Στρατής Αθηναίος – ζωγράφος
Ο εξαίρετος συντοπίτης μας καλλιτέχνης, Στρατής Αθηναίος, μιλά σήμερα στα ΠΟΛΙΤΙΚΑ για τη ζωή, τους προβληματισμούς, τα συναισθήματα και τις ανησυχίες του, όπως αυτές αποτυπώνονται με το πινέλο και τα χρώματα, για να τα μοιραστεί με το φιλότεχνο κοινό. Με αφορμή την πρόσφατη συλλογή του «Βία και φόβος» που φιλοξενήθηκε το καλοκαίρι στην Δημοτική Πινακοθήκη της Μυτιλήνης, μας αναλύει το έργο του και μας φανερώνει όλο εκείνο το συναισθηματικό υπόβαθρο που τον οδήγησε στη δημιουργία των έργων. Παράλληλα μας μιλά για τη σύγχρονη πραγματικότητα και για τον τρόπο που τη βιώνει ο ίδιος προσωπικά, δίνοντάς μας το προσωπικό του στίγμα για την αλήθεια της ζωής.
«Η αδηφαγία των ολίγων και ισχυρών σκορπίζει βία, πόνο, θάνατο στους πολλούς. Την απειλή, λοιπόν, που τυλίγει τον πλανήτη μας, και τη βία, που έχει καρφωθεί στη γη, αισθάνθηκα την ανάγκη να ιστορήσω με το πινέλο μου».
Φέτος σας είδαμε στη Μυτιλήνη μετά από πάρα πολλά χρόνια. Ποιος ο λόγος της απουσίας σας από την πολιτιστική ζωή της πόλης;
Σ. Α. Οι οικογενειακές και επαγγελματικές μου υποχρεώσεις στην Αθήνα και στο εξωτερικό, δεν μου επέτρεψαν να επισκεφθώ νωρίτερα τη Μυτιλήνη και να συμμετάσχω στα πολιτιστικά της δρώμενα. Ωστόσο, όποτε έχω να παρουσιάσω κάτι καινούριο στη δουλειά μου, απευθύνομαι απαραιτήτως και στους συμπατριώτες μου στη Μυτιλήνη, που πάντοτε με αγκαλιάζουν και με φιλοξενούν στα πολιτιστικά δρώμενα του νησιού. Άλλωστε η γνώμη τους έχει ιδιαίτερη βαρύτητα για μένα. Θεωρώ ότι έχουν αναπτυγμένο το καλλιτεχνικό αισθητήριο σε υψηλότατο βαθμό. Ξέρουν να εκτιμούν την τέχνη και το αντίκτυπο που έχει η δουλεία μου στο κοινό αυτό, το λαμβάνω ιδιαίτερα υπόψη. Φυσικά είμαι πάντοτε στη διάθεση των συμπατριωτών μου και προσπαθώ από τη μεριά μου να ανταποκρίνομαι σε κάθε κάλεσμά τους, που πολιτιστικά προάγει τον τόπο μας.
Στην πρόσφατη έκθεσή σας στην Δημοτική Πινακοθήκη της Μυτιλήνης παρουσιάσατε τη συλλογή με τίτλο «Βία και Φόβος». Τι αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία των έργων αυτών και ποια μηνύματα θέλατε να βγάλετε προς τα έξω;
Σ. Α. Αιτία για τη δημιουργία των έργων μου αυτών στάθηκαν τα προβλήματα της σύγχρονης παγκόσμιας κοινωνίας, που είναι τεράστια.
Η δηλητηριώδης ανάσα τους μας αγγίζει απειλητικά, καθώς η ανθρώπινη υπεροψία συνδυάζεται στην εποχή μας με την «παντοδύναμη» υψηλή τεχνολογία. Η αδηφαγία των ολίγων και ισχυρών σκορπίζει βία, πόνο, θάνατο στους πολλούς. Την απειλή, λοιπόν, που τυλίγει τον πλανήτη μας, και τη βία, που έχει καρφωθεί στη γη, αισθάνθηκα την ανάγκη να ιστορήσω με το πινέλο μου. Η οικουμένη που πάσχει ήταν η πηγή έμπνευσής μου, το παρόν που βασανίζεται και το αβέβαιο μέλλον, που σαν βρέφος ζητά προστασία από το εξουθενωμένο κορμί της μάνας-ζωής. Ένας αγώνας αμείλικτος γίνεται και αυτόν θέλησα να αποτυπώσω. Όλα βρίσκονται σε εξέλιξη. Η ζωή απεγνωσμένα προστατεύει ακόμη και την ύστατη στιγμή το μέλλον της. Ο αγώνας δεν έχει κριθεί.
Θέλησα, λοιπόν με τη ζωγραφική μου να εκφράσω την αλήθεια της ζωής, έτσι όπως την εισπράττω και επιθυμώ να τη μοιραστώ με τους γύρω μου κεντρίζοντάς τους νοητικά και συναισθηματικά, χωρίς να επιδιώκω τα συναισθήματα αυτά να είναι πάντα ευχάριστα, αλλά ειλικρινή. Η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, ωστόσο μπορεί να τον εμπνεύσει και να τον προβληματίσει.
