Σε μια διαφορετική “θεραπεία”, αυτή της ψυχής και στην γλυκιά εγκεφαλική “μέθη” που σου προκαλεί η λάφτα, το ούτι, το σαντούρι, και η μεταξένια φωνή της Μαρίας, μας προσκαλεί ο βραβευμένος Γάλλος σκηνοθέτης Τόνι Γκάτλιφ που βρίσκεται ξανά στη Μυτιλήνη για τα γυρίσματα της νέας του ταινίας. Μέσα στην “Ουζοθαραπεία”,τον παραδοσιακό καφενέ του Γιάννη στον Αφάλωνα, ο παθιασμένος δημιουργός του “Gadjo Dilo”(Υπάρχουν ακόμα γελαστοί τσιγγάνοι), των “Εξόριστων”, που το 2004 του χάρισαν το βραβείο σκηνοθεσίας στις Κάννες αλλά και των “Αγανακτισμένων” του 2012, συναντά τον Σόλωνα Λέκκα, ένα ζωντανό κομμάτι της μουσικής μας παράδοσης και μαζί “αφηγούνται” την ιστορία του ρεμπέτικου, αυτού του “aman doktor” που μπορεί να γιατρέψει όλες τις πληγές. Άλλωστε όπως έχει πει ο αλγερινής καταγωγής σκηνοθέτης, “η μουσική θεραπεύει την ψυχή. Θα μπορούσαμε να «μεθάμε» όλοι με τη μουσική, έχοντας τα ακουστικά κολλημένα στα αυτιά μας συνέχεια “. Ίσως γι αυτό και οι πιο αυθεντικές μελωδίες,οι μουσικές της ψυχής, οι ήχοι του περιθωρίου και των μειονοτήτων έχουν πάντα σημαντική θέση στις ταινίες του, ενώ συχνά αποτελούν τον πυρήνα γύρω από τον οποίο χτίζεται ολόκληρη η αφήγηση τους.
Αυτή τη φορά, ο “θεραπευτικός” μύθος που έφερε τον Γκάτλιφ στα μέρη μας, ξεκινά από τη Μυτιλήνη και επιστρέφει σε αυτήν:
“Αφού πρώτα περάσει από την Κωνσταντινούπολη και την Ανδριανούπολη, τις Καστανιές, το Διδυμότειχο, την Κομοτηνή και από εκεί φτάσει στην Καβάλα το οδοιπορικό των “Avril et Djam”- όπως είναι ο τίτλος της ταινίας που θα κυκλοφορήσει μέσα στο 17,-είναι το “όχημα” για να μιλήσει ο Γκάτλιφ για το ρεμπέτικο ” εξηγεί ο Αλέξανδρος Βασταρδής της Blonde Audiovisual Productions που χθες το βράδυ “αναστάτωσε” τους κατοίκους του μικρού χωριού του Αφάλωνα για περίπου 10 ώρες. Τα γυρίσματα, που ξεκίνησαν τελικά γύρω στις 7 το απόγευμα και ολοκληρώθηκαν στις 3.30π.μ. το πρωί κράτησαν ξύπνιους αρκετούς κατοίκους του χωριού στα πέριξ του μαγαζιού, όπως την κυρία Ειρήνη από το Καφενείο “Απάνω Αλώνια” που ανέλαβε να μαγειρέψει για την παραγωγή. Τα ΠΟΛΙΤΙΚΑ ήταν εκεί και κατέγραψαν όσα συνέβησαν ως τις πρώτες πρωινές ώρες…
Αν και οι Αφαλωνιάτες είναι συνηθισμένοι στα …ξενύχτια αφού οι ρεμπέτικες βραδιές της “Ουζοθαραπείας” κρατούν ζωντανή την μικρή πλατεία του χωριού ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, το γύρισμα ήταν αρκετά απαιτητικό: ” Τους τυραννάμε λίγο τους ανθρώπους με τα γλέντια αλλά εδώ έχει ξεκινήσει μια υπέροχη ιστορία με μεράκι και αγάπη. Αυτό είδε και ο σκηνοθέτης την πρώτη φορά που ήρθε στο μαγαζί κι έζησε μια αληθινή ρεμπέτικη βραδιά”, μας λέει ο Γιάννης Κρητικός, ιδιοκτήτης της “Ουζοθαραπείας” . “Το γλέντι αποτυπώθηκε όπως γίνεται στην πραγματικότητα γιατί οι οδηγίες του σκηνοθέτη μας βοήθησαν όλους πολύ ενώ μετά από κάποια ώρα κάναμε κανονική ουζοθεραπεία καθώς το αλκοόλ δεν ήταν ψεύτικο αλλά αληθινό!”,εξηγεί ο Γιάννης που με την χαρακτηριστική ποδιά του υποδέχτηκε χθες όλους τους φίλους του μαγαζιού για το γύρισμα
