Κάποτε το ανθρώπινο είδος που διαβιούσε αποκλειστικά στο ύπαιθρο, τρεφόταν, επίσης αποκλειστικά, από τις δύο υπαίθριες δραστηριότητές του: Κυνήγι και συλλογή. Τι κι αν πέρασαν χιλιετίες, τώρα ακόμα βγαίνουμε στο ύπαιθρο πάλι για “κυνήγι” και “συλλογή”. Αν εξαιρέσουμε τους εργάτες της γης, τους πραγματικούς ξωμάχους αγρότες, εμείς οι κάτοικοι των πόλεων, είτε για εργασία, είτε για διασκέδαση, ακόμα συμπεριφερόμαστε σαν κυνηγοί και συλλέκτες. Κυνηγώντας άυλους στόχους των προθεσμιών ή των αποδόσεων στην παραγωγή, συλλέγοντας πληροφορία ή πελάτες, στην ουσία “τρεφόμαστε” από το ύπαιθρο. Για την ψυχαγωγία τους οι λάτρεις της φύσης έχουν εξελίξει πολλές δραστηριότητες, αλλά πάλι κάποιο όνειρο “κυνηγούν”, πάλι κάτι “συλλέγουν”. Υπάρχει ως δραστηριότητα και το πραγματικό κυνήγι, όπως και η συλλογή χόρτων, αλλά ας μην αναλυθεί στο παρόν, για να μη γραφτούν λόγια που διχάζουν ή και πονάνε. Κάποτε οι κοινωνίες των κυνηγών ακολουθούσαν τα ζώα που μετανάστευαν. Μήπως το ίδιο δεν γίνεται και στις μέρες μας με τους bird watchers; Κατά κάποια έννοια “μεταναστεύουν” κι αυτοί, για λίγες μέρες από τον τόπο που ζουν, σε περιοχές που μπορούνε να συναντήσουν φτερωτούς φίλους. Στο κυνήγι αυτής της επιθυμίας τους, έρχονται και στη Λέσβο για να συλλέξουν γνώση και στιγμές επικοινωνίας με τους οιωνούς, τους διάμεσους μεταξύ αιθέρων και της γης των ανθρώπων (όπως τη λυμαίνεται το ανθρώπινο είδος). Συλλογή στιγμών χαράς, αναμνήσεων, αλλά και φωτογραφιών.
Στην πλειάδα των ορνιθολόγων αυτών που μας έρχονται στο νησί, πρώτοι, οι περισσότεροι, είναι ερασιτέχνες -εραστές της τέχνης- που δουλεύουν μεθοδικά και με γνώση του αντικειμένου σαν επαγγελματίες. Άλλοι, οι δεύτεροι, είναι κατ’ επάγγελμα ορνιθολόγοι ή φωτογράφοι φύσης, επιστήμονες και καλλιτέχνες για τους οποίους μπορεί ο καθένας να διακρίνει την καθημερινή ζέση και τη χαρά στην επαφή τους με το περιβάλλον. Ένας από τους δεύτερους είναι ο Hans Glader, φωτογράφος φύσης με ειδίκευση στα πουλιά. Ταξιδεύοντας το περισσότερο μέρος του εργασιακού του χρόνου, άλλοτε “μεταναστεύοντας” μαζί με τα μεταναστευτικά ή στο “καρτέρι” για την παρατήρηση και φωτογραφική καταγραφή των συνηθειών τους στην Κεντρική Ευρώπη, ο επαγγελματίας αγκαλιάζει με τα μεγάλα φτερά της τέχνης το θέμα της ζωής του, αναδεικνυόμενος Ερασιτέχνης (με το Ε κεφαλαίο).
Ο Hans είναι Αυστριακός που ζει στη Γερμανία, όπου είναι η έδρα του Βιολογικού Σταθμού και του ιδρύματος «Πελαργοί NRW». Μεταξύ των σημαντικότερων έργων του είναι η δημιουργία καταφύγιου πτηνών, ενώ ως συνιδρυτής του ΝRW, με άλλους τέσσερις ορνιθολόγους, έχει θέσει στόχο την προστασία και σίτιση ανάγκης του πελαργού, την προβολή για την αξία του και τα προβλήματα του είδους, την ανάπτυξη μεθόδων διάσωσης και προσέλκυσης πελαργών, κ.λπ. Για τις δράσεις του αυτές έχει τιμηθεί το 2013 με την κορδέλα της Ομοσπανδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, στο Τάγμα της Αξίας. Φωτογραφίες του δημοσιεύονται σε περιοδικά και ημερολόγια της Γερμανίας και άλλων χωρών, ενώ έχουν εκδοθεί και δύο βιβλία του. Ένα βιβλίο για τον πελαργό και ένα για τις χήνες το χειμώνα, ιστορημένα με φωτογραφίες στις οποίες μπορεί ν’ ανιχνευθεί από έχοντες ανάλογη πείρα, πέρα από το θέμα, ο ιδρώτας για την επίτευξή τους ή μάλλον τα παγωμένα δάχτυλα του φωτογράφου.
