Κάποτε παρακολούθησα μια διάλεξη που αφορούσε στην προσωπικότητα των γυναικών της Μυτιλήνης οι οποίες σύμφωνα με έρευνα που είχε πραγματοποιήσει η ομιλήτρια, έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τις κάνει να ξεχωρίζουν από τις γυναίκες της υπόλοιπης Ελλάδας. Θυμάμαι ότι το προφίλ της Μυτιληνιάς συνοψιζόταν σε ατίθαση, τελειομανή, εργασιομανή, ανεξάρτητη και κυρίως επίμονη προσωπικότητα όσον αφορά στην προσπάθεια της να πετύχει τους στόχους της.
Γνωρίζοντας την Ευρικόμη Σάββα στη σύντομη συνομιλία μας είπα «αυτή η γυναίκα είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της προσωπικότητας της Μυτιληνιάς».
Η ζωή της, όπως μας τη διηγήθηκε και η πορεία της, μέσα από πολλές δυσκολίες θα μπορούσε να γίνει σενάριο για ταινία αλλά και να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για όλους όσοι πιστεύουν ότι μια αναποδιά της ζωής μπορεί να τους λυγίσει και να τους κάνει να παρατήσουν τα όνειρά τους…
Ήρθε στη Μυτιλήνη περίπου έξι χρόνων με τους μετανάστες γονείς της που επέλεξαν να ζήσουν στην πατρογονική τους κατοικία στη Φίλια. Εκεί, όπως υποστηρίζει και η ίδια, έγινε η πρώτη τομή στη ζωή της και μπήκαν τα θεμέλια για τη συνέχεια που θα είχε η ίδια. Στην κουβέντα μας -καθώς πάει πίσω – μας διηγήθηκε γεγονότα και ιστορίες που την καθόρισαν ως προσωπικότητα.
«Είμαι κι εγώ κατά μια έννοια μετανάστρια! Γεννήθηκα στην Αυστραλία και έξι χρονών ήρθα στην Ελλάδα όπου μέχρι 13 χρόνων παρέμεινα στη Φίλια, σε ένα εντελώς νέο περιβάλλον για μένα μετά τον τρόπο ζωής της Αυστραλίας. Στο χωριό η ζωή μου άλλαξε άρδην. Bοήθαγα τους γονείς μου στις αγροτικές δουλειές που είχαν και βέβαια μόλις τελείωσα το δημοτικό κι έπρεπε να μετακινηθώ με το λεωφορείο για το γυμνάσιο που ήταν στην Καλλονή, ο πατέρας μου, μου απαγόρευσε να συνεχίσω το σχολείο και εκεί ξεκίνησαν τα μεγάλα προβλήματα για μένα.
Είχα πάντα εσωτερικές ανησυχίες ως παιδί και μου άρεσε να φτιάχνω πράγματα με τα χέρια μου. Έφτιαχνα τα πάντα από χαρταετούς μέχρι ποδήλατα…. Το ότι έμεινα στο χωριό, μου στέρησε πολλά, αλλά παράλληλα με έκανε να σκέφτομαι και να φαντάζομαι πως θα μπορούσα να αλλάξω τη ζωή μου.
Από μικρό παιδί λοιπόν ήμουν ανήσυχο και μου άρεσε η γνώση. Η απόφαση να μην συνεχίσω με το σχολείο δεν μου άρεσε καθόλου αλλά δεν μπορούσα να πάω ενάντια στις επιλογές του πατέρα μου. Έτσι η ζωή μου συνεχίστηκε χωρίς πολλές εκπλήξεις στη Φίλια μέχρι που αποφάσισα να παντρευτώ».
Φίλια
Η άλλη ζωή
Σε πολύ μικρή ηλικία, στα 17 της και χωρίς να το καλοκαταλάβει η Ευρικόμη βρέθηκε παντρεμένη. Ίσως αυτός να ήταν και ένας υποσυνείδητα τρόπος διαφυγής από τα δεσμά της οικογένειας που στέρησαν πολύ σημαντικά πράγματα για την ίδια.
Στα 18 της έκανε το πρώτο της παιδί ενώ μέχρι 22 χρονών είχε και τις δύο κόρες της που της απορροφούσαν όλο το χρόνο της.
