Το greekgastronomyguide.gr και ο Γιώργος Πίττας, συγγραφέας μεταξύ άλλων του βιβλίου «Τα καφενεία της Ελλάδας», επιλέγουν 20 καφενεία ως ενδεικτικότερα της κουλτούρας του ελληνικού καφενείου: για τη θέση τους, την αισθητική τους, την ιστορικότητά τους, τους μεζέδες και την προσωπικότητα του ιδιοκτήτη τους, αλλά και για το ζωτικό ρόλο που παίζουν στις τοπικές κοινότητες. Ανάμεσα τους και τρία καφενεία της Λέσβου!
“Η αγάπη μου για τα καφενεία είναι γνωστή. Απόδειξη το βιβλίο μου «Τα καφενεία της Ελλάδας» το 2013. Τα καφενεία της ελληνικής επαρχίας που ήταν η καρδιά της ανδρικής κοινωνίας κάθε τόπου. Χώροι συνάντησης των ανδρών, τόποι παιγνιδιών και απολαύσεων, τόποι συνεύρεσης και κοινωνικής συναναστροφής, τόποι ενημέρωσης αλλά και πολιτικών αντιπαραθέσεων, τα καφενεία, οι «μικρές βουλές της χώρας» , ήταν ταυτόχρονα και τόποι επαγγελματικών συναλλαγών αλλά και τσιμπουσιών και γλεντιών της παρέας. Παράλληλα αποτελούσαν το ενδιάμεσο κάθε χωριού με τον εξωτερικό κόσμο. Κι ήταν εδώ όπου ο κάθε περιηγητής θα έβλεπε, θα μάθαινε όλα τα τρέχοντα νέα και θα έπαιρνε τις απαντήσεις στα ερωτήματά του. Τι κι αν σήμερα όλα αυτά τείνουν να εξαφανισθούν – οι πληροφορίες και οι ειδήσεις από το internet, οι παρέες από την τηλεόραση και το FB – η απομόνωση, ο ιδιωτισμός αλλά και οι σύγχρονες καφετέριες. Πολλά καφενεία ανθίστανται και διατηρούν την γοητεία τους και την ατμόσφαιρα ενός σπουδαίου κόσμου που χάνεται, αλλά το παλεύει”, γράφει ο Γιώργος Πίττας
Το μοναδικό αυθεντικό καφενείο της Μυκόνου ανήκει στον Δημήτρη Μπακόγια από τα Τρίκαλα, που έφθασε μετανάστης στο νησί το 1970 για να δουλέψει στα μεταλλεία της Μυκομπάρ. Τέλος της δεκαετίας αναλαμβάνει το καφενείο και επί σαράντα περίπου χρόνια βαστά την τιμή του νησιού… Από το πρωί η Βασιλική, η γυναίκα του Δημήτρη, στην κουζίνα, κοντά κι η κόρη της η Ασημίνα, κι η εγγονή της η Βάσω. Το καφενείο του Μπακόγια δουλεύεται μόνο από την οικογένεια ενώ βοηθούν αδέλφια, θείες. Η ατμόσφαιρα μοναδική, μυκονιάτικη ντοπιολαλιά, μεζέδες τοπικοί.
Το καφενείο του Σκουλά στα Ανώγεια της Κρήτης. Φθάνοντας στα Ανώγεια, το ξακουστό χωριό της Κρήτης στην ρίζες του Ψηλορείτη,, στο δεξί σου χέρι χωμένο ανάμεσα σε δυο μουριές θα εντοπίσεις το καφενείο του Γρυλιού με τίτλο η “Πλατεία του Συντάγματος”, το παλιότερο ίσως καφενείο του χωριού. Στον εσωτερικό χώρο δεσπόζουν δυο μεγάλες φωτογραφίες του καφετζή Μίχαλου Σκουλά – η μια παρμένη πριν σαράντα χρόνια και ή άλλη σχετικά πρόσφατα- και τριγύρω τους πολλές μικρές φωτογραφίες και αποσπάσματα από εφημερίδες που αναφέρονται στην ιστορία της οικογένειας Σκουλά και των Ανωγείων.
