Γράφει ο Ντιρκ Σέλικε*
Μία από τις πιο ουσιαστικές απαντήσεις στο ερώτημα για τις βαθύτερες αιτίες του αναμενόμενου αποτελέσματος των γερμανικών εκλογών, το βρήκα τυχαία μπροστά μου. Και συνέβη στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα στην Σκάλα Ερεσού πριν έναν περίπου μήνα. Δύο νεαροί Γερμανοί περίπου 19…20 χρονών μιας διπλανής παρέας τουριστών είχαν καταλάβει ότι μιλάμε και εμείς γερμανικά. Ήταν σοβαρά παιδιά και ψάχνανε για κάποιον που θα έπαιζε με την μικρή τους αδελφή. Πλησίασαν τα δικά μου παιδιά και τους είπαν: “εάν έχετε όρεξη, να έρθετε μαζί μας στην παραλία, έχουμε την μικρή μας αδελφή και εάν θέλετε μπορείτε να κάνετε μαζί της λίγο «Chillen».
«Chillen». Σύμφωνα με το DUDEN (όποιος ξέρει λίγα γερμανικά ή έχει παιδιά στο σχολείο που μαθαίνουν την γλώσσα, θα γνωρίζει ίσως τον αντίστοιχο Μπαμπινιώτη της γερμανικής γλώσσας) σημαίνει: –χαλαρώνω, –ξεκουράζομαι μετά από μεγάλη προσπάθεια. Μία λέξη αργκό, φερόμενη από τα Αγγλικά. Λοιπόν, στη νεολαία της Γερμανίας είναι της μόδας το Chillen. Και τι έχει να κάνει αυτό με τις γερμανικές εκλογές;
Όταν με ρωτούν τον τελευταίο καιρό φίλοι στην Μυτιλήνη, για το τι περιμένω ως αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών, τους απαντάω ότι πραγματικά μόνο για ένα είμαι βέβαιος: Η «Μητέρα Άνγκελα» θα κρατήσει στα χέρια της τον γερμανικό λαό για ακόμα 4 χρόνια. Kαι στο τέλος της ερχόμενης θητείας θα ισοφαρίσει με τον Κολ στην θέση της πιο μακροχρόνιας Καγκελαρίου της μεταπολεμικής Γερμανίας. Και ποιος ξέρει τι θα γίνει σε 4 χρόνια από σήμερα.
Μπορεί εμάς στην Ελλάδα, που κοιτάμε τις άλλες χώρες «από έξω», να έρχονται στο νου μας πάντα θέματα που μας «συνδέουν», όπως αυτό της μετανάστευσης ή της πορείας της Ευρώπης. Όμως, οι εθνικές εκλογές των χωρών καθορίζονται κυρίως από θέματα εσωτερικής πολιτικής. Και η Γερμανία μία χαρά φαίνεται πως πάει στη διαχείριση των εσωτερικών της θεμάτων. Φαίνεται. Διαφορετικά δεν θα μπορούσε κάποιος να εξηγήσει το «φαινόμενο Μέρκελ»
Χωρίς σκληρή αντιπολίτευση
Οι Σοσιαλδημοκράτες, είτε ως αξιωματική αντιπολίτευση είτε ως υποδεέστερο κόμμα του μεγάλου συνασπισμού, τώρα και 12 χρόνια έχουν πρόβλημα ανάκαμψης. Μετά την τότε συνειδητοποιημένη και ταυτόχρονα -για πολλούς- επιτυχημένη υπόκλιση μπροστά στους ισχυρούς της οικονομίας και του χρηματοδοτικού συστήματος, εξακολουθούν να ψάχνουν να βρουν και πάλι τον ρόλο τους. Η τότε οχτάχρονη παραμονή τους στην κυβέρνηση μαζί με τους πρασίνους και η στροφή της πολιτικής, μπορεί να τους έφερε περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη και του τότε καγκελάριου Σχρέντερ, τις σημερινές του θέσεις ως Ειδικός Σύμβουλος σε γίγαντες της Οικονομίας (όπως π.χ. στην Gazprom). Μόνο που από τότε ψάχνουν ξανά την ταυτότητά τους και δεν την βρίσκουν. Συζητώντας το με Γερμανούς μου φίλους καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι μάλλον η ατζέντα για χρόνια ακόμα θα είναι σταθερά στα χέρια των συντηρητικών. Και αυτό ακόμα και σε θέματα παραδοσιακής κοινωνικής πολιτικής. Πριν από μερικές εβδομάδες η Μέρκελ ζητούσε προεκλογικά πλήρης απασχόληση για όλους μέχρι το 2025! Οι σοσιαλδημοκράτες δεν κατάφεραν μετά το 2005 να χαράξουν ξεκάθαρα μία δικιά τους πολιτική και να κερδίσουν έδαφος σε μεγάλα κοινωνικά θέματα όπως την εκπαιδευτική πολιτική, το μεταναστευτικό, την εθνική ασφάλεια, την ακόμα ισχύουσα ανισότητα σε ορισμένα μέρη της Ανατολικής Γερμανίας, αλλά και σε θέματα όπως το Περιβάλλον και τα Ενεργειακά.
