Με αφορμή τη σελίδα Aliens of Lesvos που φιλοξενεί τις ιστορίες και τις αναμνήσεις ανθρώπων που έκαναν τη Λέσβο σπίτι τους, αυτών των …κατ’ επιλογήν Λέσβιων που ήρθαν για λίγο στο νησί και έμειναν μια ολόκληρη ζωή, κάνουμε ένα flash back στη ζωή του Μιχάλη Μπάκα μέσα από τις δικές του αφηγήσεις που αφορούν τη ζωή του στο νησί που αγάπησε και επέλεξε ως μόνιμο τόπο διαμονής του.
Πρώτη φορά ήρθα στη Λέσβο το 1991, πρωτοετής φοιτητής στο Πανεπιστήμιο, στο τμήμα Περιβάλλοντος και από τότε δεν έφυγα ποτέ. Φοιτητής, στρατιώτης, μεταπτυχιακό, δουλειά και οικογένεια στο νησί.
Ποτέ δεν σκέφτηκα να φύγω. Ίσως κάποιες στιγμές απογοητεύτηκα από κάποιους ανθρώπους και καταστάσεις, αλλά δεν το μετάνιωσα ποτέ. Ακόμα και αυτές τις δύσκολες στιγμές, μέσα μου είπα ότι αξίζει να παλέψουμε για αυτόν τον τόπο και να μην τους κάνουμε τη χάρη. Είναι και ένα στοίχημα ζωής. Προφανώς πάνω απ’ όλα η αγάπη μου για το νησί, η οικογένεια μου αλλά και η εργασία μου στο Πανεπιστήμιο είναι οι τρεις έρωτες που με κράτησαν στο νησί.
Όταν ξεκίνησα βέβαια από την Καλαμάτα, σκόπευα να καθίσω ένα χρόνο και να ξαναδώσω μετά πανελλήνιες για να περάσω κάπου αλλού. Όμως με το που φτάσαμε το πρωί στο λιμάνι με το καράβι – το «Όμηρος» ήταν θυμάμαι – και είδα την πόλη από μακριά, ουσιαστικά κάτι μέσα μου είπε ότι δεν θα φύγω ποτέ. Τη θυμάμαι χαρακτηριστικά αυτή τη στιγμή. Είναι τυχερός όποιος δει τη Μυτιλήνη ερχόμενος πρώτη φορά με το καράβι και όχι με το αεροπλάνο. Από εκεί και πέρα αγάπησα πολύ το νησί και ήμουν τυχερός καθώς οι συγκυρίες μου επέτρεψαν την παραμονή μου εδώ.
Ουσιαστικά όταν ήρθα στο νησί δεν ήξερα τίποτα. Μόνο για τον Θεόφιλο και τη Σαπφώ από το σχολείο. Τώρα πλέον μπορώ να πω πως, όπως ξέρω τη Λέσβο, πραγματικά δεν ξέρω τη Μεσσηνία απ’ όπου κατάγομαι. Οι δυο τόποι αυτοί στην ουσία μοιάζουν σε πολλά, παρά την πρόδηλη διαφορά της εύκολης πρόσβασης στην Αθήνα από την Καλαμάτα αλλά και τη διαφορετική πολιτική τους παράδοση – και ότι αυτό συνεπάγεται. Ο συνδυασμός θάλασσας και βουνού αλλά και το εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον και τα εξαιρετικά τοπικά προϊόντα τους, είναι τα κοινά δυνατά τους χαρακτηριστικά και με βάση αυτά, πρέπει όλοι μας να δουλέψουμε για την προβολή του νησιού σε όλο τον κόσμο.
