Πως μπορεί ένας νόμος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απαγορεύει την Google να βγάζει συγκεκριμένες σελίδες στα αποτελέσματά της; Κι όμως γίνεται και μάλιστα έχει λογική που σχετίζεται με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Ας ξεκινήσουμε από την Γερμανία, όπου το 2009 ένας κρατούμενος, ο Wolfgang Werlé, απελευθερώθηκε μετά από πολυετή κράτηση, αφού είχε καταδικαστεί για δολοφονία. Ο Werlé, απαίτησε το όνομά του να μην εμφανίζεται στα άρθρα των εφημερίδων της εποχής (των ηλεκτρονικών τους εκδόσεων πλέον), καθώς ένας νόμος του 1973 αναφέρει ότι όταν ένας κρατούμενος έχει εκτίσει την ποινή του, στα άρθρα σχετικά με το γεγονός το όνομά του απαγορεύεται να αναφέρεται.
Ανεξάρτητα από την υπόθεση του Werlé, η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2012 ανανέωσε τον νόμο για τα προσωπικά δεδομένα. Συγκεκριμένα το άρθρο 17 εισάγει το δικαίωμα του να ξεχαστείς (Right to be Forgotten). Το δικαίωμα αυτό τονίζει ότι κάποιος άνθρωπος δεν θα πρέπει να επηρεάζεται στην εξέλιξη της ζωής του, όντας στιγματισμένος από κάποια συγκεκριμένη πράξη που έκανε στο παρελθόν. Εκ πρώτης άποψης το δικαίωμα του να ξεχαστείς μοιάζει λογικό, και όταν το σκεφτεί κάποιος σε συνδιασμό με την ιστορία του Werlé, τότε μπορεί να πει κάποιος ότι είναι και δίκιο, καθώς η λογική του σωφρονισμού είναι υπαγορεύει ότι όταν ο φυλακισμένος γίνεται πλέον ελεύθερος πρέπει να έχει ευκαιρίες.
Ωστόσο ο ορισμός του συγκεκριμένου δικαιώματος είναι λίγο αόριστος, ενώ μπορεί να οδηγήσει σε πολύ περίεργες καταστάσεις, αλλά και σε υπολογιστικά προβλήματα στα διαδικτυακά μέσα και στις μηχανές αναζήτησης, όπως θα δούμε. Υπάρχουν μάλιστα φωνές που υποστηρίζουν ότι ο νόμος δίνει πολλά πατήματα για λογοκρισία στο internet και για ξαναγράψιμο της ιστορίας.
Για να καταλάβετε για τι ακριβώς μιλάμε ας δούμε το παράδειγμα της υπόθεσης Mario Costeja González. O Costeja προσέφυγε τον περασμένο Μάιο στo Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εναντίον της Google, απαιτώντας να αποσυρθεί από την ιστοσελίδα το αποτέλεσμα που έβγαινε γι’ αυτόν, από την ιστοσελίδα της ισπανικής εφημερίδας La Vanguardia το 1998. Το δημοσίευμα αναφερόταν σε μια δημοπρασία για το σπίτι του Ισπανού, λόγω χρεών, τα οποία τελικά όμως πλήρωσε. Ο Costeja προσπάθησε αρχικά να κατέβει το δημοσίευμα της εφημερίδας, όταν όμως δε τα κατάφερε, προσέφυγε κατά της Google με το Ευρωπαικό δικαστήριο να τον δικαιώνει και την Google να θεωρείτε υπεύθυνη για τα περιεχόμενα τα οποία δείχνει, θεωρώντας πως η εταιρία θα πρέπει να μην εμφανίζει στην Ευρώπη αποτελέσματα σελίδων που παραβιάζουν το δικαίωμα του να ξεχαστείς.
Η δικαστική αυτή απόφαση σήμανε συναγερμό στην Google αλλά και τις άλλες μηχανές αναζήτησης, οι οποίες θα έπρεπε να συμμορφωθούν και να μη περιλαμβάνουν στα αποτελέσματά τους σχετικά άρθρα. Για να μη γίνεται παρανόηση, τα άρθρα εφημερίδων και ειδησιογραφικών οργανισμών μένουν ανέγγιχτα, το άρθρο των “Πολιτικών” δηλαδή για έναν ληστή στην Μυτιλήνη πριν από 10 χρόνια, δεν θα αφαιρείται, όμως η Google, η Yahoo και το Bing θα πρέπει όταν εμείς ψάχνουμε πληροφορίες σχετικά με την ληστεία, να μην εμφανίζουν το συγκεκριμένο άρθρο.
Αν αναλογιστεί κανείς το ότι, ό,τι προσπαθούμε να βρούμε στο διαδίκτυο, το κάνουμε μέσω των μηχανών αναζήτησης, πρόκειται για μία τεράστια φίμωση γεγονότων και καταστάσεων, καθώς όπως προείπαμε ο νόμος είναι τόσο αόριστος που χωρά πολλών ερμηνειών για το τι είναι το δικαίωμα του να ξεχαστείς. Φανταστείτε για παράδειγμα να αποκρύπτονται από τα Google αποτελέσματα τα διάφορα πολιτικά σκάνδαλα ανθρώπων που θα διεκδικήσουν ξανά την ψήφο μας, λίγο καιρό μετά την τέλεση των σκανδάλων.
Το θέμα βέβαια πέρα από τις ηθικές και νομικές του πλευρές έχει τεράστιες τεχνολογικές προκλήσεις, καθώς το να βρει κάποιος έναν αλγόριθμο που να ερευνά αν ένα άρθρο παραβιάζει το “Right to be forgotten” κάποιου, είναι πάρα πολύ δύσκολο έως και ακατόρθωτο. Λίγες μέρες πριν η Guardian ενημερώθηκε ότι η Google αφαίρεσε από τα αποτελέσματά της κάποια άρθρα της, με τον τεχνολογικό κολοσσό, μετά από έναν mini-σάλο και πολλές συζητήσεις για το δικαίωμα του να ξεχαστείς που άνοιξαν στο διαδίκτυο, να παραδέχεται ότι δεν ξέρει ακόμα πως να εφαρμόσει τον νόμο στην πράξη και πως η αφαίρεση των άρθρων της Guardian ήταν λάθος.
Περισσότερα για το θέμα στο επόμενο τεύχος.