To Αθανασιάδειον καφενείο στο Πλωμάρι της Λέσβου. Από τα πιο μεγάλα και μεγαλοπρεπή καφενεία του νησιού, δωρεά του Ιωάννη Αθανασιάδη ελληνοδιδάσκαλου στο Μεγάλο Ρεύμα της Πόλης και συγγραφέα, που επέστρεψε στη γενέτειρά του και επιδόθηκε σε κοινωνικό έργο αξιόλογο. Το Αθανασιάδειον καφενείο στην Αγορά του Πλωμαρίου το έκτισε το 1902, ώστε με τα εισοδήματα που θα προέκυπταν από την λειτουργία του να ενισχύοντο τα σχολεία. Το μέγεθος του χώρου συνέβαλε ώστε στο καφενείο αυτό να μπορούν να γίνονται λαϊκές συνελεύσεις, πολιτικές συγκεντρώσεις, μουσικές εκδηλώσεις, ενώ παλιότερα δίδοντο παραστάσεις περιοδευόντων θιάσων ή γίνονταν κινηματογραφικές προβολές.
Το καφενείο Άκανθος στους Καλαρρύτες στα Τζουμέρκα. Ο Ναπολέων Ζαγκλής γεννημένος στους Καλαρρύτες δοκίμασε την τύχη του, το 1980 στην πρωτεύουσα, κομπιουτερατζής στην Unilever έμεινε μέχρι τά τέλη του 90 αλλά δεν άντεξε κι όταν ο πατέρας του το 1993 απεβίωσε, πήρε την οικογένειά του κι επέστρεψε να αναλάβει τον πατρογονικό καφενέ. Ένα αυθεντικό καφενείο – παντοπωλείο εποχής, με τα εμπορεύματα στα ράφια, ξύλινο πάτωμα, τραπεζάκια και καρέκλες γύρω από μια ξυλόσομπα. Κι ο Ναπολέων εκεί να στέκει υπερήφανος που έγινε ο 31ος κάτοικος του εγκαταλελειμμένου αλλά πανέμορφου χωριού.
Το καφενείο του Φορλίδα στον Γλαύκο του Πηλίου. To καφενείο του Φορλίδα έχει την ιστορία του. Στην γωνία στο βάθος έπινε το κρασάκι του ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, το «καλογεροπαίδι» όπως τον ελέγαν, όταν ερχόμενος από την Σκιάθο, αποβιβαζόταν στον Πλατανιά, διανυκτέρευε στο Χάνι που βρίσκονταν στον όροφο του καφενέ και από κεί με τα πόδια έφθανε στην Μηλίνα, όπου τον παρελάμβανε το καΐκι για τον Βόλο. Μέχρι το 1960 η σύνδεσή μας με τον Βόλο γινόταν μέσω θαλάσσης. Σύχναζαν και άλλες προσωπικότητες στον καφενέ μας. Ο Βάρναλης που ήταν γυμνασιάρχης στην Αργαλαστή, αλλά και ο Δερμούζος διευθυντής στο Παρθεναγωγείο Βόλου».
Το καφενείο Πανελλήνιον στην Άμφισσα. Το καφενείον Πανελλήνιον είναι αναμφισβήτητα το πιo ωραίο και αυθεντικό καφενείο της Ελλάδας. Βρίσκεται στην Άμφισσα και κουβαλάει απάνω του έναν βαρύ μύθο. Στο χώρο του γυρίστηκε το 1976 μια εξαίσια σκηνή του “Θίασου” του Θόδωρου Αγγελόπουλου (1935-2012) που χαρακτηρίστηκε ως μία από τις είκοσι καλύτερες ταινίες του 20ου αιώνα. Σ αυτόν λοιπόν τον καφενέ ο μεγάλος σκηνοθέτης χρησιμοποίησε το φυσικό ντεκόρ του χώρου και δεν χρειάστηκε παρά ελάχιστες επεμβάσεις για να δημιουργήσει ατμόσφαιρα της εποχής, τέλη της δεκαετίας του 1940.