Το ατύχημα
Στα 25 της όντας και η ίδια μικρή με δυο μικρά παιδιά θέλησε μια μέρα να βοηθήσει έναν συγγενή της σε κάποιο από τα εργοστάσια που λειτουργούσαν τότε στο νησί. Δουλευταρού και ανήσυχη δεν καταλάβαινε ούτε από κούραση ούτε από ευθύνες. Ο χρόνος όμως υπολογίζει χωρίς τη δική μας θέληση το πώς θα εξελιχθούμε… Σε μια κίνηση της να τελειώσει γρηγορότερα τη δουλειά της, ένα μηχάνημα της ρούφηξε κυριολεκτικά το χέρι.
Εκεί σε αυτό το σημείο του χρόνου η Ευρικόμη ξεκίνησε να παλεύει με τα δικά της φαντάσματα. Ξυπνώντας στο νοσοκομείο αντιλήφθηκε ότι η ζωή από δω και πέρα δεν θα ήταν η ίδια. Μ’ ένα χέρι και με δύο παιδιά. Με λίγη υποστήριξη από τους γύρω της. Αλλά με πολύ όρεξη για ζωή. «Θυμάμαι- μας λέει η ίδια- όταν συνήλθα και κατάλαβα τι συνέβαινε δεν σκέφτηκα τίποτα για το χέρι που έχασα. Είπα πώς ότι έκανα με τα δυο χέρια μου θα το κάνω και με το ένα. Έπρεπε να δώσω μια υπόσχεση στον εαυτό μου για να προχωρήσω. Η αντιμετώπιση από τους άλλους ήταν δύσκολη, ακόμη και από τα παιδιά μου που ήταν μικρά τότε. Στην αρχή έβαλα πρόσθετο μέλος αλλά δεν ήταν το ίδιο. Όμως πιστεύω ότι όταν θέλεις κάτι εσύ ο ίδιος για τον εαυτό σου πείθεις και τους άλλους γι’ αυτό. Έμαθα λοιπόν να κάνω ότι κάνουν οι άλλοι άνθρωποι με δυο χέρια. Ο άνθρωπος μπορεί να αντέξει τα πάντα. Έχουμε απεριόριστες δυνάμεις που δεν τις ξέρουμε. Σε αυτό το σημείο του χρόνου είδα τον κόσμο με άλλα μάτια. Είπα ότι πρέπει να δω τον εαυτό μου έτσι όπως ήθελα. Το όνειρο μου ήταν να τελειώσω το σχολείο και είπα ότι θα το κάνω. Παράλληλα ήταν και η εποχή που συνειδητοποίησα ότι είμαι σε ένα γάμο που με καθήλωνε. Ένοιωθα ότι ήθελα να πετάξω».
Με δυο μικρές κόρες και πολλά όνειρα η Ευρικόμη ξεκίνησε έναν αγώνα πολύ δύσκολο αλλά είχε πάρει τις αποφάσεις της. «Το ‘94 μετά το ατύχημα είπα στον εαυτό μου ότι δεν θέλω να προκαλώ τον οίκτο σε κανέναν. Βγήκα από το σπίτι και άρχισα να ψάχνω για δουλειά. Χωρίς να έχω γνώσεις στο αντικείμενο εργασίας γραφείου ξεκίνησα και έστησα μια courier. Το αντικείμενο ήταν πρωτόγνωρο ακόμη και για τους κατοίκους του νησιού. Όταν είδα τις πρακτικές δυσκολίες που είχα για τη δουλειά και ενώ όλοι μου έλεγαν ότι δεν θα τα καταφέρω, μόνο οι κόρες μου, μου έδωσαν κουράγιο και μάλιστα η μεγάλη μου κόρη μου έδωσε ότι χρήματα είχε μαζέψει από τους παππούδες και τις γιαγιάδες για να τα ρίξουμε στην επιχείρηση. Αυτή ήταν η μαγιά μας. Και βέβαια μπήκαν στη δουλειά και τα κορίτσια από την αρχή. Πήγαιναν στο βραδινό σχολείο και το πρωί δουλεύαμε μαζί. Επένδυσα πάρα πολλά σε αυτή τη δουλειά και τελικά κατόρθωσα να μπω ενεργά στην αγορά. Αγώνας μεγάλος», λέει η ίδια αλλά το χαμόγελο δεν φεύγει από τα χείλη της.
