Στα πλαίσια του μήνα Ευαισθητοποίησης και Αποδοχής του Αυτισμού που είναι ο Απρίλιος, η ΣΥΝ-εξέλιξη απηύθυνε κάλεσμα σε όλους του ειδικούς θεραπευτές του νησιού να στηρίξουν την προσπάθεια αυτή με ένα άρθρο τους σχετικό με τον αυτισμό. Το παρακάτω είναι το πρώτο από μία σειρά άρθρων που θα δημοσιευθούν εντός του Απριλίου.
Γράφει η μουσικολόγος Βαμβαδλιώτη Κασσιανή
Τα παιδιά με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος έχουν να αντιμετωπίσουν μια διαταραχή που επηρεάζει όλο τους το “είναι” , για αυτό άλλωστε ονομάζεται διάχυτη. Παρουσιάζουν συχνά ελλείμματα κατά τη λεκτική τους επικοινωνία και ομιλία και τους διακρίνει μια στερεοτυπη -επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά. Όμως, όπως τα άτομα τυπικής ανάπτυξης, έτσι και τα παιδιά με αυτισμό χωρίς να αποτελούν εξαίρεση, διατηρούν μια άθικτη ενστικτώδη αντιληπτική ικανότητα για ανταπόκριση στη μουσική με περίσσιο ενδιαφέρον, αποκομίζοντας βιωματικά τόσο σωματικά όσο και πνευματικά, θετικές ανθρώπινες εμπειρίες. Εδώ λοιπόν είναι που έρχεται η μουσική να φανερώσει το θεραπευτικό της μεγαλείο με έναν απόλυτα φυσικό τρόπο.
Πως λειτουργεί η μουσική σε θεραπευτικό πλαίσιο;
Σύμφωνα με τον Mithen η μουσική και η γλώσσα προήλθαν από το ίδιο εξελικτικό παρακλάδι. Η γλώσσα κωδικοποιεί καλύτερα τη συγκεκριμένη κατάσταση ενώ η μουσική το συναίσθημα. Σύμφωνα με τον Köelsch νευρολογικά, τα εγκεφαλικά κύτταρα που επεξεργάζονται το λόγο και αυτά που επεξεργάζονται τη μουσική συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό. Άρα η αντίληψη της μουσικής και η παραγωγή του λόγου ακολουθούν τις ίδιες αρχές αντιληπτικής οργάνωσης. Ο λόγος όταν εκφραστεί με μουσική γίνεται τραγούδι. Οι μουσικές φράσεις καθρεφτίζουν τα συναισθήματα και έτσι μέσα από την αναπαραγωγή αγαπημένων τραγουδιών ή τη σύνθεση και αυτοσχεδιασμό προσωπικού τραγουδιού με λυρική και στιχουργική ανάλυση και συζήτηση επιτυγχάνεται βελτίωση λεκτικής επικοινωνίας (τραγούδι→ λεκτική επικοινωνία).
Ο ψυχαναλυτής Theodor Reik υποστηρίζει ότι το ασυνείδητο εκφράζεται πολλές φορές καλύτερα μέσω της μουσικής παρά μέσω των λέξεων επειδή η μελωδία μπορεί να αποτυπώσει καλύτερα τα ασυνείδητα συναισθήματα που το άτομο δεν έχει ακόμα συνειδητοποιήσει. Την άποψη αυτή ενισχύει και η θέση του Parncutt, ότι η μουσική εμπεριέχει νόημα, που κωδικοποιεί κυρίως συναισθήματα, αλλά και κινητικά μοτίβα και εσωτερικές αισθήσεις του ανθρώπου. Αρκεί να παρατηρήσει κανείς με πόση φυσικότητα ανταποκρινόμαστε στο άκουσμα μιας μελωδίας ή ενός ρυθμού για να διαπιστώσει κι ο ίδιος την αμεσότητα της μουσικής. Με την κατάλληλη μουσική ακρόαση επιτυγχάνεται μείωση συναισθηματικής διέγερσης και άγχους. Η μουσική λειτουργεί ως κατευναστική εμπειρία και έτσι το άτομο χαλαρώνει νευρομυϊκά. μέσω της κίνησης, του χορού, της εκτέλεσης ενός ή περισσότερων μουσικών οργάνων. (ακρόαση-εκτέλεση μουσικού οργάνου-χορός→ χαλάρωση)
Ένα άλλο κομμάτι της μουσικοθεραπείας είναι η βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων. Η τρίπτυχη θεραπευτική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ Θεραπευτή-Μουσικής-Παιδιού είναι το κλειδί της επιτυχίας καθώς ο θεραπευτής θα συναντήσει μουσικά το κάθε άτομο στο επίπεδο που βρίσκεται προσφέροντάς του κίνητρο μέσω της μουσικής. Το παιδί θα ανταποκριθεί με απόλυτα φυσικό και ενστικτώδη τρόπο κι έτσι με την ενεργή συμμετοχή του παιδιού και μέσω του κλινικού μουσικού αυτοσχεδιασμού και το παιχνίδι ρόλων, χτίζεται σχέση εμπιστοσύνης, που θα αποτελέσει τη γέφυρα με τις επόμενες σχέσεις του παιδιού στην κοινωνία. (θεραπευτική σχέση→ διαπροσωπικές σχέσεις)
Η μουσικοθεραπεία είναι μια ολιστική παρέμβαση που ακουμπά τα πιο καίρια σημεία της διαταραχής. Ο στόχος είναι λοιπόν η ενίσχυση της λειτουργικότητας του ίδιου του ατόμου σε διαπροσωπικό, συναισθηματικό, γνωστικό και συμπεριφορικό επίπεδο. Η ίδια η ελαστικότητα της μουσικής έχει τη δύναμη να συναντά το παιδί στο δικό του “εδώ και τώρα” με απόλυτο σεβασμό ως προς την προσωπικότητα του και τη διάθεσή του, προσαρμόζοντας το θεραπευτικό πρόγραμμα στις εξατομικευμένες ανάγκες του κάθε ατόμου ανάλογα με το επίπεδο των ικανοτήτων του και το βαθμό λειτουργικότητας του.
