Γράφει η Θάλεια Βουγδή
Μια πλούσια κοιτίδα πολιτισμού και μάθησης λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια στην καρδιά της Μυτιλήνης. Ο λόγος για την Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης η οποία στεγάζεται σε ένα παλιό αρχοντικό στο κέντρο της πόλης, απέναντι από το Πάρκο της Αγίας Ειρήνης.
Το αρχοντικό αυτό, πρώην κλινική Δούκαρου, χρησιμοποιήθηκε από την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων και το Σύλλογο Παροχής Εργασίας, ενώ κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής επιτάχθηκε και δυστυχώς χρησιμοποιήθηκε ως κρατητήριο.
Η πρώτη προσπάθεια ίδρυσης Δημόσιας Βιβλιοθήκης στο νησί γίνεται τη δεκαετία του 1920, με αποκορύφωση το 1929, όταν αποφασίζεται η σύσταση Συλλόγου με την ονομασία «Φιλοβιβλικός Σύλλογος», με αποκλειστικό σκοπό την ίδρυση Βιβλιοθήκης. Για την εξεύρεση πόρων ο Σύλλογος αποφασίζεται να παραδίδει εβδομαδιαίες διαλέξεις με χαμηλή τιμή εισόδου. Η Βιβλιοθήκη θα περιλαμβάνει Τμήμα εφημερίδων και περιοδικών, Φοιτητικό Τμήμα, Τμήμα Χειρογράφων, Αναγνωστήριο ενώ θα λειτουργεί και ως δανειστική. Σημαντικός είναι και ο ρόλος των προσφύγων καθώς στην εφημερίδα Ταχυδρόμος (11-09-1929) διαβάζουμε: “…ο κ. Νομάρχης εισηγήθη ότι με βάσει της προθυμίας των προσφ. Κοινοτήτων θα καταβάλλει πάσαν προσπάθειαν παρά τη Εθνική Τραπέζη και τω αρμοδίω Υπουργείω δια την απαλλοτρίωσιν του Τσινάρ Τζαμίου υπέρ της Βιβλιοθήκης και δη προς ενίσχυσιν του έργου της ιδρύσεως του κτιρίου αυτής…“.
Επιπλέον, αποφασίζεται η δημιουργία παραδοσιακών στολών της κάθε κοινότητας αλλά και η προμήθεια βιβλίων σχετικών με την ιστορία της κάθε περιοχής, τα οποία θα αποτελούν ιδιαίτερη συλλογή της Βιβλιοθήκης με τον τίτλο «Μικρασιατική Βιβλιοθήκη». Με την αποχώρηση ωστόσο, του νομάρχη Κυριακόπουλου από τη Λέσβο όλες αυτές οι προσπάθειες οδηγούνται σε αποτυχία, χωρίς να γνωρίζει κανείς που κατέληξαν τελικά τα χρηματικά ποσά και τα βιβλία που είχαν ήδη συγκεντρωθεί.
Σχεδόν μία δεκαετία μετά, το θέμα επανέρχεται, με το Δήμο Μυτιλήνης να εγγράφει στον προϋπολογισμό του ποσό 25.000 δρχ. για την οργάνωση Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Παράλληλα, ο τοπικός τύπος εκφράζει ανησυχίες για σημαντικό αριθμό πολύτιμων τεκμηρίων που υπάρχουν σε ιδιωτικές βιβλιοθήκες και καταστρέφονται, λόγω άγνοιας των ιδιοκτητών, ενώ θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν τη Βιβλιοθήκη. Οι ίδιες ανησυχίες εκφράζονται και για τη Βιβλιοθήκη του ακαδημαϊκού Δ. Βερναρδάκη, πολλά βιβλία της οποίας είτε καταστρέφονται είτε χάνονται. Η Βιβλιοθήκη του Δ. Βερναρδάκη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ίδρυση Δημόσιας Βιβλιοθήκης στο νησί. Επί σχεδόν μισό αιώνα, κυρίως λόγω κληρονομικών ζητημάτων, τα μοναδικής αξίας βιβλία του παρέμεναν κλεισμένα στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης.
