Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η ασφυκτική καθημερινότητα έχουν περιορίσει το φαγητό μας σε «κάτι γρήγορο», «κάτι πρόχειρο», «κάτι στα όρθια». Οι μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς όμως, μέρες ξεχωριστές, χαρμόσυνες, αφιερωμένες στον εαυτό μας, την οικογένειά μας, τους φίλους μας, μας δίνουν μια πρώτη τάξεως ευκαιρία να ξαναδώσουμε στο γεύμα και στο δείπνο μας τον τελετουργικό ρόλο που είχαν κάποτε και να μετατρέψουμε το παραμελημένο φαγητό μας σε μυσταγωγία και γνήσια απόλαυση.
Δεν είναι -ξέρετε- τόσο δύσκολη υπόθεση. Αρκεί να αφεθεί κανείς στο πνεύμα της μεγάλης γιορτής, να βγάλει το καλό σερβίτσιο απ’ τα βάθη του μπουφέ, να δώσει χρόνο στο ωραίο του γούστο και το μεράκι να εκφραστεί και να εστιάσει την προσοχή του στη λεπτομέρεια και σε κάποιους κανόνες-κλισέ που παρουσιάζονται παρακάτω…..
Η σύνθεση του μενού – Η οργάνωση του χρόνου. Τα καναπεδάκια, τα ορεκτικά, τα κύρια πιάτα και τα επιδόρπια που θα συνθέσουν το γιορταστικό μενού και που θα επιλέξετε, πρέπει να είναι σύμφωνα με το γούστο το δικό σας, της οικογένειας και των φίλων σας. Τα γιορτινά πιάτα δεν χρειάζεται να είναι κάτι εντελώς έξω από τις συνήθειές σας, ούτε να περιλαμβάνουν εκκεντρικούς συνδυασμούς. Αν αγαπάτε τη γαλοπούλα μπορείτε να την επαναλάβετε και στο τραπέζι της Πρωτοχρονιάς. Αν πάλι δεν είναι το αγαπημένο σας μπορείτε να την αποφύγετε ακόμα και τα Χριστούγεννα αφού το χοιρινό είναι όχι μόνο ένα πανάρχαιο ελληνικό έθιμο γι’ αυτή την περίοδο του χρόνου, αλλά και μία πολύ καλή λύση για το «κεντρικό» πιάτο του τραπεζιού σας.
Ξεκινήστε υπολογίζοντας τις δυνάμεις σας και τον αριθμό των καλεσμένων.
- Μην ετοιμάσετε φαγητά για ένα λόχο, αυτή την εποχή όλοι είμαστε σχεδόν χορτάτοι….Η γευστική πρόταση αρκεί να περιλαμβάνει 2 φαγητά (ορεκτικό και κύριο πιάτο), σαλάτα, τυριά, φρούτα, επιδόρπια και καφέ. Αφού καταστρώσετε το μενού με βάση τον αριθμό των συνδαιτυμόνων βαδίστε άφοβα στην εκτέλεση του.
- Μερικά πράγματα μπορείτε να τα ετοιμάσετε μερικές μέρες πριν, κάποια άλλα να τα ψωνίσετε, κάποια τρίτα να τα καταψύξετε και κάποια άλλα γιατί όχι; να τα παραγγείλετε.
- Υπολογίστε ένα πρώτο πιάτο που θα δείξει στους καλεσμένους σας ότι τους σκεφτήκατε και κοπιάσατε, χωρίς όμως να υπονοεί ότι εξουθενωθήκατε και τους δημιουργήσετε ενοχές.
- Αν πάλι η πρόσκληση δεν είναι για «καθιστό» τραπέζι, πολλαπλασιάστε τα πρώτα, επιλέγοντας πιάτα που δεν «κοντράρονται» γευστικά μεταξύ τους και επιδοθείτε στη μαγειρική τους, μέρες πριν.