Οι πιο συνηθισμένοι πελάτες στον καφενέ του Πρέκα στα Κατάπολα την δεκαετία του 2000 ήταν οι τρεις μύθοι της Αμοργού: ο Νίκος Πρέκας ο «καφετζής», ο φημισμένος καπετάνιος Δημήτρης Σκοπελίτης και ο Λεωνίδας Βλαβιανός, μεγαλοκτηνοτρόφος και περίφημος λαγουτιέρης. Στην επόμενη δεκαετία είχε απομείνει μόνο ο πρώτος και σήμερα δυστυχώς κανείς. Σήμερα τοκαφεζυθεστιατόριο Ναυτιλία το λειτουργεί η κόρη του, που το συντηρεί όπως ήταν παλιά για να θυμούνται οι παλιοί και να γνωρίζουν οι νέοι.
Ο «Μεγάλος Καφενές» στέκει και λειτουργεί πάνω από ένα αιώνα στη μοναδική πλατεία του Πύργου – με τον μεγάλο πλάτανο – στην Τήνο. Αρχοντικό κτίριο το Μεγάλο Καφενείο, βρίσκεται δίπλα στο δεύτερο καφενείο της πλατείας το καφεζαχαροπλαστείο «Κεντρικό». Κι αν θέλει κανείς να μάθει πληροφορίες για τον καφενέ, σού προσφέρεται πρόθυμα, ένα πρόσφατο βιβλίο για τον Πύργο, όπου υπάρχει ένα σημαντικό αφιέρωμα για τον «Μεγάλο Καφενέ» και απ’ όπου μαθαίνεις απίστευτες ιστορίες.
Αν για την τουριστική Νάουσα του καλοκαιριού ο κυρ-Βαγγέλης είναι μια όαση, γι’ αυτό και το βράδυ θα δυσκολευτείς να βρεις θέση για να φας μαριδάκι, καλαμαράκι αλλά και ντοματοκεφτέδες και τα περίφημα κεφτεδάκια του, για το χειμώνα το Καφενείο του Γαβαλά είναι απλά η καρδιά της κοινωνικής ζωής του χωριού.
Ο ενθουσιασμός μου όμως για το καφενείο της Χαράς, εκτός της λαϊκότητας του κτιρίου, πολλαπλασιάστηκε όταν είδα ότι οι «καφετζήδες» ήταν νέα παιδιά, ότι για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια λειτούργησε και τον χειμώνα κι ότι ο «κόσμος» του καφενείου ήταν αυτός που έπρεπε. Στέκι της νεολαίας, ντόπιων και παραθεριστών, ανθρώπων που αγαπούσαν τον τόπο. Και ιστορίες ατελείωτες, κουβέντες καθημερινότητας για τα πράγματα που συνέβησαν σε μας και τους γειτόνους. Ένας ροφός που ξέφυγε, η κατσίκα που γέννησε, ο τρύγος που αργεί, η φάβα που βγήκε φέτος πιο πρώιμα. Ιστορίες βιωμάτων…με αυτά που πέρναγε ο άνθρωπος την ώρα του χωρίς να ξοδεύεται.
Η κυρά Βαγγελιώ με τα εκφραστικά μάτια και τις σταράτες κουβέντες, είναι απίκο από τα χαράματα για να ετοιμάσει όλα τα μαγειρευτά της για το βράδυ. Παστίτσιο, αυτές οι πληθωρικές μερίδες της που τελειωμό δεν έχουν, οι κεφτέδες, το ερίφι πατατάτο κι άλλα πολλά… Όχι που δεν θα χάσει και τις ευκαιρίες της για κοινωνικό σχολιασμό! Μόλις τελειώσει το μαγείρεμα ξαποσταίνει, εκεί γύρω στο μεσημέρι, όταν καταφθάνουν οι φίλες της και πιάνουν την κοζερί. Δεν θα ξεφύγει κανένα νέο και δεν θα μείνει ασχολίαστος κανείς! Το καφενείο Κύμα στο λιμάνι της Δονούσας λειτουργεί ως καφενείο με τα όλα του!