Θα χρειαστεί να φτάσουμε στο 1945, όπου με πρωτοβουλία της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ Μυτιλήνης, μέρος των βιβλίων του ακαδημαϊκού μεταφέρεται από το Γυμνάσιο Μυτιλήνης στο κτήριο όπου στεγάζεται σήμερα η Βιβλιοθήκη και συγκροτείται μετά από πολυετή προσπάθεια η πολυπόθητη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Η εφημερίδα «Ελεύθερη Λέσβος» δημοσιεύει στις 10-3-1945 την επίσημη ανακοίνωση λειτουργίας της Βιβλιοθήκης στο κτήριο της οδού Σμύρνης και ενημερώνει για το ωράριο λειτουργίας της, ενώ η ίδρυση οριστικοποιείται και με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Μυτιλήνης. Σχεδόν σύσσωμος ο τοπικός τύπος υποδέχεται με τον πιο θερμό τρόπο την ίδρυση, επιτέλους, της Βιβλιοθήκης κάνοντας εκκλήσεις για δωρεές βιβλίων, με σημαντικότερες μεταξύ άλλων εκείνες των Χ. Μπίνου, Αρ. Νιάνια, Γρ. Ρουσέλλη, Α. Σιφναίου και των ομογενών από τη Νέα Υόρκη Γ. Παπανικόλα και Στρ. Χατζηρόκα. Τέλος, πολύ σημαντική υπήρξε η προσφορά ολόκληρης της Βιβλιοθήκης του Γυμνασιάρχη Ιωάννου Ολύμπιου από τον ίδιο. Από το 1952 η Βιβλιοθήκη, γίνεται Δημόσια και εμπλουτίζεται συνεχώς μέσω δωρεών και αγορών, με τεκμήρια που αριθμούν περισσότερους από 110.000 τίτλους και καλύπτουν ένα ευρύ πεδίο της ανθρώπινης γνώσης.
Από τη δεκαετία του 1970 η Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης διαθέτει και Κινητή Βιβλιοθήκη. Το 1992 ξεκινάει η μηχανοργάνωσή της, διαθέτει δωρεάν ηλεκτρονικούς υπολογιστές και πρόσβαση στο διαδίκτυο σε όλους τους κατοίκους και επισκέπτες της Λέσβου, όπως επίσης και υπολογιστές για άτομα με ειδικές ανάγκες. Αριθμεί 9.500 μέλη και δανείζει περίπου 1.500 βιβλία το μήνα. Τέλος, η Βιβλιοθήκη αναπτύσσει συνεργασίες με τοπικούς φορείς, όπως το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και Σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Λέσβου.
Η ψηφιακή συλλογή της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης
Η ψηφιακή συλλογή της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης διατίθεται με ανοικτή πρόσβαση σε όλους τους χρήστες του Διαδικτύου από τη διεύθυνση eopac-libmytilini.abekt.gr. Η συλλογή περιέχει 325.800 σελίδες, 785 ψηφιακών τεκμηρίων, τα οποία περιγράφονται από 250 βιβλιογραφικές εγγραφές. Τα 785 ψηφιακά τεκμήρια είναι μοναδικά έργα που εκδόθηκαν από το 1620 έως το 2006.
Η ψηφιακή συλλογή της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης διατίθεται με τη διαδικτυακή υπηρεσία του ΕΚΤ «ABEKT e-opac» (www.abekt.gr/eopac), η οποία συνδυάζει τα χαρακτηριστικά ενός παραδοσιακού OPAC (Online Public Access Catalogue) βιβλιοθήκης και μίας εφαρμογής για τη διαχείριση και τη διάθεση πλήρους ψηφιακού περιεχομένου. Η διαδικτυακή υπηρεσία «ABEKT e-opac» αναπτύσσεται στο πλαίσιο της νέας έκδοσης του συστήματος αυτοματισμού βιβλιοθηκών ΑΒΕΚΤ του ΕΚΤ, κατ’ αντιστοιχία με το μοντέλο παροχής εφαρμογών ως ολοκληρωμένης υπηρεσίας SaaS (Software as a Service).
