Δύο μέρες πριν ήταν ο εορτασμός της Ευρωπαϊκής Ημέρας του δικτύου περιοχών Natura 2000, ακολούθησε η Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας και σε λίγες ημέρες θα γιορτάσουμε την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος(5/6). Σε αντίθεση με τον κ. Χατζηδάκη -και όσους υπερψήφισαν- που αποφάσισε να αλώσει αντί να ενισχύσει το πλέγμα προστασίας των περιοχών Natura, με την παρούσα φωτογραφική περιήγηση σε μέρη της χώρας μας, αναψηλαφούμε τη σχέση μας με το περιβάλλον, αποτίουμε φόρο τιμής στην ελληνική φύση, στη μάνα μας, διά του φακού του Γιώργου Ζαρζώνη.
Ηταν στην αρχή του μιλένιουμ όταν πρώτη φορά συνεργαστήκαμε με τον Γιώργο Ζαρζώνη για το περιοδικό National Geographic Traveller. Μου είχε φέρει τότε το βιβλίο του «Ολυμπος, το μυθικό βουνό», που συνοδευόταν από ένα συλλεκτικό cd, -«Το ηχόχρωμα του Ολύμπου» ήταν ο τίτλος, με ήχους από την ανάβαση στο βουνό, μαρτυρίες πεζοπόρων- αλλά αυτό που άγγιξε το μέσα μου ήταν η κατάθεση ψυχής τριών γενεών ανθρώπων που αποφάσισαν να ανεβούν μαζί μια τελευταία φορά το βουνό. Του παππού, του γιου, του έγγονα.
Ηταν μια συγκλονιστική εμπειρία το άκουσμα των βημάτων τους πάνω στο χώμα, το να αφουγκράζεσαι την αποκαμωμένη ανάσα του παππού, την αθέλητη απόφασή του να καθίσει σε μια μεριά μην μπορώντας να συνεχίσει την ανάβαση, να παροτρύνει τον γιο του και τον εγγονό του να συνεχίσουν στ’ όνομά του την ανάβαση και αυτός να πιάνει να σιγοτραγουδά για τον Ολυμπο, τραγούδι αποχαιρετιστήριο, με φωνή φορτωμένη συγκίνηση, να ακούγεται μια σαν χαρά, μια σαν μοιρολόι.
Τραγουδούσε τα νιάτα του, τις χαρές του, τη ζωή που μοιράστηκε με τον Ολυμπο, αποδεχόμενος ότι αυτή ήταν και η τελευταία τους συνάντηση από κοντά. Η σοφία των ανθρώπων που ζουν κοντά στη φύση ακολουθεί τους κύκλους της και αποδέχεται τον νομοτελειακό τους χαρακτήρα.
Το ίδιο συγκλονιστικά δοσμένες είναι και οι εικόνες από κάθε γωνιά της Ελλάδας που αποτυπώνει ο Γιώργος Ζαρζώνης με τον φακό του, που πλέον, έχοντας εισαγάγει από το καλοκαίρι του 2013 την τεχνική των QR στα βιβλία του, μας καθιστά συνταξιδιώτες του.
Τι καταφέρνει με αυτήν την τεχνική; «Φορτώνει» στις σελίδες των βιβλίων βιντεοσκοπήσεις των ταξιδιών του. Ο πρώτος διαδραστικός οδηγός που εξέδωσε από τις προσωπικές του εκδόσεις είναι ο οδηγός «Mykonos in One Day».
Οι προσωπικές του εκδόσεις, που ξεκίνησαν το 2009, υπό τον τίτλο One Day, είναι η πραγματοποίηση μιας ιδέας που αφορά τον συνδυασμό διαφορετικής θεματικής φωτογραφιών, οι οποίες στεγάζονται όμως κάτω από ένα κοινό στοιχείο: τον χρόνο, τη διάρκεια μιας ημέρας. Είναι η απαθανάτιση της καλύτερης χρονικής στιγμής του φωτός για το κάθε τοπίο. Κάτω από τη θεματική αυτή ομπρέλα κυκλοφόρησε πέντε φωτογραφικά λευκώματα. Από το 1996 που ξεκίνησε την πορεία του, έχει εκδώσει 35 βιβλία που αφορούν την ελληνική τοπιογραφία.