Και επίσης δεν έχουν και μία «Μητέρα Άνγκελα». Μπορεί και να στριμώχτηκε η Μέρκελ σε κάποιες από τις ζωντανές προεκλογικές εκπομπές συζήτησης που διεξάγονται στην γερμανική τηλεόραση τις τελευταίες εβδομάδες. Συζητήσεις στις οποίες ερωτήθηκε από καλεσμένους πολίτες για το θέμα της κατάστασης του συστήματος περίθαλψης ηλικιωμένων (ένα από τα πιο σημαντικά προεκλογικά θέματα αντιπαράθεσης στην Γερμανία). Ιδιαίτερα η συζήτηση με έναν Ασκούμενο Περίθαλψης Ηλικιωμένων θα της έμεινε με μια ανάμικτη ανάμνηση. Το βίντεο έγινε viral σε 2 μόνο μέρες
https://www.youtube.com/watch?v=waAqRQQ3rIU
Δείχνει την Αχίλλειο πτέρνα της συντηρητικής πολιτικής των τελευταίων ετών. Παραλείψεις και υπο-χρηματοδότηση κοινωνικών παροχών. Μια ευημερία δεν μοιράζεται ποτέ ίσα και εμείς εδώ στην Ελλάδα ξέρουμε πολύ καλά τι σημαίνει να πέφτεις κάτω από το σύστημα του όποιου κοινωνικού κράτους. Και αυτό συμβαίνει ακόμα και στη Γερμανία. Όμως, εάν παρατηρήσεις την Μέρκελ στην επαφή με τον κόσμο, παρατηρείς ότι στέκεται με ψυχραιμία απέναντι στην όποια κριτική, δείχνει να την αποδέχεται, είναι ήρεμη, καθησυχάζει, πότε δεν είναι απειλητική. Και «ζωγραφίζει» την προοπτική αλλαγών χωρίς να δεσμεύεται. Σημαίνει – δηλαδή ότι πιάνει τον παλμό του λαού. Όταν χρειάζεται να επιμένει σε θέσεις, το κάνει με υπομονή και ίσως με έμφαση, όχι με φωνές. Η εικόνα είναι μία: «Η Μητέρα Άνγκελα είναι εδώ και μας φροντίζει». Την βλέπεις και την ακούς και ίσως σου έρχεται και πάλι στο νου το γεγονός ότι είναι κόρη λουθηρανού πάστορα.
Το μεταναστευτικό χαρτί
Και όταν πια τα θέματα από έξω χτύπησαν την πόρτα της χώρας – η Μέρκελ έγινε ο σύμβουλος για ένα σύγχρονο ανθρωπιστικό κατόρθωμα. Χρησιμοποιώντας το επιχείρημα «Το καταφέρνουμε!» άνοιξε στις 5 Σεπτεμβρίου του 2010 τα σύνορα και άφησε να περάσουν οι πρώτοι χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες που είχαν εγκλωβιστεί στα σύνορα Ουγγαρίας-Αυστρίας. Κάπου τότε βρήκα τον εαυτό μου για πρώτη φορά και υπερασπίστηκα τον «άνθρωπο» μέσα στην Καγκελάριο. Προσωπικά, δεν περίμενα ποτέ να παρατηρήσω σε εμένα σημάδια συμπάθειας για μια συντηρητική πολιτικό. Άσχετο ότι δεν θα την ψήφιζα ποτέ. Δεδομένο είναι ότι από το 2015 μέχρι σήμερα 1,3 εκατομμύρια μετανάστες και πρόσφυγες έχουν βρει την ευκαιρία μίας δεύτερης ζωής. Με όλα τα προβλήματα, εκείνη έμεινε σταθερή μέχρι σήμερα και όπως και να το βλέπεις, αυτή η ιστορία της έδωσε μία μεγάλη ώθηση.