Από την ιστοσελίδα eopac-libmytilini.abekt.gr ο επισκέπτης έχει άμεση εικόνα του περιεχομένου της ψηφιακής συλλογής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης ανά θέμα, ανά συγγραφέα ή ανά έτος έκδοσης του τεκμηρίου. Επίσης, μπορεί να αναζητήσει ν το τεκμήριο για το οποίο ενδιαφέρεται χρησιμοποιώντας μία πληθώρα σχετικών κριτηρίων από το πλαίσιο αναζήτησης που βρίσκεται στο πάνω μέρος της σελίδας. Στο κέντρο της σελίδας προβάλλονται σε μορφή carousel τα εξώφυλλα επιλεγμένων ψηφιακών τεκμηρίων, τα οποία προτείνει η βιβλιοθήκη.
Στόχος των εργαζομένων της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης η διαφύλαξη της ιστορίας και του πολιτισμού της Λέσβου
Σε επικοινωνία που είχαμε με την Προϊσταμένη της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης, Βιβλιοθηκονόμο κα Μαρία Γρηγορά, διαπιστώσαμε ότι η πολύ καλή δουλειά που γίνεται στο χώρο αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αγάπη των εργαζομένων για το αντικείμενο τους και κυρίως στο υψηλό αίσθημα ευθύνης που τους χαρακτηρίζει καθώς οι ίδιοι θεωρούν ότι έχουν υποχρέωση να διαφυλάξουν την ιστορία και τον πολιτισμό της Λέσβου όπως τον άφησαν οι παλαιότεροι μέσα από τα γραπτά τους. Η ίδια ανέφερε σχετικά:
«Η Δ.Κ.Β. Μυτιλήνης με πάνω από 110.000 τεκμήρια να πλουτίζουν τις συλλογές της, αποτελεί θεματοφύλακα της ιστορίας και του πολιτισμού της Λέσβου και ευρύτερα της Αιολικής γης. Η συγκέντρωση, διαφύλαξη και διάθεση στο κοινό, έντυπου και οπτικοακουστικού υλικού, που σχετίζεται με το νησί της Λέσβου και τα απέναντι Μικρασιατικά παράλια έως το 1922, αποτελεί έναν από τους βασικότερους στόχους της. Παρά τη δραματική μείωση σε προσωπικό τα τελευταία χρόνια, αλλά και την ελάχιστη κρατική επιχορήγηση η βιβλιοθήκη καταφέρνει όχι μόνο να επιβιώνει, αλλά να ανοίγεται στην κοινωνία και να αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων της Λέσβου και ιδιαίτερα της πόλης της Μυτιλήνης. Αποτελεί ιδιαίτερη χαρά για εμάς να βλέπουμε ολοένα και περισσότερο κόσμο και ιδιαίτερα παιδιά να επισκέπτονται τη βιβλιοθήκη, να δανείζονται βιβλία ή να συμμετάσχουν στις εκπαιδευτικές δράσεις που πραγματοποιούμε. Ευχαριστούμε τους φίλους της βιβλιοθήκης αλλά και τον τοπικό τύπο για την αγάπη και το ενδιαφέρον που δείχνουν».
Ακόμα και αν το βιβλιο-αυτοκίνητο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης βρίσκεται «φυλακισμένο» στην αυλή του κτιρίου χωρίς να μπορεί να επιτελέσει το έργο για το οποίο βρέθηκε εκεί, το οποίο σύμφωνα με στοιχεία από την ιστοσελίδα της Δημόσιας Βιβλιοθήκης θα μπορούσε να διακινεί έως 4.000 τόμους έντυπου και οπτικοακουστικού υλικού (Λογοτεχνία, Τοπική Ιστορία, Παιδικά, Θετικές Επιστήμες κ.λπ.) σε χωριά της Λεσβιακής υπαίθρου δίνοντας πνευματική τροφή σε παιδιά αλλά και ενήλικες, δεν παύει το έργο των ανθρώπων που στηρίζουν τη βιβλιοθήκη αυτή της πόλης να είναι αξιέπαινο χάρη στις αντίξοες συνθήκες. Ένας οδηγός, πετρέλαιο και ένα σέρβις στο βιβλιο-αυτοκίνητο είναι όλα όσα χρειάζονται για να μπορέσει ο πολιτισμός να φτάσει ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία του νησιού. Αλήθεια τι λένε οι αυτοδιοικητικοί για αυτό και, κυρίως, τι πρόκειται να κάνουν;
Β.Γ.
