφαλήν δαπάνης τότε διαβλέπω ότι η πτώση εύκολα μπορεί να κινηθεί και σε ποσοστά άνω του 60%.

Τι θα συμβεί α φύγουν οι ΜΚΟ;Αν φύγουν οι ΜΚΟ, όπως διαφαίνεται, και παράλληλα ελαττωθούν οι προσφυγικές ροές χωρίς να αλλάξει κάτι δραστικά στον τουρισμό ή σε άλλο συντελεστή παραγωγής και ανάπτυξης, τότε αυτό θα σημάνει μια περαιτέρω επιδείνωση της τοπικής οικονομίας σε ποσοστά άνω του 10%. Στο νησί υπάρχουν κοντά στις 16,000 κλίνες (ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια). Οι μέσες ετήσιες αφίξεις με όλα τα μεταφορικά μέσα κατά μέσο όρο είναι κοντά στις 500.000 ανά έτος. Αν και δεν είμαι ειδικός στο τουρισμό, εκτιμώ ότι τουλάχιστον οι μισές από αυτές είναι τουριστικές συνυπολογίζοντας ότι 75.000 αφορούν charters, περίπου 45.000 αφορούν Τούρκους επισκέπτες στο νησί και περίπου 30.000 αφίξεις κρουαζιέρας.

Μ’ ένα μέσο όρο παραμονής γύρω στις 7 ήμερες σταθμισμένο με τη μέση ημερησία κατανάλωση και μια μείωση της τάξεως του 60% είμαστε αρνητικοί στην κάτω γραμμή αφού τα χαμένα έσοδα από τον τουρισμό θα είναι τελικά σημαντικά υπέρτερα από αυτά που είχαμε συνολικά ως έσοδα -υπολογισμένα σε ευρώ-ανθρωποημέρες- μέχρι σήμερα από τις ΜΚΟ, τη FRONTEX και τους πρόσφυγες!

Αυτά φυσικά είναι εκτιμήσεις αλλά θεωρώ ότι η λογική και οι υπολογισμοί είναι σωστοί και δεν πρέπει να απέχουν και πολύ από την πραγματικότητα. Η πιο σημαντική όμως αρνητική επίπτωση είναι ότι στο τέλος της μέρας όταν θα έχουν φύγει οι ΜΚΟ και ο τουρισμός μας θα έχει πάθει ανεπανόρθωτη ζημιά, θα έχει χαθεί το momentum της ανάπτυξης και θα έχει εκτονωθεί κάθε επενδυτικό ενδιαφέρον για την δημιουργία νέων μονάδων και επενδύσεων στη περιοχή και θα χρειαστούν πολλά χρόνια για την επανατοποθέτηση του τουριστικού μας προϊόντος στις διεθνείς αγορές.

Τι γνώμη έχετε για τον αντίλογο που λέει ότι το είναι ότι το νησί μας έχει αποκτήσει παγκόσμια δημοσιότητα και συμπάθεια;

Πιστεύω ότι είναι αρνητική διαφήμιση συνοδευομένη από αρνητικές εικόνες για κάποιον ο οποίος θέλει να κάνει διακοπές, να περάσει όμορφα και να διασκεδάσει.

Κατά πόσον θα καταφέρουμε μια τέτοια αρνητική διαφήμιση να την μετατρέψουμε σε θετική και να έχουμε αποτέλεσμα είναι ένα μεγάλο ερώτημα και στοίχημα.

Προσωπικά είμαι οπαδός μιας αειφόρου ανάπτυξης βασισμένη σε σταθερά θεμέλια με σχεδιασμό, στρατηγική, συνέχεια και δημιουργία σοβαρών υποδομών.

Δεν πρέπει να βλέπουμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος. Δεν επιτυγχάνουμε ανάπτυξη και βιώσιμα μακροχρόνια αποτελέσματα λειτουργώντας καιροσκοπικά και τυχοδιωκτικά.

Παρότι είναι πρόσκαιρα ανακουφιστικό για κάποιον να βρίσκει συγκυριακά απρόβλεπτα έσοδα ή δουλειά σε ΜΚΟ, είμαι σίγουρος ότι θα ήταν πολύ καλύτερο να είχε τη δυνατότητα να προγραμματίσει τη ζωή του και να έχει σταθερά έσοδα ή να κάνει μόνιμη καριέρα στον τουρισμό ως αποτέλεσμα μιας συνεχόμενης και μη διακοπτόμενης προσπάθειας ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος στο νησί μας.

Δεν υστερούμε σε τίποτα από την Κρήτη, τη Ρόδο, τη Μύκονο και τη Σαντορίνη. Μόνο στα μυαλά και στη νοοτροπία!!!

Πως βλέπετε το μέλλον της αγοράς γενικά;

Στα νέα αυτά δεδομένα, η λειτουργία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα δυσχεράνει περαιτέρω, τα περιθώρια κερδοφορίας θα εξαφανιστούν, ο τζίρος θα αρχίσει να γίνεται πλέον οριακός για την κάλυψη των γενικών εξόδων, τα φορολογικά έξοδα σε συνδυασμό με τη προκαταβολή φόρου τεράστια, η ρευστότητα περιορισμένη, ο τραπεζικός τομέας ανύπαρκτος.Διαφαίνεται ότι η συνολική κατάσταση δημιουργεί πλέον ένα ασφυκτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο πολλές επιχειρήσεις ήδη αποδυναμωμένες μετά από 7 χρόνια ύφεσης δεν θα καταφέρουν να επιβιώσουν τροφοδοτώντας έτσι ένα νέο κύκλο ανεργίας, ύφεσης και κρίσης. Τα μακροοικονομικά μεγέθη της χώρας δυστυχώς επιβεβαιώνουν αυτές τις προβλέψεις. Η επιβάρυνση της οικονομίας και του χρέους με 80 επιπλέον δις ευρώ εκτόξευσαν τη σχέση ΑΕΠ – χρέους και απομακρύνουν τη σύγκλιση τους σε προ κρίσεως επίπεδα τουλάχιστον για 15-20 χρόνια.Όλες οι ενέργειες της κυβέρνησης στα μέτωπα της φορολογίας, του ασφαλιστικού, της ανάπτυξης, της εφαρμογής διαρθρωτικών μέτρων, της μείωσης του δημοσίου τομέα, της μείωσης της ανεργίας και της δημιουργίας θετικού επενδυτικού κλίματος είναι ακριβώς αντίθετες από αυτές που χρειάζεται η αγορά για να ανακτήσει τη χαμένη εμπιστοσύνη και να ανακάμψει.