Το βουνό είναι πνεύμονας ζωής
Η συζήτησή μας αρχίνισε από την αιτία της πρώτης μας συνάντησης.
«Ασχολήθηκα πολύ περισσότερο για να γίνει το “Το ηχόχρωμα του Ολύμπου”, παρά με τις φωτογραφίες του βιβλίου. Ηταν δύσκολο να βρεις ανθρώπους να σου μιλήσουν, να σου τραγουδήσουν για το βουνό. Το να φωτογραφήσεις είναι καθαρά δικό σου θέμα. Αλλά και οι εκδόσεις One Day που κάνω είναι προσπάθεια απόδοσης μιας βιωματικής εμπειρίας. Με την επισύναψη των βιντεοσκοπήσεων που είναι δικές μου παραγωγές, ήθελα ο αναγνώστης να έχει την ίδια αίσθηση με μένα όταν μπαίνω σε ένα καφενείο, όταν μπαίνω σε ένα τοπίο».
Δρακόλιμνη Τύμφης
• Γιατί αφοσιώθηκες στην απαθανάτιση της φύσης;
Η θέση μου απέναντι στη φωτογραφία ήταν από την αρχή σαφής. Πάντα ήθελα να φωτογραφίζω ανθρώπους με την οπτική ας πούμε του National Geographic και τοπία. Η Ελλάδα είναι χαρισματική στα τοπία που έχει.
Κοίταξε να δεις, εγώ μεγάλωσα σε ένα παρολύμπιο χωριό, είχα από μικρός έντονη σχέση με τη φύση. Ο Ολυμπος για μένα ήταν η εικόνα που έβλεπα κάθε ημέρα πηγαίνοντας στο χωράφι με τους γονείς μου.
Οταν ξεκινάς να φωτογραφίζεις δεν λες, α, θα κάνω αυτό ή εκείνο. Φωτογραφίζεις και βλέπεις ότι μόνο του σε πάει κάπου. Εμένα με πήγε στην τοπιογραφία, με πήγε στη φύση, γιατί απλά αγαπούσα τη φύση. Δεν έκανα φωτογραφίες για τους άλλους, έκανα φωτογραφία για τον εαυτό μου. Πάντα φωτογράφιζα για μένα.
Γι’ αυτό λέω ότι οι εκδόσεις μου είναι βιωματικές, δεν έκανα φωτογραφήσεις ποτέ για να πουλήσω ή που πουλάνε. Γι’ αυτό κι έκανα θέματα όπως π.χ. το λεύκωμα κι έναν μικρό οδηγό για τον Κίσσαβο, που σαν βουνό δεν είναι το σήμα κατατεθέν της Ελλάδας.
• Σε ποια άλλα μέρη της Ελλάδας έχεις αφιερώσει την προσοχή σου;
Εχω φωτογραφήσει όλη την Ελλάδα. Κάποια από τα αυτά τα ταξίδια γίνανε βιβλία, όχι γιατί αγαπούσα περισσότερο το ένα μέρος από το άλλο, αλλά γιατί ολοκληρώθηκε η σχέση μου με τη δουλειά μου.
Για να σου δώσω να καταλάβεις, έχω μια δεκαετία που φωτογραφίζω τον Ολυμπο μετά το βιβλίο που είπαμε, χειμώνα-καλοκαίρι. Πέρυσι το καλοκαίρι έφτασα σε σημείο να ανεβαίνω κάθε εβδομάδα, κάθε Σαββατοκύριακο Ολυμπο. Ωστόσο επειδή το βουνό είναι πολύ μεγαλεπήβολο για να θεωρήσω ότι το έχω «πάρει», γι’ αυτό ακόμη ψάχνω να το βρω. Ολο λέω να, αύριο κάτι θα βγάλω καλύτερο. Κατάλαβες;
Για να βγάλω ένα βιβλίο πρέπει να ολοκληρωθεί στον εγκέφαλό μου.