Ήταν οι ίδιοι άνθρωποι που όταν βρέθηκε σε οικονομική δυσχέρεια τον βοήθησαν να ορθοποδήσει και του πρόσφεραν την δική τους “θαραπεία”, όπως λένε καμιά φορά εδώ στα χωριά της Λέσβου τη θεραπεία: “Ήμουν έτοιμος να κλείσω , το πουλούσα το μαγαζί και με ένα τηλεφώνημα είπαμε να ξεκινήσουμε μια βραδιά με ρεμπέτικη παραδοσιακή μουσική. Έτσι και έγινε και οι βραδιές αυτές έγιναν περισσότερες. Ο κόσμος ήταν τόσο καλός και αγαπητός και με βοήθησε. Είναι κόσμος που αγαπάει την απλότητα και υποστηρίζει τα καφενεία σε όλη την Ελλάδα. Ήταν πολύ συγκινητική η χθεσινή βραδιά όχι μόνο για μένα αλλά και για όλα τα παιδιά. Ο Γκάτλιφ ήταν ευχαριστημένος και έλεγε ότι κοινό σαν το ελληνικό δεν υπάρχει!”…
Το σενάριο θέλει τον ρεμπέτη τραγουδιστή Κακούργο, (Σιμόν Αμπκαριάν), θείο της Djam να τα πίνει σε ένα καφενείο με τον φίλο του τον Σόλωνα. Πάνω στην κουβέντα έρχονται και τα τραγούδια αλλά και οι ζεϊμπέκικοι χοροί. Μάλιστα σε ένα σημείο ο πρωταγωνιστής σηκώνει ένα τραπέζι με τα δόντια όπως έκαναν κάποιοι ρεμπέτες μάγκες τη δεκαετία του 60. ” Η πρώτη συνάντηση με τον Σόλωνα έγινε πριν από μερικούς μήνες όταν ο Γκάτλιφ ήταν στο νησί”, εξηγεί ο ο Μυτιληνιός κινηματογραφιστής Κωνσταντίνος Κουκούλης ένας από τους βοηθούς σκηνοθέτη της ταινίας, που έφερε σε επαφή τον Γκάτλιφ με τα μουσικά πράγματα της Λέσβου.
“Εμείς εδώ θα τραγουδήσουμε όπως κάνουμε πάντα. Θα πάμε μέσα και θα τραγουδήσουμε αληθινά”, μου λέει ο Σόλων λίγο πριν μπει στο καφενείο. Χτίστης, λιθοξόος, τραγουδιστής, ερασιτέχνης οργανοπαίκτης και χορευτής με συνεχή ενασχόλησή με το τραγούδι αναγνωρίζει την σπουδαιότητα της στιγμής: “Τον Νίκο τον ξέρω από μικρό παιδί και τον Αλέκο από τότε που ήρθε εδώ. Δεν ξέρω τι τραγούδια θα πούμε ακόμα, αν θα ναι αμανέδες. Αυτό που ξέρω είναι ότι είναι πολύ σημαντικό να γίνεται μια ταινία για τη μουσική μας παράδοση”. Έτσι, για άλλη μια φορά ο Παναγιώτης Κάιτατζης με το ούτι, ο Αλέκος Καφούνης με το σαντούρι του ο Νίκος Ανδρίκος με τη λάφτα, η Μαρία Σεϊτανίδου και ο Σόλων Λέκκας με τις φωνές τους έπαιξαν για τον Αποστόλη, τον Μετίν, τον Αντώνη, τη Λίνα, την Αλεξάνδρα και τον Τάκη και για όλα τα παιδιά που χρόνια τώρα στηρίζουν τη μουσική παράδοση του τόπου με το μουσικό-μεράκι τους. Μόνο που αυτή τη φορά είχαν πάνω τους τις κάμερες!