Το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας
«Το σχολειό ήταν πάντα η μεγάλη μου επιθυμία αλλά δεν είχα καθόλου χρόνο. Ήταν κάτι που με έτρωγε. Όταν άρχισαν τα παιδιά να είναι ανεξάρτητα και τελειώσανε με τα σχολεία τους, το 2002, έρχεται μια μέρα στα χέρια μου μια εφημερίδα τοπική και έπεσε στην αντίληψή μου ένα άρθρο για το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας. Αυτή τη χρονιά ετοιμαζόμουν να πάω στο εσπερινό γυμνάσιο. Δεν χρειάστηκε να το σκεφτώ πολύ και επέλεξα να προχωρήσω το όνειρό μου με το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας. Την πρώτη μέρα που πήγα αισθανόμουν σαν μικρό παιδί. Σε ένα σεμινάριο που μας έκαναν στο Επιμελητήριο μας μίλησαν για τη σημασία της επιχειρηματικότητας και έτσι μπήκα στα καρφιά να προχωρήσω με ένα ηλεκτρονικό μπακάλικο, το οποίο ήταν κάτι πρωτοποριακό για τις εποχές αυτές και όσα χρόνια λειτούργησε πήγε απίστευτα καλά. Παράλληλα με όλες τις δραστηριότητές μου, το σχολείο ήταν η πρώτη μου υποχρέωση και επιθυμία. Έτσι ρουφούσα καθημερινά οτιδήποτε θεωρούσα ότι μπορούσε σταδιακά να με ανεβάσει ως άνθρωπο. Η εκπαίδευση στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας ήταν βιωματική και πέρασα δυο από τα πιο δυνατά χρόνια στη ζωή μου. Είχα βέβαια και τη βοήθεια εξαιρετικών εκπαιδευτικών οι οποίοι με βοήθησαν πάρα πολύ να ξεπεράσω πολλά από τα προβλήματα μου».
Αναπόφευκτα ήρθε η συνέχεια λέει η Ευρικόμη. «Μετά από αυτό σκεφτόμουν να συνεχίσω με το Λύκειο. Επειδή μου άρεσαν πάντα οι προκλήσεις τελικά πήγα και στο Λύκειο. Βρήκα ακόμη μια συνομήλικη μου και άρχισε ένας μεγάλος αγώνας. Όμως ήταν πολύ δύσκολα. Δεν είχα διδαχθεί όλη αυτή την ύλη και έτσι άρχισα φροντιστήρια και πολύ διάβασμα για να μπορέσω να ανταπεξέλθω. Τέσσερα χρόνια όμως είχα πεισμώσει κι έλεγα στον εαυτό μου θα τα καταφέρω. Έπαιρνα πάντα επαίνους. Το 19,6 ήταν μόνο η ηθική ικανοποίηση ότι τα κατάφερα».
Σχολείο 2ης ευκαιρίας
Φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο…
«Μετά από αυτό ήθελα να πάω και στο πανεπιστήμιο. Μετά το ατύχημα είχα ευαισθητοποιηθεί ιδιαίτερα στα άτομα και κυρίως στα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Σε ένα ταξίδι μου στη Θεσσαλονίκη έπεσα πάνω σε μια κοπέλα που μου πρότεινε να δηλώσω παιδαγωγικά στη Φλώρινα ως επιλογή. Όμως υπήρχαν ενδοιασμοί φοβίες για το που και πως θα αφήσω τα κορίτσια μου. Τελικά όμως αυτές ήταν που με βοήθησαν. Τον πρώτο χρόνο άρχισαν να μου στέλνουν χρήματα από την οικογενειακή επιχείρηση που είχαμε στήσει οι τρεις μας. Μάλιστα η κόρη μου, μου έλεγε χιουμοριστικά: .…έχω παιδί να σπουδάσω…»!
