Από τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα έως τις μέρες μας. Από τη Σαντορίνη σε μια λαϊκή γειτονιά της Αθήνας και μετά σε κάποιο παραθαλάσσιο προάστιο. Τα σημάδια μας αρρώστιας. Ένας γάμος που δεν πρόλαβε να χρονίσει. Ένας έρωτας που προδόθηκε. Τέσσερις γυναίκες που χάνουν και κερδίζουν καθώς η ζωή της καθεμιάς εισέρχεται στις ζωές των άλλων. Η Κώστια Κοντολέων γράφει ένα μυθιστόρημα για τα ασυνήθιστα πάθη καθημερινών ανθρώπων, στο νέο της βιβλίο “Μέσα απ΄τις ζωές των άλλων” (εκδόσεις Ψυχογιός). Η βραβευμένη για το μεταφραστικό της έργο, Κώστια Κοντολέων μας έχει συστηθεί και ως συγγραφέας με άλλα τέσσερα έργα της. Η κυκλοφορία του τελευταίου μυθιστορήματός της, μας έδωσε την ευκαιρία για μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Ξεκινώ την συνέντευξη με μια προσωπική ερώτηση. Κατά πόσο υπάρχει αντιστοιχία ανάμεσα στην προσωπική της διαδρομή και στις διαδρομές που ακολουθούν οι ηρωίδες της.
-«Η δικά μου προσωπική διαδρομή ακολούθησε εντελώς άλλους δρόμους από τις ηρωίδες μου. Το μόνο κοινό σημείο μας ήταν η γειτονιά που γεννήθηκα και μεγάλωσα. Δεν θα την χαρακτήριζα λαϊκή γειτονιά τότε, ίσως σήμερα να είναι, αλλά στα χρόνια που αναφέρομαι ήταν αστική με όμορφες μονοκατοικίες και ελάχιστες προπολεμικές πολυκατοικίες. Οι άνθρωποι στην πλειοψηφία τους ήταν αστοί, με ανάλογες επαγγελματικές ενασχολήσεις. Σ’ αυτήν την γειτονιά άρχισα από μικρό παιδί να παρατηρώ τους ανθρώπους, να αφουγκράζομαι τις απογοητεύσεις και τις επιθυμίες τους, αλλά και να βλέπω με σατυρική διάθεση εκείνους τους λίγους περίεργους που ήταν το αλατοπίπερο της ζωής για μας τους υπόλοιπους. Οι ήρωες του τελευταίου μυθιστορήματος μου είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που βιώσαν ασυνήθιστα οδυνηρές καταστάσεις σε προσωπικό και ιστορικό επίπεδο, καταστάσεις που τους έφερναν συχνά στα όρια τους και τους οδηγούσαν σε μια ιδιάζουσα προσπάθεια επικράτησης εαυτών και αλλήλων που έφτανε στα όρια της ανθρωποφαγίας. Η επιλογή της Σαντορίνης ήταν ελάχιστη ένδειξη αγάπης στην γιαγιά μου που γεννήθηκε, μεγάλωσε και έζησε εκεί».
-Οι ηρωίδες σας, η Ροδάνθη, η Φωτεινή, η Δέσπω και η Πέτρα δείχνουν να συνδέονται τόσο έντονα που η ζωή της καθεμιάς εισέρχεται στις ζωές των άλλων. Είναι καθημερινοί άνθρωποι, αλλά με ιδιαίτερα έντονα πάθη να τους συνοδεύουν. Τι είναι αυτό που σας συναρπάζει στα πάθη των καθημερινών ανθρώπων;
«Μα είναι αυτοί τελικά που βιώνουν μια άκρως ενδιαφέρουσα ζωή, δεν έχει σημασία αν είναι βασανισμένη ή ευτυχισμένη αλλά χαρακτηρίζεται από το πάθος τους να παλέψουν για την προσωπική τους επιβίωση, να κάνουν την υπέρβαση και παρά τα ανυπέρβλητα ίσως εμπόδια που τους φρενάρουν να προσπαθήσουν να τα υπερκεράσουν και να βρουν εντέλει τον δρόμο τους», απαντά η Κώστια Κοντολέων. «Για μένα το πάθος είναι η κινητήρια δύναμη στην ζωή των ανθρώπων χωρίς αυτό μπορεί να ζήσουν ίσως στην ψευδεπίγραφη ασφάλεια μιας καθημερινότητας χωρίς εντάσεις και σκαμπανεβάσματα, με μια θανατερή ρουτίνα που τίποτα καλό δεν προμηνά. Το πάθος θα μας σπρώξει ίσως σε δρόμους γεμάτους λακκούβες και αόρατες παγίδες αλλά θα μας κρατάει σε συνεχή εγρήγορση και ζωντάνια».
