Μια οδοιπορική διαδρομή στην καρδιά της ιστορίας: Από την αρχαία Άντισσα, στην Βυζαντινή καστροπολιτεία των Αγίων Θεοδώρων και τον 14ο αιώνα στο Γενοβέζικο κάστρο.
Στην άγρια ομορφιά του βορειοδυτικού νησιού, στην καρδιά της αρχαίας Άντισσας, το Οβριόκαστρο στέκεται εδώ και χιλιάδες χρόνια, αφηγούμενο ιστορίες των Αιολέων, τιυ Ορφέα, των Βυζαντινών και των Γατελούζων.Η αρχαία Άντισσα, μία από τις έξι μεγάλες πόλεις-κράτη της Λέσβου στην αρχαιότηα, ιδρύθηκε περίπου το 1000 π.Χ., αμέσως μετά την πτώση της Τροίας και την άφιξη των Αιολέων στο νησί.
Σύμφωνα με τον μύθο, στα νερά της ξεβράστηκε η κεφαλή και η λύρα του Ορφέα, τον οποίο διαμέλισαν και έριξαν στη θάλασσα του Έβρου οι Μαινάδες της Θράκης, προσδίδοντας στην πόλη μια μυθική διάσταση που τη συνοδεύει ως σήμερα.
Το 167 π.Χ. η αρχαία Άντισσα καταστρέφεται από τους Ρωμαίους. Στα χρόνια που ακολούθησαν αναπτύχθηκε στην περιοχή ο μεσαιωνικός οικισμός των Αγίων Θεοδώρων, που κατά τη Βυζαντινή περίοδο απέκτησε τη μορφή μιας σημαντικής περιτείχιστης κώμης, προστατευόμενης από το ομώνυμο οχυρό Κάστρο της. Το Οβριόκαστρο ενισχύθηκε δραστικά από τους Γατελούζους κατά την περίοδο της αυθεντίας τους στη Λέσβο (1355-1462), ενώ έπειτα από την κατάκτηση της νήσου από τους Οθωμανούς το 1462 και πιο συγκεκριμένα, με το τέλος του Α’ Βενετοτουρκικού πολέμου (1461-1479) εγκαταλείπεται και καταστρέφεται. Το Κάστρο των Αγίων Θεοδώρων, γνωστό και ως «Τσιφούτ Καλεσί» κατά τους Οθωμανούς, υπήρξε το τρίτο σε μέγεθος και σημαντικότητα από τα μεσαιωνικά κάστρα του νησιού, μετά από αυτό της Μυτιλήνης και της Μήθυμνας
Σε μία πατριαρχική συνοδική απόφαση του 1331 αναφέρεται ότι μέσα στην οχυρή κώμη των Αγίων Θεοδώρων υπήρχε μοναστήρι αφιερωμένο στη Παναγία Οδηγήτρια. Το 1334 το Κάστρο καταλαμβάνεται από τον Γενουάτη πειρατή Dom. Cattaneo, ενώ το 1462 περιέρχεται, όπως και ολόκληρη η νήσος, στα χέρια των Οθωμανών. Εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης, η σημασία του Κάστρου υπήρξε μεγάλη, κάτι που από πολύ νωρίς γνώριζαν οι Βενετοί και που πολύ εύγλωττα αποτυπώνεται στις συνεχείς προσπάθειες απόσπασής του από τα χέρια των Οθωμανών κατά τη διάρκεια του 15ου αι., με απώτερο στόχο να κυριαρχήσουν στη Λέσβο, θέση κλειδί για τους θαλασσινούς δρόμους του Αιγαίου που συνέδεε την Ιταλία και τον Εύξεινο Πόντο. Από τη γραπτή παράδοση της ύστερης αρχαιότητας πληροφορούμαστε ότι ο οικισμός των Αγίων Θεοδώρων ερημώθηκε πριν από τον 17ο αι. Έκτοτε σταδιακά το Κάστρο καταστράφηκε ολοκληρωτικά
Πώς θα φτάσεις στο Οβριόκαστρο της Άντισσας
Φτάνουμε στο Σκαλοχώρι, στη βόρεια Λέσβου και από εκεί κατευθυνόμαστε προς το Καλό Λιμάνι ή «Τσαμούρ Λιμάνι» το επινειο του Σκαλοχωριου. Η ονομασία «Καλό Λιμάνι» χρησιμοποιήθηκε μετά από την απελευθέρωση της Λέσβου από του Οθωμανούς και προφανώς χρησιμοποιείται κατ΄ευφημισμό. Ακολουθάμε τον αγροτικό δρόμο για Αρχαία Άντισσα.
Στο Οβριόκαστρο σώζονται ίχνη από:
- Τμήματα της αρχαίας οχύρωσης, χτισμένα με το περίφημο Λέσβιο σύστημα τοιχοποιίας.
- Οχυρωματικούς πύργους και τείχη που σε κάποια σημεία ξεπερνούσαν τα 20 μέτρα ύψος.
- Λείψανα του αρχαίου λιμανιού και λατρευτικά κτίσματα από τον 10ο αιώνα π.Χ.
- Κατάλοιπα κατοικιών και αποθηκών από τη βυζαντινή και μεσαιωνική περίοδο.
Η περιοχή υπήρξε στρατηγικής σημασίας από τα αρχαία χρόνια έως και τους Βενετοτουρκικούς πολέμους του 15ου αιώνα. Ο Robert Koldewey και η Winifred Lamb ανέδειξαν με τις ανασκαφές τους τη σημασία του χώρου, φέρνοντας στο φως αγγεία, νομίσματα, ειδώλια και γραπτά τεκμήρια που διηγούνται μια αδιάλειπτη ιστορία κατοίκησης από τη 2η χιλιετία π.Χ. μέχρι και το 16ο αιώνα μ.Χ.
Σήμερα, χάρη στις ανασκαφικές εργασίες της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου, ο χώρος αποκαλύπτεται σιγά-σιγά ξανά στο κοινό, προσφέροντας μια ανεπανάληπτη εμπειρία βουτιάς στο παρελθόν.