Στη Λέσβο ο Hans, που επιδιώκει να τον φωνάζουν με το μικρό του όνομα, έχει έρθει πολλές φορές. Στη φετινή του επίσκεψη εγκαινιάστηκε η έκθεση φωτογαφιών του με τίτλο: «Ενδημικά και αποδημητικά πουλιά της Λέσβου, με το φακό του Hans Glader». Πρόκειται για πρωτότυπο φωτογραφικό υλικό, “κυνηγημένο” και “συλλεγμένο” στην Αλυκή, που παραχωρήθηκε να εκτεθεί στο Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας, στην Αγία Παρασκευή, από 30 Απριλίου ως 20 Μαΐου.
Το Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς ανέλαβε την κάλυψη της δαπάνης και τη φιλοξενία της έκθεσης στο Μουσείο, ενώ οι φίλοι του φωτογράφου μερίμνησαν για την τεχνική προετοιμασία. Στα εγκαίνια είχαμε τη χαρά να γνωρίσουμε στιγμιότυπα των πουλιών που είναι δύσκολο να φωτογραφηθούν από μη ειδικούς, πόσο μάλλον να πλησιαστούν. Η μεγαλύτερη χαρά όμως προήλθε από τη γνωριμία μας με τον Hans, σπάνια τύχη συνάντησης με έναν αξιόλογο επιστήμονα – καλλιτέχνη, έναν σεμνό άνθρωπο ο οποίος μόνον για το θέμα του μιλά με πάθος, πράγμα που μας ανάγκασε να ερευνήσουμε, μετά την αναχώρησή του από το νησί, και να δημοσιοποιήσουμε, αυτά που παραπάνω αναφέραμε για το Έργο του. Σε μια σύντομη συνάντηση που είχαμε στη Σκάλα Καλλονής όπου διέμενε, “αντιμετωπίσαμε” πάλι τη σεμνότητά του στο να μιλήσει για οτιδήποτε άλλο εκτός από τη χαρά που είχε, επειδή πέτυχε αρκετά πουλιά στην Αλυκή.
Οι φωτογραφίες που είδαμε στο λάπτοπ, αυτές που μόλις το πρωί είχε τραβήξει, στη γνωστή τους άψογη ποιότητα. Πουλιά “να σου μιλήσουν”, απεικονισμένα στο περιβάλλον τους με τον αρτιότερο τρόπο και με τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα κάθε είδους, σε πόζες “παγωμένες” έτσι που να αναδεικνύεται η ιδιαιτερότητά τους. Με αυτές τις πρωινές λήψεις θα μπορούσανε να στηθούν άλλες 2 εκθέσεις. Φλαμίνγκο και πολλά άλλα είδη, αλλά σε πλήθος φωτογραφιών υπερτερούσαν αυτές με τον μαυροπελαργό (Ciconia nigra).
H.G. Αυτός με “έφερε” στη Λέσβο. Μελετάμε τον μαυροπελαργό για χρόνια και προσωπικά τον θαυμάζω. Πρόκειται για μεγάλο πουλί, με ιδιάζουσα συμπεριφορά. Ενώ στα βόρεια δάση που κάνει τη φωλιά του, είναι τόσο ευαίσθητος με την ανθρώπινη παρουσία (σε σημείο που μπορεί να εγκαταλείψει φωλιά και αυγά και να μην ξαναγυρίσει), στη Λέσβο όπου έρχεται την άνοιξη, ενόσω ασχολείται με την τροφή, μπορείς να τον πλησιάσεις κι εκείνος ν’ αδιαφορεί με την παρουσία σου.
Παρατηρούσαμε μια πινακίδα με πληροφορία για “πουλάκηδες” και ρώτησε: Γιατί ενώ είναι όλη δίγλωσση (ελληνικά – αγγλικά), οι καρικατούρες στο κατώτερο μέρος έχουν μόνο ελληνικό τίτλο;
Η απάντησή μας ήταν ότι το μήνυμα με αυτό το ανθρωπάκι, που απεικονίζεται να κάνει πράξεις ανάρμοστες για την ευαισθησία του υγρότοπου και των πουλιών, απευθύνεται μόνον σε Έλληνες.