Το καφενείο του Μουγγού, από τότε που απεβίωσε ο καφετζής, πέρασε στα χέρια του ιδιοκτήτη του κτιρίου, του Νικόλα, του επονομαζόμενου για αδιευκρίνιστους λόγους «Μουγγού», οικοδόμου και παράλληλα εργαζόμενου στην Αρχαιολογική Υπηρεσία της Αστυπάλαιας. Το καφενείο προσφέρει τα πάντα, έρχεται ο ξένος, πίνει τον καφέ του, τρώει ένα μεζέ, ρωτά πληροφορίες για το νησί, για ευκαιρίες αγοράς σπιτιών και σε κανά-δυό χρόνια, παραλαμβάνει το σπίτι του με το κλειδί στο χέρι. Πού να τρέχεις! Βίος και πολιτεία η ζωή του Νικόλα, οι απίστευτες διηγήσεις του με τις ατελείωτες ιστορίες του, αλλά και η αγάπη και η εμπιστοσύνη που του τρέφουν φίλοι, γνωστοί και οι επίδοξοι πελάτες του το επιβεβαιώνουν.
Στην καρδιά της Αγοράς του Ηρακλείου, βρίσκεται από το 1924 το καφενείο-καπηλειό Σαρανταυγά, που είναι ένας σταθμός της κοινωνικής ζωής της πόλης. Μια σούδα 15 τετραγωνικών μέτρων, με τέσσερα όλα κι όλα τραπεζάκια, κι άλλα τόσα στο πεζοδρόμιο, και στους τοίχους της όλη η ιστορία του Ηρακλείου. Κείμενα του Ηρακλειώτη Μανώλη Ρασούλη, αφίσες από τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο, ο Βέγγος, ο Γκιωνάκης, ο Χατζηχρήστος, η Βουγιουκλάκη, ξεθωριασμένες φωτογραφίες του Καζαντζίδη και ανθρώπων της πόλης που γλεντάνε. Ένας κόσμος μαγικός που όλοι αγαπήσαμε.
Το καφενείο Πανελλήνιον είναι ένα από τα ιστορικά καφενεία της Μυτιλήνης, από στις αρχές του περασμένου αιώνα, όταν η ζωή της πόλης μεταφέρθηκε γύρω από τον επιβλητικό Άγιο Θεράποντα. Για δεκαετίες το Πανελλήνιον αποτελούσε το κέντρο ζωής της πόλης, έχοντας για καιρό τη μορφή καζίνο. Στα τραπέζια του λένε πως χάθηκαν περιουσίες, κάποιες στιγμές δόθηκαν μέσα σε αυτό παραστάσεις και συναυλίες, ενώ μεσουράνησε τη δεκαετία του Μεσοπολέμου αποτελώντας το σημείο συνάντησης όλης της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της Μυτιλήνης (από δω έχουν περάσει ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο Ελευθέριος Βενιζέλος).
Στο μέσο της διαδρομής Πολιχνίτος-Μυτιλήνη στο ύψος της διασταύρωσης προς Αγιάσο, βρίσκεται το καφενεδάκι της κυρά Ρήνης στη Λέσβο, ίσως το πιο όμορφο καφενεδάκι του Αιγαίου Αρχιπέλαγους. Η Κυρά Ρήνη, η πρώην «χρυσοχέρα» του καφενείου, έχει περάσει τα 95 χρόνια ζωής. Την τέχνη της στα γλυκά του κουταλιού και στον καφέ, συνεχίζει πλέον η κόρη της, η Αφροδίτη Ακαμάτου και ο εγγονός της.