• Εν τέλει, ως τοπιογράφος είσαι πολύ περισσότερα από φωτογράφος. Περιηγητής, ταξιδευτής, ορειβάτης, δύτης, είσαι αναζητητής της φύσης.
Είσαι βουνό όταν πας στο βουνό. Και να σου πω και κάτι άλλο; Μερικές φορές φοβάμαι να κλείσω ένα θέμα μου, επί παραδείγματι τον Ολυμπο, γιατί νομίζω ότι μετά δεν θα έχω τον λόγο που έχω τώρα για να πηγαίνω. Εχω έτσι μια αφορμή που με σπρώχνει: «Πήγαινε στον Ολυμπο γιατί έχεις να φωτογραφήσεις». Δεν πάω για να φωτογραφήσω, για μένα πάω.
Αγαπάω τα βουνά, αγαπώ τη φύση, αγαπώ αυτό που μου δίνει, μου αρέσει να ταξιδεύω και συνήθως πάω μόνος. Εχω κάνει πάρα πολλές αναβάσεις στον Ολυμπο μόνος, νύχτα, χωρίς φακό, χωρίς τίποτα, κατ’ επιλογή βέβαια, όχι γιατί δεν είχα μαζί μου, για να μπορώ να ακούω γύρω γύρω τα πάντα και να βλέπω τα πάντα. Ο φακός σού δίνει μια ορατότητα δυο μέτρα, δεν μπορώ να το κάνω εγώ αυτό.
Οταν ανεβαίνω νύχτα το βουνό, πηγαίνω για το βουνό, για να βιώσω την ανάβαση, να νιώσω αυτό που ζω, δεν πηγαίνω για να φτάσω. Είναι Ιθάκη.
Για να καταλάβεις, πέρυσι κάποια στιγμή ενώ ανέβαινα, σχεδόν μεσάνυχτα, ένα κοπάδι αγριοκάτσικα έρχονταν πίσω μου. Ακουγα τον θόρυβο αλλά δεν έβλεπα τίποτα. Εφτασα μέχρι την κορφή, βαδίζαμε το ίδιο μονοπάτι, τα άκουγα, δεν τα είδα όμως ποτέ. Ε, αυτή η επαφή, η σχέση με τη φύση, είναι κάτι που δεν μπορείς να το περιγράψεις αν δεν το ζήσεις.
• Και αυτή η σχέση δεν τελειώνει ποτέ.
Ποτέ, δεν τελειώνει. Είναι μαγικά αυτά τα μέρη. Στα Μετέωρα, θα πας μια, δυο, μετά σταματάς, δεν έχεις να κάνεις κάτι παραπάνω. Το λέω γιατί έχω εκδώσει έναν οδηγό για τα Μετέωρα.
Το βουνό σε διαφορετικές εποχές είναι διαφορετικό, παρότι κάνεις την ίδια διαδρομή κάθε φορά. Ακόμη και η ψυχολογία που κουβαλάς, αν είσαι χαρούμενος ή θλιμμένος, όλα συνθέτουν κάθε φορά μια διαφορετική διαδρομή. Αυτό δεν θέλω να το χάσω, αυτό κυνηγώ ίσως. Κυνηγώ να μαζεύω υλικό για μένα, και φωτογραφικό και εμπειριών, φυσικά.
• Η πιο επικίνδυνη διαδρομή που έχεις κάνει είναι;
Οταν έκανα τα εννιά βήματα πάνω στον πάγο όπως συνηθίζω να λέω. Από λάθος της ομάδας που είχε ξεχάσει να φέρει τα κραμπόν (σόλες ή καρφιά από κράμα αλουμινίου που προσαρμόζονται στις ορειβατικές μπότες για καλύτερη πρόσφυση στον πάγο), αναγκάστηκα να περπατήσω ένα γεμάτο πάγο πέρασμα, τον Λαιμό, μικρότερο σε πλάτος από το πόδι μου, φορτωμένος με όλο τον εξοπλισμό, με 200-300 μέτρα γκρεμνά δεξιά και αριστερά.