H.G. Δυστυχώς βλέπω ότι ισχύει και για πολλούς επισκέπτες από άλλες χώρες που είναι δήθεν bird watchers. Αυτό το μήνυμα ισχύει και με το παραπάνω. Στον υγροβιότοπο πρέπει να έρχεσαι σεμνός και ταπεινός, για να σου ανοιχτεί το μεγαλείο της φύσης.
- Η Λέσβος έχει βιοτόπους και ευκαιρίες για το είδος αυτό του φυσιολατρικού τουρισμού, όσο πρόκειται για την προτίμηση των ανθρώπων, αλλά για τα τα τόσα πουλιά τι σημαίνει το νησί; «Γιατί η Λέσβος;»
H.G. Έχετε (ακόμα) αρκετούς βιότοπους, όπου μπορούν να αναπαραχθούν και να διαβιώσουν πολλά είδη πουλιών, όπως και να φιλοξενηθούν πολλά αποδημητικά. Για τα τελευταία εδώ είναι “το βενζινάδικό τους”. Από εδώ θα εφοδιαστούν με ενέργεια που είναι απαραίτητη για τα ταξίδια τους. Η θέση και το κλίμα της Λέσβου βοηθούν, μα και οι άνθρωποι του τόπου θα πρέπει να μεριμνήσουν ώστε οι δραστηριότητές τους να μην είναι εχθρικές για τα πουλιά σε αυτές τις περιοχές.
- Για τα μάτια του τακτικού επισκέπτη, τι έχει αλλάξει στη Λέσβο σχετικά με την παρατήρηση πουλιών; Θετικό ή αρνητικό.
H.G. Μέσα στη φύση και πάνω στη Γη, η ζωή του ανθρώπου είναι παροδική. Θα πρέπει ο άνθρωπος να σταθμίζει την ανάπτυξη με την προστασία του ίδιου του βιοτόπου του, που δεν είναι άλλος από αυτόν και των άλλων μορφών ζωής. Το ενθαρυντικό για τον τόπο αυτόν είναι, όπως οι ασχολούμενοι με τον περιβαλλοντικό τουρισμό αισθάνονται, η ευαισθητοποίηση όλο και περισσότερου κόσμου με το περιβάλλον. Υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα που πρέπει να καλυφθεί με την προστασία και την ανάπλαση των ενδιαιτημάτων των πουλιών. Αφού μιλάμε για ανάπλαση, πολλοί παρατηρητές που μένουν στη Σκάλα, όποτε έρχονται στη Λέσβο, αναρωτιούνται γιατί έχει ξεραθεί μία λιμνούλα που φιλοξενούσε ποικιλία από είδη πουλιών. Προσωπικά αναρωτιέμαι αν κάποιος αρμόδιος προτίθεται να πράξει κάτι ώστε αυτό το σπάνιο φαινόμενο, λίμνης με άγρια πουλιά σε οικισμό, να ξαναζωντανέψει. Πάντως, μια καλή ιδέα, και εφόσον το νερό επανέλθει, θα ήταν να “καλλιεργηθεί” και η ύπαρξη ζωικών ειδών που καταναλώνουν τα πουλιά, ώστε να δελεαστούν και να ξαναέρθουν.
- Ως γνώστης πλέον του πεδίου που λέγεται Λέσβος για το φυσιολατρικό τουρισμό, τι βλέπετε ότι χρειάζεται πιο πολύ για τη διευκόλυνση του επισκέπτη και ειδικότερα για τον bird watcher;
H.G. Καλύτεροι δρόμοι! (Χωματόδρομους χωρίς λακούβες θα εννοούσε. Άμεσος και απόλυτος)
Εκφράσαμε την επιθυμία να τον φωτογραφήσουμε με το “μπαζούκας” του. Πρόθυμος και ακούραστος δεν μας χάλασε χατήρι. Περπατήσαμε μέχρι τον υγρότοπο σιωπηλά, απολαμβάνοντας τον ήχο των βημάτων μας πάνω στο κρακελαρισμένο έδαφος. Η σιωπή του αποχαιρετισμού. Επόμενος σταθμός του η Γερμανία για μία εβδομάδα και μετά κάποιο νησί της Μεσογείου. Φεύγει, μα θα ξαναέρθει, μιας κι έχει τόσους φίλους, φτερωτούς και μη. Τώρα θα έχει ακόμα έναν φίλο που θα τον περιμένει. Καλή Αντάμωση, Hans, κι ως τότε, Καλές Λήψεις.
Ako Pollo