Μια παλιά επιγραφή «Καφέ-Παντοπωλείον η Συνάντησις Ευρ. Α. Ντιναλέξη» δηλώνει την ταυτότητα του καταστήματος στον Ελαφότοπο, που ο Ευριπίδης Ντιναλέξης ο νεότερος 35 χρονών, κάτοικος Ιωαννίνων, μηχανικός με εμπειρίες σε αποκαταστάσεις παραδοσιακών κτηρίων, αποφάσισε να το αναζωογονήσει. Άλλαξε τη στέγη που είχε βουλιάξει και προσπάθησε να σώσει τους πολύχρωμους σοβάδες, με στρώσεις από ασβεστοχρώματα, το τελευταίο μια εντυπωσιακή ώχρα.
Το καφενείο Θεόφιλος βρίσκεται στην πανέμορφη πλατεία της Μακρινίτσας στο Πήλιο και είναι πασίγνωστο από μια ζωγραφιά του Θεόφιλου. Το κτίριο οικοδομήθηκε το 1910 και το 1911 ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ ζωγράφισε στο εσωτερικό του ισογείου καφενείου μια μεγάλη τοιχογραφία. Σήμερα, το ισόγειο του κτιρίου, μετά την αποκατάστασή του και τον χαρακτηρισμό του ως «ιστορικό διατηρητέο μνημείο” λειτουργεί ως καφέ – ουζερί «ο Θεόφιλος», είναι ιδιοκτησία της Κοινότητας Μακρινίτσας και έχει παραχωρηθεί από το 2005 σ’ ένα νέο ντόπιο ζευγάρι, την Ρία και τον Γιώργο.
Το καφενείο των αδελφών Μοίρα βρίσκεται στην νότια πλευρά του κτηρίου της Δημαρχίας στην Αίγινα, όπου μαζί με το καφενείο της Τασίας Γαλάρη μοιράζονται σαν δίδυμα αδελφάκια τον ισόγειο χώρο και το ευρύχωρο πεζοδρόμιο της προκυμαίας του λιμανιού. Ο Κώστας Μοίρας βρίσκεται ήδη στην ένατη δεκαετία της ζωής, του αλλά δεν το βάζει κάτω, βοηθά τον γιο του Μιχάλη στον καφενέ και δεν χάνει ευκαιρία να μιλήσει για τα παλιά.
Πλαγιά είναι ένα ορεινό χωριό της Ικαρίας, χτισμένο όπως μαρτυράει και η ονομασία του στην πλαγιά ενός βουνού. Βρίσκεται στο νότιο μέρος του νησιού σε υψόμετρο 270 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, πάνω στον δρόμο που ξεκινάει από τον Άγιο Κήρυκο και διατρέχει ΝΔ την Ικαρία για να φθάσει μέχρι τον Μαγγανίτη. Το μήνυμα ήταν οτι στην πλατεία του χωριού θα βρεις ίσως το πιο αυθεντικό καφενείο της Ικαρίας, το παραδοσιακό καφενείο στην Πλαγιάς. Και εκεί θα μάθεις πολλά πράγματα για την ζωή των γυναικών στα καφενεία του νησιού.
Στον Σίβα βρίσκεται ένα από τα πιο ιδιόμορφα καφενεία της Ελλάδας. Το καφενείο του Κώστα. Μικρό σαν χώρος, αλλά τι χώρος! Ένα κράμα μυσταγωγίας και οικειότητας, μεταφυσικής και πραγματικότητας. Ένα καφενείο μουσείο γεμάτο εικόνες, κυρίως της Κρητικής περιόδου – φωτογραφίες κολλημένες σε ξύλο που φαίνονται σαν αληθινές – έργα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, εικόνες Φαγιούμ, κι όλες αυτές από το δάπεδο ώς το ταβάνι. Τα τραπεζάκια και το τεζιάκι στο πράσινο χρώμα και στον τέταρτο τοίχο φωτογραφίες από παρέες που έχουν περάσει από το μαγαζί, νέοι, πρεσβύτεροι και αρκετοί ξένοι καθηγητές και διανοούμενοι.
Πηγή: http://www.greekgastronomyguide.gr/