Μ’ αρέσει να λέω ότι η Λέσβος δεν είναι νησί αλλά ήπειρος, λόγω της ποικιλότητάς της. Τη μια στιγμή είσαι στην παραλία της Ερεσού, την άλλη στο μοναδικό απολιθωμένο, περπατάς στα υπέροχα χωριά της όπως η Αγιάσος, χαίρεσαι τα βουνά της όπως ο Όλυμπος ή ο Λεπέτυμνος, κάνεις Birdwatching στην Καλλονή, μια στάση στα Θέρμα για χαμάμ και περπάτημα στην πόλη της Μυτιλήνης. Και περνάς σε δυο ώρες, απέναντι, στο μαγικό Αϊβαλί, τον «Μυτιληναίων αιγιαλό» και χορταίνει το μάτι σου ομορφιά και εκεί. Τι άλλο να ζητήσεις;
Το αγαπημένο μου ωστόσο σημείο είναι ο υγρότοπος των Μέσων, στη διασταύρωση προς Αχλαδερή. Με το πρωινό χειμερινό φως, το τοπίο είναι υπέροχο. Mε τον τεράστιο βράχο στη μέση, φλαμίνγκο, τσικνιάδες και πελεκάνους τριγύρω και το πευκοδάσος που ξεκινά από εκεί, με την πρωινή υγρασία και το φως του, μοναδικό. Πηγαίνω ξανά και ξανά χωρίς να το χορταίνω ποτέ. Ένα κρυμμένο διαμάντι είναι η Λέσβος και δεν είναι τυχαίο ότι όσοι το επισκέπτονται, γίνονται οι καλύτεροι διαφημιστές του νησιού παντού.
Από την άλλη πλευρά, το πιο αδύνατο σημείο θα έλεγα ότι είναι η τρέχουσα σχέση μας με την απέναντι ακτή, που για χιλιάδες χρόνια ήταν η ενδοχώρα της Λέσβου. Είμαστε σαν ακρωτηριασμένοι, εάν αποκαταστήσουμε τις σχέσεις μας με την Τουρκία, το νησί θα ξαναβρεί το δρόμο του όπως και στο παρελθόν. Άλλωστε οι άνθρωποι δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτα και η καλή γειτονία είναι προς όφελος όλων.
Το 2015, μια χρονιά που μας σημάδεψε όλους, ήταν από τις πιο ξεχωριστές στιγμές που έζησα στη Λέσβο. Έχοντας ενεργή εμπλοκή στο προσφυγικό ως εθελοντής αλλά και ως φωτογράφος, όχι μόνο εγώ αλλά όλο το νησί ζήσαμε εκείνη την περίοδο καταστάσεις που θα μείνουν βαθιά χαραγμένες στις μνήμες όλων μας. Πέρασαν εκατοντάδες χιλιάδες ψυχές από εδώ, ζήσαμε εμείς και οι πρόσφυγες τα πολύ δύσκολα. Τα χρόνια θα περάσουν και ότι και να λένε κάποιοι, η ανθρωπιά και η αυθόρμητη αλληλεγγύη των κατοίκων της Λέσβου έγραψαν ιστορία.
Αν μπορούσα με έναν μαγικό τρόπο να άλλαζα κάτι στο νησί, θα έκανα τους ανθρώπους που ζουν εδώ να εκτιμήσουν περισσότερο αυτό που έχουν, να σταματήσουν να γκρινιάζουν ότι για όλα τα δεινά του νησιού φταίνε οι άλλοι και να δει ο καθένας/μια πώς από την πλευρά μας θα βοηθήσουμε για να προκόψει αυτός ο τόπος.
– Τι είναι για σας τελικά η Λέσβος;
Προφανώς, η ζωή μου όλη. Είναι το φως της, η φύση της και τα τοπία της, η μοναδική παράδοση των τεχνών και των γραμμάτων της, η Σαπφώ και ο Ελύτης, ο Θεόφιλος και ο Μυριβήλης, είναι και οι άνθρωποι της σήμερα, που αγαπούν με πάθος το νησί, ο Δημήτρης απο το Σκαλοχώρι, ο Ευθύμης από το Μεσότοπο, ο Αντώνης από το Σίγρι, ο Μάκης από τον Παπάδο, η Ειρήνη από το Βαφειό, ο Ραφαήλ από τη Στύψη, η Ελένη από την Αγία Παρασκευή, ο Παναγιώτης από την Αγιάσο, ο Αποστόλης, ο Νίκος, η Βάλια από τη Μυτιλήνη, και τόσοι άλλοι, όλοι αυτοί οι φίλοι, δημιουργικοί, που με τον τρόπο τους βοηθάνε για να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος. Άξιοι λάτρεις του τόπου τους, είτε γεννήθηκαν εδώ είτε όχι. Η Λέσβος για μένα είναι αυτό· το πολύβουο πηγαινέλα των ανθρώπων στην Ερμού, από τον Άγιο Θεράποντα μέχρι το Γενί Τζαμί και την αγαπημένη Επάνω Σκάλα.