Και μέχρι στιγμής εξακολουθεί να «αντέχει» στη βασική γραμμή της, με ένα μεγάλο αλλά. Κατάφερε να χρησιμοποιήσει την προσφυγική κρίση εν τέλη υπέρ της. Διότι μετά την μεγάλη άνοδο των εθνικιστών της AfD – «Εναλλακτική για την Γερμανία», την περιόρισε πάλι σημαντικά. Πως; Εμμένοντας από την μία στην αρχική της δήλωση μίας «κουλτούρας του καλωσορίσματος», αλλά ταυτόχρονα σπρώχνοντας έξυπνα στην αντίθετη κατεύθυνση. Μέχρι το τέλος του Αυγούστου του 2017, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για Μετανάστες και Πρόσφυγες αποφάσιζε για 480.000 αιτήσεις ασύλου. 190.000 απορρίφθηκαν. Οι απελάσεις είναι πλέον καθημερινές και συζητιέται ανοιχτά ένα άνω θεσμοθετημένο όριο για μεταναστευτικά ρεύματα προς τη Γερμανία. Συνηγόρησε στις συμφωνίες κάτω από το τραπέζι και στην επικρατούσα αλληγορία στην πραγματική έκταση και αιτία του προβλήματος. Ταυτόχρονα έκανε χρήση μίας τακτικής της αναμονής, στην οποία αναδείχτηκε ως ένας κορυφαίος χειριστής (μία τακτική, την οποία εφαρμόζει και σε άλλα ζητήματα που κανονικά χρίζουν αποφασιστικότητας όπως στο προαναφερόμενο θέμα των Βοηθών Περίθαλψης). Δεν παίρνει εύκολα τις δύσκολες αποφάσεις, προτιμάει να περιμένει να τις πάρουν οι άλλοι. Στο ζήτημα των προσφύγων-μεταναστών ουσιαστικά την «βοήθησαν» οι σκληρές στάσεις π.χ. των Αυστριακών, Ούγγρων, Ιταλών κλπ.. Αυτό της έδωσε χρόνο για να καταστρώσει σιγά σιγά την αλλαγή στην μεταναστευτική της πολιτική. Αυτή η πολιτική της ευέλικτης στασιμότητας ίσως να είναι το σήμα κατατεθέν της και μάλλον θα είναι αυτό για το οποίο στο μέλλον θα την θυμάται όλος ο πολιτικός βίος.
Πίσω στις εκλογές της Κυριακής, δύο είναι τα ενδιαφέροντα πλέον. Ένα, σε τι ποσοστό κατάφερε τελικά να περιορίσει την AfD, και καλά είναι να συνηθίζουμε ήδη τους Εθνικιστές ως τρίτο πιο ισχυρό κόμμα της Γερμανίας. Το ποσοστό ίσως θα επηρεάζει κατά πολύ την σκληρότητα της μελλοντικής μεταναστευτικής πολιτικής των Συντηρητικών. Και δύο, ποιό από τα άλλα μικρά κόμματα θα είναι το επόμενο στη σειρά, έχοντας τον πρώτο λόγο να ξεκινήσει συζητήσεις συν-κυβέρνησης με την Μέρκελ μίας που το ποσοστό της θα απαιτεί μια συνεργασία με ένα δεύτερο κόμμα. Το τελευταίο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι προφανώς θα έχουμε μία διαφορετική πολιτική με είτε τους Πρασίνους ή με τους Φιλελεύθερους (στην περίπτωση μη συνέχειας του μεγάλου συνασπισμού, και αναλόγως του αποτελέσματος, ακόμα και μία συγκυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών-Πρασίνων-Φιλελεύθερων είναι ένα πιθανό σενάριο).