- Αν ξεκινήσετε με μία πίτα, τίποτα δεν σας εμποδίζει να ετοιμάσετε τη γέμιση και τη βάση και να τα βάλετε στην κατάψυξη μέχρι την ημέρα που θα τα ψήσετε. Τα ίδιο ισχύει και για τα φαγητά σε ζελατίνη. Μην ξεχνάτε ότι οι πηχτές χοιρινού κρέατος είναι επίκαιρες αυτές τις μέρες.
Αν, για παράδειγμα θέλετε να φτιάξετε ένα πιάτο με θαλασσινά, μπορείτε να τα σοτάρετε και να τα ετοιμάσετε από το πρωΐ, αφήνοντας για την τελευταία στιγμή το αποτελείωμα της σάλτσας τους ή το γκρατινάρισμά τους στο φούρνο. - Στην περίπτωση που, όπως είναι φυσικό, έχετε κατά νου να σιγοψήσετε κάποιο κρέας ή πουλερικό που θα καταλάβει για πολλές ώρες το φούρνο σας, αποκλείοντας ίσως-ανάλογα με τον τύπο της κουζίναςσας-κάθε δυνατότητα ψησίματος άλλων φαγητών, προγραμματίστε σωστά, βάζοντας προτεραιότητες στα ψησίματα. Έτσι δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα και όλα θα «πάνε ρολόι».
Αρχίστε καλύτερα με τη σειρά που θα σερβιριστούν τα πιάτα. Ψήστε για παράδειγμα πρώτη τη βάση της τάρτας που θα σερβίρετε στο πρώτο πιάτο και μετά ασχοληθείτε με τα χρονοβόρα ψητά. Εξαίρεση θα αποτελέσουν ασφαλώς το παντεσπάνι της τούρτας και η σπιτική βασιλόπιτα, που θα πρέπει να έχουν ψηθεί από την προηγουμένη. Σκεφθείτε, ακόμα πως τα κάστανα της γέμισης μπορείτε να τα βράσετε, να τα ξεφλουδίσετε και να τα καταψύξετε. Έτσι θα είναι έτοιμα για τη γέμιση ή για το ταψί του χοιρινού ως εξαίρετο συμπλήρωμα στις πατάτες (προστίθενται πάντα στο τέλος, αφού έχουν ήδη βράσει).
Φτιάξτε ατμόσφαιρα – Δημιουργήστε σκηνικό. Κατά γενική ομολογία το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι είναι το πιο μεγαλόπρεπο του χρόνου. Τα βασικά τα ξέρετε, καλοστρωμένο τραπέζι, αστραφτερά πιάτα και τα «καλά» σας μαχαιροπίρουνα είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο θα δημιουργήσετε με οδηγό τη φαντασία σας και το γούστο σας. Διαφορετικά στυλ για διαφορετικά βαλάντια μ’ ένα κοινόν παρανομαστή: τις καλοδουλεμένες λεπτομέρειες που αναδεικνύουν ένα όμορφο γιορτινό τραπέζι. Ρομαντικό και φινετσάτο, απλό και χαρούμενο ή πλούσιο και εντυπωσιακό; Εσείς θα διαλέξετε!
Το ωραίο και το χρήσιμο. Ας ξεκινήσουμε από το καλό σερβίτσιο. Ένα πλήρες σερβίτσιο πιάτων περιέχει εκτός από τα βασικά πιάτα, τα ρηχά και εκείνα του φρούτου. Περιέχει ακόμη μια σειρά από άλλα κομμάτια, όπως η σαλατιέρα, η σουπιέρα, η σαλτσιέρα, η βουτυριέρα και η πιατέλα για τα λαχανικά. Υπάρχουν, επίσης, και άλλα σκεύη για πολλαπλές χρήσεις, όπως για παράδειγμα η μεγάλη οβάλ πιατέλα, αλλά και η ολοστρόγγυλη, που μπορούν να φιλοξενήσουν τα ορεκτικά ή τα πρώτα πιάτα, τα ψητά ή τα τηγανητά. Μερικές φορές, ιδιαίτερα αν το σερβίτσιο είναι αντίκα ή έχει παραδοσιακά μοτίβα και σχήμα, μπορεί να περιλαμβάνει ακόμη πιατέλα για τούρτα, για φρούτα ή για γλυκά. Πρόκεται για σκεύη συγκεκριμένης χρήσης, που κάνουν πιο κομψό το σερβίρισμα και ταυτόχρονα αναδεικνύουν το περιεχόμενό τους από αισθητική άποψη. Το χρήσιμο και το ωραίο, που στο σπίτι καλό είναι να συνυπάρχουν, ειδικά όσον αφορά το σερβίτσιο είναι χαρακτηριστικά ακόμη πιο απαραίτητα και πιο σημαντικά, γιατί ένα τραπέζι θα πρέπει να είναι αρμονικό, ευχάριστο, ελκυστικό και παράλληλα… ορθολογικό, ώστε να διευκολύνει τους συνδαιτυμόνες τόσο στο σερβίρισμα και στην απόλαυση των εδεσμάτων.
