Ως ένα οδοιπορικό της μνήμης στην εποχή που νομίζαμε πως θα αλλάζαμε τον κόσμο, αυτοπροσδιορίζεται το τελευταίο βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη, το μυθιστόρημα “Λέγε με Καϊρα”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
“Τοπίο αγνώριστο πια η παιδική μου ηλικία με τη φημισμένη ταβέρνα του Ατρέμου και τα θρυλικά Πουτανάδικα να δεσπόζουν πάνω απ΄την παλιά γειτονιά με τα διάσπαρτα σπίτια και τους χωματόδομους. Ο χρόνος τα πήρε όλα μαζί του κι άφησε μόνο αναμνήσεις: Το μυστήριο της Καίρας, την ανεκδιήγητη οργάνωση του Μπούλη που θα ανέτρεπε τη Χούντα, τη μορφή του παππού, μυθική, τρυφερή, οικεία. Τόσα χρόνια στρίβω τη γωνία και νομίζω κάθε φορά πως θα ξαναδώ την αλάνα όπου παίζαμε παιδιά κι όχι τις πολυκατοικίες, στα θεμέλια των οποίων αναπαύεται η δόξα των ποδοσφαιρικών αγώνων της Πάνω και Κάτω Γειτονιάς…”, μας πληροφορεί το οπισθόφυλλο.
Με αφορμή την έκδοση του μυθιστορήματος “Λέγε με Καϊρα”, βρέθηκα με τον Δημήτρη Στεφανάκη. “Έχετε δημιουργήσει ήρωες που παρασύρονται από όνειρα και μνήμες, με φόντο τις αλάνες που αργότερα έγιναν οικόπεδα. Είναι οι ήρωές σας πρόσωπα γνώριμα σε εσάς, φέρουν κάτι από το προσωπικό σας φορτίο; Διαμορφώνετε τους μυθιστορηματικούς χαρακτήρες σας με θραύσματα από τις δικές σας εμπειρίες”, τον ρωτώ.
“Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι η ζωή και οι εμπειρίες του επαρκούν για να γραφτεί ένα μυθιστόρημα. Εκείνο που αναπλάθει κανείς είναι η αίσθηση ενός κόσμου που χάθηκε. Κατά τα άλλα αντλεί από τη συλλογική μνήμη, από αυτό τον μεγάλο καμβά της ζωής μες στον οποίο κι εμείς συμμετέχουμε άλλοτε ως πρωταγωνιστές και άλλοτε ως κομπάρσοι”, μου λέει ο Δημήτρης Στεφανάκης.
Στην ερώτηση αν έχει παραδοθεί οριστικά στη λήθη η πεποίθηση ότι “θα αλλάζαμε τον κόσμο”, ο συγγραφέας απαντά με αφοπλιστική ειλικρίνεια: “Ο κόσμος δεν θα αλλάξει, τουλάχιστον δεν θα αλλάξει με τον τρόπο που νομίζαμε τότε. Μας νίκησε η ανθρώπινη στενοκεφαλιά αλλά ευτυχώς έχουμε ακόμα τη λογοτεχνία για να συνεχίσουμε να πιστεύουμε στα θαύματα”, μου λέει.
Με την ευκαιρία της συνάντησης, αναφέρομαι και στο βιβλίο “ο χορός των ψευδαισθήσεων”, που θεωρήθηκε και ως εισαγωγή μίας ευρωπαϊκής οπτικής στο σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα. Πόσο εύκολο είναι για έναν Έλληνα συγγραφέα να συγκεράσει την ευρωπαϊκή οπτική με τα όρια που εκ των πραγμάτων θέτει η ελληνική γλώσσα, αναρωτιέμαι.
“Τα εγχώρια αναγνωστικά στερεότυπα αντιστέκονται, είναι αλήθεια, και δεν επιτρέπουν αφηγηματικές συνήθειες που μας έρχονται από τη μεγάλη ευρωπαϊκή παράδοση. Δεν νομίζω όμως πως είναι θέμα γλώσσας αλλά νοοτροπίας. Μην ξεχνάμε άλλωστε πως οι νεοέλληνες είναι πρωτίστως λαός νοοτροπίας”, μου λέει ο Δ.Στεφανάκης.
Και στην ερώτηση πόσο εύκολο είναι για έναν Έλληνα συγγραφέα να διευρύνει τους ορίζοντες κυκλοφορίας του έργου του, ο Δ.Στεφανάκης απαντά ότι “οι διεθνείς λογοτεχνικές αγορές απαιτούν περισσότερη εξωστρέφεια απ’ όση είμαστε διατεθειμένοι να επιδείξουμε ως συγγραφείς. Αυτό, πιστεύω, πως είναι ένα βασικό στοιχείο που πρέπει ο καθένας από μας να αποδείξει με το έργο του”.
Το βιβλίο “Μέρες Αλεξάνδρειας” του Δ. Στεφανάκη έχει μεταφραστεί στα γαλλικά (και βραβεύτηκε με το Prix Mediterranee Etranger), στα ισπανικά και στα αραβικά. Στα γαλλικά έχει μεταφραστεί και το “Φιλμ Νουάρ”, που ήταν υποψήφιο για το βραβείο Prix Balkanika 2013, ενώ το έργο του “Ο κόσμος από την αρχή” μεταφράζεται στα αραβικά. Ο Δημήτρης Στεφανάκης έχει τιμηθεί για το έργο του με τα διάσημα του Ιππότη Γραμμάτων και Τεχνών του Γαλλικού κράτους.
