Πλησίστιος ο χειμώνας καταπλέει στα νησιά του Αρχιπελάγους, παρασύροντας ένα σταχτί πέπλο από την ανατολή. Αποκαλυπτικό του αδιεξόδου. Ο βοριάς ενίοτε αποτινάσσει το πέπλο για να καταδειχθεί το γκρίζο τοπίο των δυτικών πολιτειών. Στη λεγόμενη «Βαλκανική Οδό» πεζοπορούν οι απελπισμένοι. Διαπιστώνουν ότι η οδός μεταλλάσσεται σε ατραπό, την οποία όμως είναι υποχρεωμένοι να διαβούν. Γιατί απλά, δεν υπάρχει καμία άλλη λύση. Πήρε πολλούς μήνες στους κατοίκους των δυτικών πολιτειών να συνομολογήσουν πως δεν υπάρχουν λαθραίοι άνθρωποι, μα πρόσφυγες και μετανάστες. Για ανθρώπους ανέστιους εξαιτίας επιλογών που σίγουρα δεν είναι δικές τους. Για ανθρώπους που διεκδικούν το δικαίωμα στην επιβίωση. Για τούτο το δικαίωμα θυσιάζονται πολλοί, κάθε μέρα.
Η καθηγήτρια Χέβεν Κρόλεϊ, ειδική σε θέματα διεθνούς μετανάστευσης στο πανεπιστήμιο Κόβεντρι της Βρετανίας, διαπιστώνει ότι «ο αριθμός των θανάτων προσφύγων και μεταναστών που αποπειρώνται τον διάπλου του Αιγαίου, επιλέγοντας τη σύντομη, αλλά επικίνδυνη (πλέον) διέλευση από την Τουρκία στην Ελλάδα, υπάρχει κίνδυνος να αυξηθεί τη χειμερινή περίοδο, καθώς η απόγνωση των ανθρώπων τους εξωθεί να πάρουν το ρίσκο να ταξιδέψουν με ακατάλληλα πλεούμενα παρά την επιδείνωση των καιρικών συνθηκών».
Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης εκτιμά ότι από την αρχή του χρόνου έχουν φθάσει στην Ευρώπη περισσότεροι από 680.000 πρόσφυγες. Παρότι οι καιρικές συνθήκες επιδεινώνονται, ο αριθμός των ανθρώπων, κατά πλειοψηφία Σύρων, που διασχίζουν το Αιγαίο δεν αναμένεται να μειωθεί, όπως θα περίμενε κάποιος, επειδή όσοι βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής στην Τουρκία «δεν έχουν καμιά άλλη επιλογή», από το να μετακινηθούν, λέει η καθηγήτρια Χέβεν Κρόλεϊ. «Δεν έχουν τίποτε στην Τουρκία, δεν απολαύουν κανένα δικαίωμα. Προσπαθούν απεγνωσμένα να συνεχίσουν το ταξίδι τους όταν κρίνουν ότι μπορούν», προσθέτει η καθηγήτρια Κρόλεϊ. Και προβλέπει: «Οι θάνατοι θα αυξηθούν επειδή περισσότεροι άνθρωποι παίρνουν την απόφαση να κάνουν το ταξίδι σε δύσκολες καιρικές συνθήκες και κατά τη διάρκεια της νύχτας, κάτι που σημαίνει πως οι προσπάθειες διάσωσης γίνονται πολύ πιο δύσκολες».
Οι πρόσφυγες βλέπουν το ταξίδι για τις δυτικές πολιτείες ως μάχη με τον χρόνο, άρα είναι υποχρεωμένοι να ρισκάρουν. Απλά δεν έχουν άλλη επιλογή. «Διαβάζουν τα δημοσιεύματα για το κλείσιμο των συνόρων, ή την ανέγερση φρακτών και φτάνουν σε κατάσταση απελπισίας», εξηγεί η Χέβεν Κρόλεϊ.
Οι ηγέτες στην Γηραιά Ήπειρο δείχνουν να αδυνατούν να διαχειριστούν την κρίση. Ή μήπως επιτρέπουν την κλιμάκωσή της, έχοντας δεύτερες σκέψεις; Που αποσκοπεί το ρητορικό ερώτημα της καγκελαρίου : «Είμαστε μια χώρα 80 εκατομμυρίων, δεν μπορούμε να ενσωματώσουμε ένα εκατομμύριο πρόσφυγες;» Παρότι η κρίση στοιχίζει δημοσκοπικά στην κυρία Μέρκελ, δείχνει να επιμένει στην ανάγκη υποδοχής προσφύγων στη Γερμανία. Τα ανθρωπιστικά κίνητρα των Γερμανών μπορούν να αμφισβητηθούν. Εκείνο που δεν αμφισβητείται είναι το ότι έχουν σχέδιο. Μήπως το «ένα εκατομμύριο πρόσφυγες» που ανέφερε η κυρία Μέρκελ είναι ακριβώς ο αριθμός των εργατικών χεριών που χρειάζεται η γερμανική βιομηχανία;
Ο πόλεμος παράγει ευκαιρίες για το κεφάλαιο. Ευκαιρίες που συνήθως δεν τις αντιλαμβάνονται όσοι βρίσκονται στη δίνη μίας κρίσης. Αλλά που τις διαβλέπουν όσοι έχουν την πολυτέλεια να κάνουν ασκήσεις επί χάρτου εκ του ασφαλούς. Μήπως λοιπόν ο πόλεμος στη Συρία, η επέλαση του λεγόμενου «Ισλαμικού Κράτους», η διάλυση του Ιράκ αποσκοπούν ακριβώς στην πρόκληση αυτού του τεράστιου προσφυγικού ρεύματος στην Ευρώπη; Μήπως τα φτηνά εργατικά χέρια που χρειάζονται οι δυτικές πολιτείες είναι ο λόγος για τον οποίον συντηρούνται οι εστίες πολέμου; Μήπως η φαινομενική αμηχανία των ευρωπαίων ηγετών να βρουν λύσεις, μαρτυρά μεθόδευση (τουλάχιστον για κάποιους από αυτούς);
Στο μεταξύ οι διακινητές στην Τουρκία μειώνουν τις τιμές των ταξιδιών προς την Ελλάδα, καθώς αυτά γίνονται ολοένα και πιο επικίνδυνα λόγω του καιρού. Οι κατά τόπους μαφίες θησαυρίζουν κατά μήκος της «Βαλκανικής Οδού». Οι έμποροι της ανθρώπινης δυστυχίας τρίβουν τα χέρια τους.
Την άνοιξη που θα έλθει το κύμα των προσφύγων θα είναι ακόμα μεγαλύτερο. Διότι πέραν της πλήρους διάλυσης της Συρίας, θα υπάρξει ροή προσφύγων και από το Ιράκ, όπου το «Ισλαμικό Κράτος» έχει καταλάβει μεγάλες περιοχές, με συνέπεια να έχουν εκτοπιστεί περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι. Οι οποίοι θα υποχρεωθούν σταδιακά να φύγουν από τη χώρα τους.
ΦΩΤΟ,ΠΕΤΡΟΣ ΤΣΑΚΜΑΚΗΣ