…και υποψήφια στις εκλογές …
Η ενασχόληση της με την πολιτική ήρθε εντελώς τυχαία και κυρίως ως περιέργεια για να δει το πολιτικό σύστημα από μέσα. «Όταν ήμουν στη Φλώρινα μου πρότειναν να κατέβω ως υποψήφια βουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Ήταν μια πολύ καλή εμπειρία για μένα και με έκανε να επενδύσω ακόμη περισσότερο στον εαυτό μου. Φυσικά όλο αυτό δεν το έκανα για να εκλεγώ, αλλά γιατί ήθελα να δω όλο αυτό το σύστημα από μέσα. Είχα πολλές προτάσεις και για την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά ήθελα πρώτα να αφιερωθώ στο στόχο μου. Η Φλώρινα ήταν μια δύσκολη πόλη με χιόνια και πολύ κρύο. Στο παιδαγωγικό τμήμα έμαθα πολλά και άλλαξα ορίζοντα, άνοιξε το μυαλό μου και φυσικά όλο αυτό που έκανα μέχρι σήμερα δεν το έχω συνειδητοποιήσει. Πολλές εργασίες τις έδωσα μέσω skype . Έβαζα πάντα ένα μικρό στόχο και μόλις τον έκανα πραγματικότητα μετά συνέχιζα. Συνέχισα με το μεταπτυχιακό το οποίο με γέμισε γνώση και με το παράδειγμα της Έλεν Κέλλερ, η οποία ήταν το ίνδαλμα μου. Κάθε κλίμακα που ανέβαινα στο μεταπτυχιακό με γέμιζε δύναμη αλλά ακόμη θεωρούσα δεν είχα βρει αυτό που ήθελα».
Την κέρδισε η ιστορία
«Τελικά αυτό που με συνάρπαζε ήταν η ιστορία» μας λέει η Ευρικόμη. «Σε ένα μάθημα το οποίο λεγόταν «η ποιητική της ιστορίας» άνοιξε μια πόρτα για μένα, ένας άλλος ορίζοντας και βρήκα την κατεύθυνση μου. Μέσα από την προφορική ιστορία βρήκα με τι θέλω να ασχοληθώ.
Η προφορική ιστορία ουσιαστικά είναι αυτή που κουμπώνει και συναρμολογεί όλα αυτά που είναι γραμμένα. Αυτό θέλω να κάνω και στο νησί. Θέλω να φτιάξω μια ομάδα ώστε να εισάγουμε την ιστορία αυτή και το προφορικό της κομμάτι και στη συνέχεια να την εντάξουμε μέσα στα σχολεία. Θέλω να κάνω ανοιχτά σεμινάρια ώστε να μπορέσουμε όλη αυτή τη γνώση να τη δώσουμε στον κόσμο. Πίσω μου με υποστηρίζουν ανοιχτόμυαλοι καθηγητές της πανεπιστημιακής κοινότητας που θα μου δώσουν και τα φώτα για το πώς θα αναδείξουμε την ιστορία του τόπου.
Για παράδειγμα η διπλωματική μου διαπραγματεύεται την καθημερινότητα των ανθρώπων στον εμφύλιο από το ‘44. Βρήκα 13 ανθρώπους και μου μίλησαν γι’ αυτή την εποχή. Μου είπαν απλά πράγματα. Τι ρόλο έπαιξε η εκπαίδευση στη ζωή τους σε μια περίοδο που η επιβίωση ήταν πρωταρχικός παράγοντας. Απίστευτες ιστορίες που είναι αλήθεια και που έβαλαν τη συνέχεια στον τόπο. Υπήρχαν μεγάλες ταξικές διαφορές, έλλειψη πρόνοιας, εκμετάλλευση και ένας κοινωνικός ιστός που τον άλλαξαν οι πρόσφυγες ουσιαστικά. Στην αρχή οι άνθρωποι αυτοί ήταν εργαλείο για πλουτισμό από την ντόπια άρχουσα τάξη, αλλά αυτοί παράλληλα έφεραν ριζοσπαστικές αλλαγές ακόμη και στην άρχουσα τάξη και ερχόμενο το ΕΑΜ άρχισε να ρίχνει μια ελπίδα για κάτι νέο που θα έφερνε την αλλαγή. Πολλές θεωρίες έχουν γραφτεί για τον εμφύλιο αλλά η ύπαιθρος έφερε όλη την αλλαγή γιατί από αυτούς ξεκίνησε ο αγώνας…».
Ο αγώνας της Ευρικόμης έχει ψήγματα ιστορίας του παρελθόντος. Γι’ αυτό και η ίδια βρήκε τη συνέχεια της εκεί. Ένα ζωντανό παράδειγμα, μια ιστορία ζωής, που αν μιμηθούμε στο ελάχιστο το θράσος της αλλά και την αγάπη της για το υπέρτατο αγαθό που το έχουμε βάλει σε δεύτερη μοίρα, όλα θα μπορούσαν να αλλάξουν για μας αλλά και για τους γύρω μας. Η Ευρικόμη είναι η γυναίκα της διπλανής πόρτας που δεν κάναμε ποτέ τον κόπο να τη χτυπήσουμε για να δούμε ποιος βρίσκεται από πίσω…