H νεολαία
Όλα τα άνω βέβαια είναι μόνο μία πρόχειρη αποτύπωση της κατάστασης. Βαθιές αναζητήσεις επεξηγήσεων της υπεροχής της Μέρκελ είναι θέμα των πολιτικών αναλυτών. Αυτό που επιχειρώ είναι περισσότερο μία προσπάθεια της μεταφοράς του κλίματος που επικρατεί εντός της χώρας πριν της εκλογές. Και συμπεραίνοντας πιστεύω ότι το πιο σημαντικό δεν είναι το λεγόμενο προσφυγικό ζήτημα. Μεγαλύτερη σημασία έχει η οικονομική κατάσταση της χώρας και η στάση ενός μεγάλου μέρους του κόσμου, όπως π.χ. αυτή των Νέων Γερμανών.
Με βάση μίας πρόσφατης δημοσκόπησης 57% των 18- με 21-χρονών επιθυμούν να συνεχίσει η Καγκελάριος το έργο της. Ποιοι! Η νεολαία. Μου μετέφερε μία γνωστή μου νεαρή Ελληνίδα πριν λίγες εβδομάδες τη δικιά της εμπειρία. Ο φίλος της είναι Γερμανός από την Σαξονία. Για αυτό ταξίδεψε τώρα αρκετές φορές και της έκανε εντύπωση η επικρατούσα εικόνα όσων αφορά στους Νέους της Γερμανίας. Επάνω στην καθημερινότητα τους: Πάρτι, διασκέδαση, να πίνουμε και να περνάμε καλά. Δηλαδή, «Chillen»? Και μία ακόμα εικόνα για τους Νέους που μου μεταφέραν σε αρκετές συζητήσεις φίλοι μηχανικοί μεσήλικες. Παραπονιούνται για την έλλειψη νέων που είναι διατεθειμένοι να ανεβούν τα υψηλότερα εκπαιδευτικά σκαλιά, να σπουδάσουν, να τελειώσουν μία επαγγελματική σχολή ανώτερης εκπαίδευσης. Αυτό που ακούγεται είναι συχνά: «γιατί να ξοδέψω τόση ενέργεια όταν μπορώ και με χαμηλότερη εξειδίκευση να βρω μία δουλειά που θα μου φέρνει αρκετά χρήματα για να ζήσω καλά;». Γερμανική πραγματικότητα. Αναζητούνται εξειδικευμένοι
επιστήμονες και μηχανικοί! Τα παιδιά φίλων μου, αντί να συνεχίζουν να σπουδάζουν μετά το Λύκειο προτιμούν να μην κάνουν τίποτα για ένα διάστημα, να ταξιδέψουν στον κόσμο, στην καλύτερη περίπτωση να πηγαίνουν στο εξωτερικό για την εμπειρία ενός μεγαλύτερου ταξιδιού. Είναι σημάδια ευρύτερης ευημερίας, οι γονείς είναι σε θέση να στηρίξουν τέτοια επιχειρήματα των παιδιών τους.
Από ότι φαίνεται, ένα σημαντικό μερίδιο του κόσμου της Γερμανίας λέει: «αφού στην ουσία μια χαρά πάμε, αφήστε μας να συνεχίσουμε να κάνουμε λίγο Chillen ακόμα.»
*Έζησε το Βερολίνο σε όλες τις μεταβατικές του φάσεις.
Αρχικά ως παιδί της ανατολικογερμανικής πραγματικότητας και μετέπειτα ως ενήλικας στην ενοποιημένη πλέον Γερμανία.
Τα άρθρα του Ντίρκ Σέλικε προκύπτουν από απλά θέματα καθημερινότητας ,έχουν πολιτική χροιά ενώ παράλληλα καυτηριάζουν την ελληνική πραγματικότητα ,την οποία ο ίδιος ενστερνίζεται τα τελευταία είκοσι χρόνια ως κάτοικος του νησιού. Επιμένει να βλέπει ακόμη τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου ενώ πιστεύει ότι όλα μπορούν να γίνουν καλύτερα με μια πιο σύγχρονη οπτική.