-Στο προηγούμενο μυθιστόρημά σας, το “Φεύγω”, αναφέρεστε και πάλι στη γυναικεία φύση, στον κοινωνικό ρόλο της γυναίκας. Ως συγγραφέας δείχνετε μια επιμονή στα θέματα που απασχολούν την γυναίκα. Πιστεύετε ότι θα μπορούσε ένας άνδρας συγγραφέας να προσεγγίσει επαρκώς την γυναίκα, ρωτώ την Κώστια Κοντολέων.
«Ίσως έχετε δίκιο πως καταπιάνομαι με θέματα που αφορούν κυρίως το γυναικείο φύλλο», μου απαντά. « Δεν είμαι, ωστόσο, συγγραφέας γυναικείων βιβλίων με την ευρύτερη έννοια, απεχθάνομαι τις ετικέτες και σίγουρα και μετ’ επιτάσεως θεωρώ πως ένας καλός συγγραφέας ανεξαρτήτως φύλλου, μπορεί να μπει σε βάθος στην αλλότρια ιδιοσυγκρασία μια γυναίκας ή ενός άντρα. Η ευαισθησία δεν είναι αποκλειστικά προνόμιο των γυναικών ούτε η σκληρότητα και η βία προνόμιο μόνο των αντρών, Ενυπάρχουν και στα δυο φύλλα και εκφράζονται με διάφορους τρόπους. Η προσωπική μου άποψη είναι πως το μόνο συναίσθημα ή πιο σωστά εμπειρία που δεν μπορεί να βιώσει ένας άντρας είναι οι οδύνες ενός τοκετού αλλά αν είναι ταλαντούχος συγγραφέας ίσως να καταφέρει να βρει τα κανάλια που θα τον βοηθήσουν να προσεγγίσει σε εφικτό βαθμό ακόμη και αυτήν την εμπειρία που είναι αποκλειστικό προνόμιο των γυναικών. Εγώ μέσα από το έργο μου προσπαθώ να αναδείξω τα προβλήματα που απασχολούν την σύγχρονη γυναίκα και να τα φωτίσω έτσι ώστε να δείξω κάποια διέξοδο στα αδιέξοδα τους».
Η συζήτηση έρχεται στον διττό ρόλο της στον χώρο του βιβλίου, ως συγγραφέας και ως μεταφράστρια και ρωτώ κατά πόσο λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία.
-«Φυσικά, το ένα συμπληρώνει το άλλο, το ένα δίνει στο άλλο, η ενασχόληση μου σε επαγγελματικό επίπεδο με το έργο σημαντικών ξένων συγγραφέων έχει επηρεάσει την συγγραφική μου ιδιότητα πλουτίζοντας την με εμπειρίες που μπορούν να γίνουν κινητήριος μοχλός για την ανασκευή και ανατροπή όσων μέχρι χθες μπορεί να θεωρούσα δεδομένα. Αλλά και η συγγραφική μου ιδιότητα με έχει οδηγήσει σ’ αυτό που ορίζεται ως λογοτεχνική μετάφραση. Άρα όχι μόνον αλληλοσυμπληρώνονται αλλά και δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν αυτόνομα για μένα. Και παρά την μεγάλη ευθύνη που επωμίζομαι δεν θέλω και δεν μπορώ να τα ξεχωρίσω και να πορευτώ με το ένα ή με το άλλο μόνο».