Ο καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μανόλης Βλάχος, παρακολούθησε από την αρχή την εξέλιξη των έργων που απαρτίζουν την τελευταία μου δουλειά, με ενθάρρυνε να την ολοκληρώσω, να την παρουσιάσω στην Πινακοθήκη του Πειραιά, και μέρος αυτής στην Πινακοθήκη της Μυτιλήνης πρόσφατα. Η συμβολή του στην έκδοση του καταλόγου της έκθεσης αυτής «Βία και Φόβος» ήταν καθοριστική.
Το άλογο είναι ένα από τα αγαπημένα σας σύμβολα. Τι εκφράζει για σας και ποιος είναι ο ρόλος του στα συγκεκριμένα έργα;
Σ. Α. Το άλογο το χρησιμοποιώ σαν εκφραστικό μέσο που μεταλλάσσεται ανάλογα με το αίσθημα που επιδιώκω να αποδώσω, και δεν διαδραματίζει κάθε φορά συγκεκριμένο ρόλο. Με τη δύναμη, την ορμή και τη μαχητικότητά του εκπροσωπεί το ένστικτο που ή αντιπαλεύει ή εναγκαλίζεται την ανθρώπινη φιγούρα-ψυχή.
Στα συγκεκριμένα έργα συμπάσχει όπως η ευγένεια, η αφοσίωση, η αξιοπρέπεια μαζί με τον άνθρωπο και τη φύση απέναντι στη βία και την αγριότητα που απειλούν τη ζωή.
Η απεικόνιση της πραγματικότητας με την καλλιτεχνική της διάσταση αποτελεί για σας αυτοσκοπό ή σε κάθε σας έργο εκφράζετε και άλλες αναζητήσεις, όπως συναισθηματικές, ψυχολογικές κλπ.;
Σ. Α. Δεν χρησιμοποιώ την τέχνη σαν αυτοσκοπό. Καλλιεργώ τα εκφραστικά μου μέσα τεχνικά, ώστε να βελτιώνονται σε ακρίβεια και αμεσότητα, για να εκφράζω με πιστότητα τα αισθήματά μου, τους προβληματισμούς μου, τις χαρές, τις λύπες, τις ανησυχίες μου, τον θαυμασμό μου, επιδιώκοντας συγχρόνως να αγγίζω και την ψυχή του θεατή για να μοιραστούμε την εμπειρία.
Στις συνθέσεις μου χρησιμοποιώ ρεαλιστικά στοιχεία (χέρια, πόδια κλπ.) για να μπορούν να διαβαστούν από το θεατή, ενώ συγχρόνως με το υπερβολικά τραβηγμένο σχέδιο και τη δυναμική της φόρμας στα φόντα σε συνδυασμό με τα βαριά χρώματα και την έντονη πινελιά εντείνω την εκφραστικότητα του έργου.
Ποια είναι η επίδραση των χρωμάτων σε κάποιον που παρατηρεί έναν πίνακα και με ποιον τρόπο τα επιλέγει ένας καλλιτέχνης;
Σ. Α. Με τον τρόπο που δουλεύω, προσωπικά, συνήθως ξεκινάω με προπαρασκευαστικά σχέδια-προσχέδια με μονόχρωμα υλικά (σέπια, ακρυλικό- λάδι, μελάνια) σε ύφασμα ή σε χαρτί συλλαμβάνοντας εξ αρχής το νόημα και την πεμπτουσία του μηνύματος του έργου, με τρόπο λιτό.
Τα χρώματα αρχικά χρησιμοποιούνται για να μαγέψουν και να διεγείρουν το ενδιαφέρον, όπως ακριβώς συμβαίνει και στη φύση. Συνήθως στην τοπιογραφία χρησιμοποιώ ρεαλιστικά χρώματα. Όταν οι συνθέσεις μου γίνονται πιο αφαιρετικές χρησιμοποιώ χρώματα έντονα που απλώνονται σε μεγάλες επιφάνειες και μέσα από αυτά αναδύονται οι φόρμες. Με τον τρόπο αυτό το χρώμα αιχμαλωτίζει το μάτι, διεγείρει το συναίσθημα και παίζει ρόλο καθοριστικό στην έκφρασή μου και στην μεταδοτικότητα των συναισθημάτων μου στον θεατή.
Στην πρόσφατη δουλειά, το θέμα, «Βία και Φόβος», με οδήγησε σε σκούρα, βαριά χρωματική κλίμακα, όπως το αντικείμενο που πραγματεύεται.
Μιλήστε μας για τα σχέδιά σας για το μέλλον. Σκοπεύετε να εκθέσετε ξανά στη Μυτιλήνη;
Σ. Α. Εύχομαι να μου χαρίζεται χρόνος να μπορώ να ζωγραφίζω. Να έχω έμπνευση και ικανότητα για να μετουσιώνω τα συναισθήματά μου σε έργα. Τις εμπειρίες μου αυτές με ενδιαφέρει να μοιράζομαι με τους ανθρώπους στην Ελλάδα και το εξωτερικό και πρωτίστως με τους συμπατριώτες μου. Όπως κάθε νέα μου δουλειά, όταν ολοκληρωθεί, επιδιώκω να παρουσιασθεί στη Μυτιλήνη, της οποίας τόσο οι άνθρωποι ατομικά όσο και οι φορείς και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με έχουν τιμήσει ποικιλοτρόπως.