“Η μουσική έχει κεντρικό ρόλο στις ταινίες του Γκάτλιφ. Εδώ,η μουσική είναι το ρεμπέτικο. Είναι ένα οδοιπορικό , ένα road movie που οδηγείται από τις νότες του ρεμπέτικου. Αν το δούμε λίγο ακολουθεί την ιστορία του και τον τρόπο που έγινε η μίξη με το μικρασιατικό τραγούδι. Δεν είναι κωμικό αν και έχει πολλά κωμικά στοιχεία, δεν είναι μιούζικαλ αν και στο ταξίδι τους τα δύο κορίτσια συναντούν πολλούς μουσικούς”,μου εξηγούν ο Α. Βασταρδής και η παραγωγός Φένια Κουτσοβίτσα. ¨Τα γυρίσματα θα συνεχιστούν στη Λέσβο ως τις 21, έχουν γίνει κάποια σε προηγούμενο χρόνο στη Σκάλα Συκαμιάς, στη Σκάλα Λουτρών , στο Μόλυβο και την Ερεσσό”.
Το σενάριο παρακολουθεί τη Djam, «μια νεαρή γυναίκα 25 χρονών, περιπετειώδη, ατίθαση και απελευθερωμένη από κάθε είδους ηθική σύμβαση, η οποία κληρονομεί ένα καΐκι, από αυτά που στην δεκαετία του ?60 και στη διάρκεια της Χούντας, χρησιμοποιούνταν για την μεταφορά κομμουνιστών στα ελληνικά νησιά. Ο θείος της, ο ρεμπέτης τραγουδιστής Κακούργος, θέλει να επιστρέψει το καΐκι στη θάλασσα, μετατρέποντάς το σε πλωτό καμπαρέ με το όνομα “Ελεγεία των Αθανάτων”. Ο Κακούργος στέλνει την Djam στην Κωνσταντινούπολη για να φέρει ένα σπάνιο ανταλλακτικό. Εκεί, η Djam θα γνωρίσει την Avril, μια νεαρή χορεύτρια της κοιλιάς, εντυπωσιακά όμορφη. Την βοηθά να δραπετεύσει από ένα κακόφημο καμπαρέ.
Η Djam, γοητευμένη από την Avril, της προτείνει να δουλέψει στην «Ελεγεία των Αθανάτων», και την παίρνει μαζί της. Η Avril παρασύρεται από το ελεύθερο και ανεξάρτητο πνεύμα της Djam, τα ρεμπέτικα που τραγουδάει με τη φωνή της που θυμίζει τα μπλουζ, κι έτσι δέχεται να την ακολουθήσει. Οι δυο τους ξεκινούν το ταξίδι της επιστροφής. Με το που φτάνουν στη Λέσβο, η Avril και η Djam ανακαλύπτουν πως μερικοί από τους κατοίκους του νησιού δεν εγκρίνουν το σχέδιό τους, στοιχειωμένοι ακόμα από την ιστορία του καϊκιού. Δεμένη μόλις δώδεκα χιλιόμετρα μακριά από την θαλάσσια διαδρομή των προσφύγων, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η “Ελεγεία των Αθανάτων” θα βγει και πάλι στο πέλαγος, αλλά με διαφορετική αποστολή αυτή την φορά…
Πρωταγωνίστριες της ταινίας είναι η Δάφνη Πατακιά και η Μάριον Καγιάν. Συμπαραγωγός από την από τη Γαλλία είναι οι Princes Production και Pyramide Productions και από την Τουρκία η Guverte Film. Η ταινία χρηματοδοτείται από το ΕΚΚ την ΕΡΤ και το ελληνογαλλικό χρηματοδοτικό ταμείο του ΕΚΚ και του CNC της Γαλλίας ενώ έλαβε το ποσό, ύψους 400.000 ευρώ από το ταμείο υποστήριξης ταινιών Eurimages του Συμβουλίου της Ευρώπης.