Ποιο είναι το μέγιστο ζητούμενο αυτή την περίοδο;

Η ρευστότητα. Όμως η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης προκαλεί νέα δημοσιονομικά κενά που συνεχώς αυξάνονται και δυστυχώς καλύπτονται αποκλειστικά από μια δυσβάστακτη πλέον φορολογία. Τα κόκκινα δάνεια έχουν αγγίξει τα 100 δις ευρώ, δηλαδή το 60% του ΑΕΠ και μαζί με τα ληξιπρόθεσμα χρέη στο δημόσιο που έφτασαν τα 86 δις ευρώ, ξεπερνούν το 100% ΑΕΠ! Με λίγα λόγια το μέσο ελληνικό νοικοκυριό χρωστάει εδώ και τώρα ένα ολόκληρο ΑΕΠ συν το χρέος σε μια Ελλάδα όπου για κάθε 1 εργαζόμενο 2,1 κάθονται! Είναι αυτονόητο ότι με αυτά τα δεδομένα κανένας δεν μπορεί να προσδοκά ανάταξη του κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού ενώ αντίθετα εγκυμονεί ο κίνδυνος μονιμοποίησης της φτωχοποίησης σημαντικού τμήματος του πληθυσμού και εξαφάνισης της μεσαίας τάξης και μαζί μ’ αυτή της κατανάλωσης αλλά και μεγάλου αριθμού των εναπομεινασών μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Η αβεβαιότητα και το συστημικό ρίσκο της χώρας αυξάνονται κατακόρυφα συνεπικουρούμενα και από το προσφυγικό αλλά και την γεωπολιτική αστάθεια της περιοχής λιγοστεύοντας παράλληλα και τα περιθώρια ελιγμών της κυβέρνησης μαζί με τις προσδοκίες για σοβαρές επενδύσεις, και ανάκαμψη μέσα στα επόμενα χρόνια.

Με αφορμή τις εκδηλώσεις που έγιναν πρόσφατα για τον εορτασμό του Αγίου Βαλεντίνου, τις Απόκριες κλπ. πώς αξιολογείτε τις διάφορες φιέστες που γίνονται κατά καιρούς σε ότι αφορά τον αντίκτυπό τους στην εμπορική δραστηριότητα της αγοράς;

Θ. Μ. Όλες οι εκδηλώσεις που έχουν στόχο την κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση της ζωής της πόλης είναι ευπρόσδεκτες και απαραίτητες.

Για να έχουν όμως θετικό αποτέλεσμα στην εμπορική δραστηριότητα της αγοράς θα πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένες και μελετημένες ώστε να ενοποιούν τον κοινωνικό και οικονομικό ιστό της πόλης και να δημιουργούν τις συνθήκες αυτές που βοηθούν στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας της αγοράς.

Οι φιέστες που έχω δει μέχρι σήμερα πέρα από ένα ευχάριστο και γιορτινό κλίμα δεν νομίζω ότι έχουν δημιουργήσει αυτές τις συνθήκες για να επηρεάσουν την λειτουργία της αγοράς και να έχουν θετικό αντίκτυπο στην εμπορική δραστηριότητα των καταστημάτων.

Εκτιμώ ότι χρειάζεται μελέτη, στρατηγική, καλύτερη οργάνωση, διαφήμιση και σοβαρή προετοιμασία για να επιτευχτεί κάτι τέτοιο. Παράλληλα χρειάζεται η ενημέρωση, η ενεργοποίηση και συμμετοχή των καταστηματαρχών και του εμπορικού συλλόγου σε συνεργασία με άλλους θεσμικούς φορείς του τόπου ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες αυτές που θα κατεβάσουν το κόσμο στην αγορά και θα τον βάλουν στα μαγαζιά.

Σε κάθε περίπτωση όμως η αρχή είναι το ήμισυ του παντός και πιστεύω πως αν δοθεί συνέχεια με συνέπεια και μελέτη σε συνδυασμό με τα παραπάνω που ανέφερα τότε μπορεί να έχουμε καλά αποτελέσματα στο μέλλον.

Τι επίλογο θα βάζατε σε αυτή την συνέντευξη;

Δυστυχώς ύστερα από 15 χρόνια που λείπω από το νησί, έχοντας γυρίσει σχεδόν όλο τον κόσμο και με εμπειρίες διοίκησης μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες στα Βαλκάνια, μπορώ με θλίψη να πω ότι αξιολογώ τον τόπο μου σε χειρότερη κατάσταση απ’ ότι τον άφησα.Σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας δεν συμβαίνει αυτό.

Έχουμε μείνει πίσω παντού και το χειρότερο είναι ότι έχουμε συνηθίσει σε μια μετριότητα την όποια και αναπαράγουμε.

Για τους δύσπιστους θα πω ότι το νησί μας, πέρα από μείωση πληθυσμού, έχει μόνο το 70% του Ελληνικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ και μόλις το 50% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου!