Η ορνιθοπαρατήρηση στη Λέσβο και συγκεκριμένα στον Κόλπο της Καλλονής είναι ήδη μία εμπειρία 25 χρόνων, αφού από το… μακρινό 1992 μία Αγγλίδα επισκέπτρια έκανε το πρώτο βήμα και κατέγραψε τις εντυπώσεις της κινητοποιώντας την πολυπληθή αγγλική κοινότητα των bird watchers. Εικοσιπέντε χρόνια μετά η Λέσβος προσπαθεί να αντιληφθεί πόσο σημαντικός είναι (και) αυτός ο θησαυρός με τον οποίον την προίκισε η φύση. Στην κατεύθυνση αυτή οργανώθηκε την Κυριακή, 24 Σεπτεμβρίου ημερίδα στην Αθήνα, με θέμα “Στη ρότα των πουλιών- Μια εκπαιδευτική έρευνα για τους βιότοπους της Λέσβου”.
Το ενδιαφέρον σε αυτή την ημερίδα ήταν η εμπλοκή μαθητών Λυκείων από τη Λέσβο και την Αθήνα στην καταγραφή του πλούτου της λεσβιακής φύσης. Ενδιαφέρον γιατί ήταν μία εκπαιδευτική διαδικασία ουσίας, αφού οι μαθητές των σχολείων αυτών μπορεί να είναι οι αυριανοί πρεσβευτές του νησιού, έχοντας μάλιστα το υπόβαθρο για την προβολή και προστασία του περιβάλλοντος. Και επιπλέον γιατί αποδείχτηκε – γι άλλη μια φορά – ότι όταν οι μαθητές βγουν από τα ασφυκτικά πλαίσια της αίθουσας διδασκαλίας μπορούν να κάνουν … θαύματα. Όπως αυτά που έδειξαν σε όσους συμμετείχαν στην ημερίδα και αφορούσαν τον πλούτο της ορνιθοπανίδας στη Λέσβο.
(Κοκκινοσκέλης:Η φωτογραφια είναι του Λευτέρη Κακαλή)
Οι μαθητές του 4ου Λυκείου Μυτιλήνης με τον καθηγητή Νίκο Αγγελίνο, του ΕΠΑΛ Καλλονής με την καθηγήτρια Φωτεινή Ευαγγέλου, του ΓΕΛ Πολιχνίτου με την καθηγήτρια Βάσω Σαλταμάρα και του ΓΕΛ Άντισσας με την καθηγήτρια Άννα Καλύβα, και με τη βοήθεια της περιβαλλοντολόγου Ελένης Γαληνού αναζήτησαν υγρότοπους στην περιοχή τους (Αλυκές Καλλονής και Πολιχνίτου, χείμαρροι Τσικνιάς, Βούβαρης, Μυλοπόταμος, Εννιά Καμάρες, Ποταμιά, Λιμνοθάλασσα των Μέσων, έλος της Σκάλας Καλλονής, αλλά και μικροί υγρότοποι στη Δυτική Λέσβο, στα Λάψαρνα, στη Φανερωμένη, στον ποταμό Τσιχλιώτα, στις εκβολές Χρούσου, στη Σκάλα Ερεσού). Εκεί παρατήρησαν διάφορα είδη μεταναστευτικών πουλιών, που έρχονται στο νησί μας την άνοιξη, όπως ο Καλαμοκανάς, ο Κρυπτοτσικνιάς, το Σμυρνοτσίχλονο, το Νανογλάρονο, τα βιντεοσκόπησαν και κατέγραψαν τα χαρακτηριστικά τους και τη συμπεριφορά τους. Την έρευνα συμπλήρωσαν οι μαθητές τεσσάρων σχολείων της Αθήνας, που συνεργάστηκαν με τα σχολεία της Λέσβου.
Τα παιδιά από το 1ο ΓΕΛ Χαλανδρίου με την καθηγήτρια Δήμητρα Ευαγγέλου, το 2ο ΓΕΛ Χαλανδρίου με την καθηγήτρια Δέσποινα Αρζουμανίδου, το 5ο ΓΕΛ Χαλανδρίου με τον καθηγητή Βασίλη Πιτσιλαδή και το 4ο ΓΕΛ Αγίας Παρασκευής με την καθηγήτρια Γεωργία Τζοβαρίδου ασχολήθηκαν με τα ίδια πουλιά, εστιάζοντας στο ταξίδι της μετανάστευσης και τις δυσκολίες του. Τους μαθητές της Αθήνας κατά την περίοδο προετοιμασίας του υλικού τους επισκέφθηκε στα σχολεία τους ο φωτογράφος άγριας φύσης Χρήστος Βλάχος, ο οποίος έχει επισκεφθεί κατ επανάληψη τη Λέσβο για να καταγράψει τα μεταναστευτικά πουλιά και όχι μόνο. Τα σχολεία συντόνισαν οι καθηγητές Μιχάλης Ανδρεαδέλλης, Δημήτρης Ραδίτσας και Νίκος Αγγελίνος.
Οι μαθητές στη διάρκεια της έρευνας πεδίου είχαν την βοήθεια της Ελένης Γαληνού, η οποία μιλώντας στην ημερίδα τόνισε ότι “η Λέσβος είναι το νησί με τους περισσότερους φυσικούς υγρότοπους στο Αιγαίο”. Στους υγροτόπους παρατηρούνται περίπου 150 είδη πουλιών από τα 331 είδη που έχουν καταγραφεί συνολικά στο νησί.
Η Ελένη Γαληνού ανέδειξε στον χάρτη της Λέσβου μικρούς και μεγάλους υγρότοπους, μιλώντας για χαρακτηριστικά πουλιά που συναντάμε στο νησί.
Ο Χρήστος Βλάχος, παρατηρητής και φωτογράφος πουλιών στη Λέσβο, τόνισε ότι”η Λέσβος μπορεί να γίνει γνωστή σε όλο τον κόσμο για την ορνιθοπανίδα της, αρκεί να το αντιληφθούν οι ίδιοι οι Λέσβιοι και να την προστατεύουν”. Πρόσθεσε μάλιστα χαρακτηριστικά ότι ένα μικρό πουλί, ο Αιγαιοτσιλοβάκος μπορεί να έχει φέρει αθροιστικά το 30% των επισκεπτών που έρχονται από την Ευρώπη στη Λέσβο για ορνιθοπαρατήρηση, επισημαίνοντας με αυτόν τον τρόπο και την υπεραξία που δημιουργεί για το νησί η παρατήρηση πουλιών. Ενώ αναφερόμενος στους ανθρώπους που ασχολούνται με την παρατήρηση των πουλιών είπε πως “οι πουλάκιδες είμαστε συγκάτοικοι των πουλιών”, για να τονίσει ότι οι άνθρωποι αυτοί ξέρουν να σέβονται το περιβάλλον όπου εντοπίζουν τα πτηνά και τα προσεγγίζουν με τρόπο που δεν τα ενοχλεί.
Σχετικά με τη σημασία του οικοτουρισμού, μίλησε ο κ. Πάνος Πίτσιος, Πρόεδρος της κοινότητας Μυτιλήνης, ο οποίος αναφέρθηκε στα οικονομικά οφέλη που μπορεί να ανακύψουν από την ανάδειξη και προβολή του φυσικού περιβάλλοντος.
Ο Μιχάλης Μπάκας, περιβαλλοντολόγος από την «Επιτροπή Πράσινο Πανεπιστήμιο» του Πανεπιστημίου Αιγαίου, εστίασε στις απειλές που δέχονται οι υγρότοποι (σκουπίδια, υγρά απόβλητα, βιολογικός καθαρισμός Καλλονής, κοπή δέντρων, πλημμύρες, πυρκαγιές, οικοπεδοποίηση κ. ά.) και στους τρόπους προστασίας τους, τονίζοντας ότι “ο πλούτος της Λέσβου είναι η ποικιλότητα”.
Η Ντόρα Βακιρτζή ως Πρόεδρος του Ινστιτούτου Κοινωνικής Δυναμικής, επικεντρώθηκε στην κοινωνιολογική προσέγγιση του θέματος, τονίζοντας τη σημασία της συνεργασίας των ανθρώπων για την προστασία του περιβάλλοντος, και του σεβασμού των φυσικών πόρων.
Η Αντιγόνη Μώρου, εκπαιδευτικός, μίλησε καταρχήν για τη «διαφορετικότητα» της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και πώς επιδρά στους μαθητές. Στη συνέχεια, διάβασε αποσπάσματα από τους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, όπου μέσα απ’ την αντιπαράθεση των ανθρώπων και των πουλιών αναδεικνύεται η ιδανική πολιτεία των φτερωτών σαν τόπος διαφυγής απ’ την κοινωνική φθορά.
Οι ανακοινώσεις ολοκληρώθηκαν με την παρουσίαση του υγρότοπου του Χρούσου απ’ τον ομώνυμο σύλλογο («Χρούσος»), που έχει αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών για την προστασία της περιοχής.
Η Ημερίδα έκλεισε τις εργασίες της με το εκπαιδευτικό δρώμενο που παρουσίασαν από κοινού με τη συμμετοχή μεγάλων και μικρών οι εκπρόσωποι της Ορνιθολογικής Εταιρείας, Ευγενία Πανώριου και Ρούλα Τρίγκου.Το παιχνίδι και η συνεργασία ήταν ο καλύτερος τρόπος για να κλείσει τις εργασίες της αυτή η εκπαιδευτική Ημερίδα για τα πουλιά του νησιού μας.
Την εκδήλωση διοργάνωσαν ο Σύλλογος Καλλονιατών Λέσβου, η Ομοσπονδία Λεσβιακών Συλλόγων Αττικής (ΟΛΣΑ), το Ινστιτούτο Κοινωνικής Δυναμικής, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής, με τη χορηγία του Δήμου Λέσβου, της Blue Star Ferries και την ευγενική υποστήριξη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