Το βουνό γενικά δεν το φοβάμαι. Φοβάμαι το στραμπούληγμα ή κάποιο πέσιμο όταν είμαι μόνος, γιατί εκεί που είμαι δεν υπάρχει φυσικά σήμα στο κινητό.
Ομως, από τις πιο τρομακτικές εμπειρίες που έχω είναι στην Αστράκα, πάνω στη λίμνη, πέρυσι το καλοκαίρι. Ξαφνικά μέσα στο απόλυτο σκοτάδι, μία η ώρα το βράδυ, ξύπνησα από το φως που έλουσε τη σκηνή μου. Σαλτάρισα, μόνος, δεν ξέρεις ποιος είναι. Για να φτάσεις εκεί που ήμουν θες 4 ώρες περπάτημα. Πού να βρεθεί εκεί κανείς μία το βράδυ. Σκέφτηκα ότι ίσως ήθελαν να μου κλέψουν τις μηχανές, άρπαξα μια για να αμυνθώ αλλά τελικά ήταν δυο παιδιά που είχαν χαθεί. Είχαν ξεκινήσει από την Καλαμπάκα και βρέθηκαν εκεί. Στο βουνό δεν έχεις να φοβηθείς τη φύση, τον άνθρωπο φοβάσαι, που δεν ξέρεις τι είναι.
• Σε ποια βουνά της Ελλάδας έχεις ταξιδέψει;
Παντού. Οπου υπάρχει βουνό πάω. Εχω πάει πάρα πολλές φορές, εκτός από τον Ολυμπο, στην Πίνδο, στα βουνά της Ξάνθης, στη Ροδόπη. Το βουνό το αγαπώ. Κάθε φορά που γυρίζω από το βουνό είμαι γεμάτος, δεν κουράστηκα ποτέ.
Και τη θάλασσα την αγαπώ, αλλά σαν περαστικός. Δεν είμαι δεμένος μαζί της. Μου αρέσει να τη φωτογραφίζω και να φεύγω. Ομως τώρα τελευταία που άρχισα να φωτογραφίζω και βυθό, λέω ότι ο βυθός μού δίνει περισσότερο υλικό από το βουνό. Είναι η καινούργια μου ενασχόληση. Οχι πως φεύγω από κάπου, αλλά επειδή θέλω να ανοίξω τους ορίζοντές μου, ψάχνοντας τι καλύτερο θα μπορούσα να ζήσω. Τη θάλασσα με τη μορφή των βυθών την αγαπώ πάρα πολύ. Είναι ένας άλλος οπτικός ορίζοντας, γι’ αυτό και το κάνω.
Το βουνό για μένα έχει πάρα πολλές συγκινήσεις σε σχέση με τη θάλασσα. Την προηγούμενη εβδομάδα φωτογράφιζα στο παρθένο δάσος του Φρακτού. Συναντήσαμε ζαρκάδι στα 5 μέτρα, λαγούς, πέρδικες, αγριοκάτσικα. Σε κοιτάζει το ζαρκάδι στα μάτια και λες εντάξει, τώρα τα έχω δει όλα. Ερχεσαι σε πολύ πιο άμεση σχέση με τη φύση και θαυμάζεις όχι γιατί είναι άγρια φύση αλλά επειδή απλά είναι άλλος πλανήτης, άλλος κόσμος.
• Ενας κόσμος που οι περισσότεροι από εμάς έχουμε απολέσει την επαφή μαζί του.
Εντελώς, δεν ξέρουν καν ότι υπάρχουν. Τα έχουμε παρεξηγήσει τα βουνά μας. Γι’ αυτό τώρα έχω τρελαθεί με τους νόμους τους τελευταίους, ακούγοντας όλα αυτά τα ευτράπελα για την εγκατάσταση ΑΠΕ στην Πίνδο. Εχω την εντύπωση ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι είναι βουνό, σε καρτ ποστάλ το έχουν δει μόνο. Δεν έχουν περπατήσει ποτέ να δουν τι σημαίνει βουνό, να καταλάβουν τι πνεύμονας ζωής είναι, γιατί δίνει τα πάντα.
Αφιέρωμα της Εφ Συν.