1.Βάλε τα πιάτα περίπου 5 εκατοστά πιο μέσα από την άκρη του τραπεζιού και ευθυγράμμισέ τα με την καρέκλα.
2. Τοποθέτησε το πιάτο της σούπας πάνω από το βασικό πιάτο.
3.Το πιάτο της σαλάτας πάει επάνω και αριστερά του βασικού πιάτου και ακριβώς πάνω από τα πιρούνια, με το μαχαιράκι του βουτύρου επάνω του.
4. Βάλε το πιάτο του ψωμιού ελαφρά πιο έξω προς τα αριστερά και κάτω του πιάτου της σαλάτας, δίπλα στο πιρούνι του γλυκού.
5.Τα πιρούνια πάνε πάντα αριστερά ξεκινώντας εξωτερικά με το μικρό πηρούνι του γλυκού και εσωτερικά του γεύματος.
6.Τα μαχαίρια και τα κουτάλια πάνε δεξιά ξεκινώντας από έξω με το κουτάλι και το μαχαίρι στην εσωτερική πλευρά. Τα δοντάκια του μαχαιριού θα πρέπει να κοιτάζουν το πιάτο.
7.Το κουτάλι του γλυκού τοποθετείται πάνω από το πιάτο.
8.Βάλε τα ποτήρια του νερού πάνω από το μαχαίρι. Το ποτήρι του κρασιού και της σαμπάνιας (αν υπάρχει) πάνε πάνω από του νερού όπως βλέπεις στη φωτογραφία.
9. Οι πετσέτες του φαγητού πάνε στα αριστερά του πιάτου ή μέσα σε ποτήρι ή στο κέντρο του πιάτου.
10.Μπορείς να βάλεις καρτελάκι με το όνομα του καλεσμένου πάνω από το κουτάλι του γλυκού.
Η σημασία των αναλογιών. Δίσκοι ασημένιοι, σκεύη από κρύσταλλο, πιατάκια από πορσελάνη, πιρουνάκια για το γλυκό, μαχαιροπίρουνα για το ψάρι… Εκτός από το σερβίτσιο πιάτων, υπάρχουν ένα σωρό άλλα βοηθητικά σκεύη και εργαλεία. Αναδείξτε ό,τι απ’ όλα αυτά διαθέτετε. Αυτό που σε άλλη περίσταση μπορεί να ήταν απλή… επίδειξη, τα Χριστούγεννα γίνεται «το κάτι» που κάνει τη διαφορά της γιορτής από μια τυχαία Κυριακή. Γενικός κανόνας: προσοχή στις αναλογίες. Σε μία πιατέλα πολύ μεγάλη ένα φαγητό μπορεί να «χαθεί» παρουσιάζοντας ένα θέαμα φτωχό και μίζερο. Από την άλλη, μια υπερφορτωμένη πιατέλα φαίνεται άχαρη, άκομψη και στερείται αισθητικής. Θυμηθείτε επίσης ότι ένα ψητό σε φέτες στέκει πολύ καλύτερα σε μία οβάλ πιατέλα απ’ ό,τι σε στρογγυλή.
