Η Αϊσέ Χαφσά Σουλτάν και το καϊνάρι.

Αϊσέ Χαφσά Σουλτάν, δεύτερη σύζυγος του Σουλτάνου Σελίμ Α’, μητέρα του Σουλεϊμάν Α’ του Μεγαλοπρεπούς,η πρώτη Βαλιντέ Σουλτάν ( βασιλομήτωρ), Κριμαϊκής καταγωγής,πανέμορφη και δυναμική. Από το 1513 και για αρκετά χρόνια,έζησε στην Μανίσα, (Μαγνησία) σε ένα παλάτι απαράμιλλου αρχιτεκτονικού κάλλους,όπου με μεγάλη φροντίδα μεγάλωνε τον Σουλεϊμάν, ο οποίος εκπαιδευόταν με τους καλύτερους δασκάλους προκειμένου να πάρει επάξια μια μέρα την θέση του πατέρα του.

Ο Σελίμ που ζούσε στην Κωνσταντινούπολη λόγω υποχρεώσεων ήτανε τρελά ερωτευμένος με την “χασεκί” σουλτάνα του ( επίσημη σύζυγος μεν αλλά το χαρέμι και το “χαλβέτι” απαραίτητο …) λένε ότι όταν τον έπιανε νοςταλγία να την δει  δεν λογάριαζε τίποτα και έφευγε για την Μανίσα ” με την καρδιά του να χτυπά πιο γρήγορα από του αλόγου του”….είχε όμως μεγάλη αδυναμία και στον μικρό ” Παντισάχ” ( διάδοχο) τον οποίο καμάρωνε κρυφά και φανερά.Μια μέρα ήρθε μήνυμα με τον αγγελιοφόρο ,ότι η Σουλτάνα αρρώστησε πολύ…τρελλάθηκε  ο Σελίμ…έφυγε αμέσως για την Μανίσα και βρήκε το παλάτι μέσα στον πανικό και την απόγνωση…η αγαπημένη του άρρωστη βαριά,οι γιατροί μαζεμένοι γύρω της ανήμποροι να κάνουν οτιδήποτε …(στην σημερινή εποχή η διάγνωση θα ήταν ” βαριά πνευμονία”..).

Μέσα στην οικογενειακή απελπισία ο νεαρός ακόμα Σουλεϊμάν, που έκανε τα αδύνατα δυνατά για να σωθεί η Βαλιντέ του,ζήτησε βοήθεια από τον περίφημο Μερκέζ Εφέντη,γιατρό με μεγάλη φήμη και του έταξε ότι αν κάνει καλά την μητέρα του που έσβηνε ώρα την ώρα, θα τον χρύσωσει και την θεραπεία του θα την αφήσει σαν παρακαταθήκη στον λαό της Μανίσας,ώστε να μνημονεύεται το όνομά του ” Νυν και Αεί” και φυσικά θα έμενε στην Ιστορία,σαν Σωτήρας της Σουλτάνας.
Ο γιατρός ενθουσιάστηκε με την εμπιστοσύνη του Διαδόχου και αποφάσισε να τολμήςει  να δοκιμάσει για πρώτη φορά μια συγκεκριμένη ” συνταγή” που καιρό δούλευε στο μυαλό του,στα χαρτιά του και στο εργαςτήρι του…Διέθετε ένα γιατροσόφι που περιείχε 41 βότανα και μπαχαρικά  (!!!) και ξεκίνησε άμεσα να φτιάχνει την δόςη που ήταν η τελευταία ελπίδα να σωθεί η Βαλιντέ.

Ο Σελίμ και Σουλεϊμάν ξενυχτισμένοι στο προσκεφάλι της Σουλτάνας, υποδέχτηκαν τον γιατρό το άλλο πρωί με αγωνία και φόβο. Κατέφθασε στον βασιλικό οντά κρατώντας στα χέρια του με ευλάβεια μια κούπα με το γιατρικό που άχνιζε και μοσχοβολούσε .Με δυσκολία το δώσανε  στην εξαντλημένη Σουλτάνα να το πιει ενώ  ο Σουλτάνος την εκλιπαρούσε με δάκρυα στα μάτια να γίνει καλά για χάρη του και για χάρη του γιου τους.
Ήπιε η Σουλτάνα το γιατρικό,σε λίγες ώρες της δώσανε και άλλο και στην τρίτη δόση άρχισε ο πυρετός της να πέφτει και το βράσιμο του στήθους της να ακούγεται ” υποτονικό”.

Σε λίγες μέρες η Βαλιντέ έγινε περδίκι,πήγε στο χαμάμ,φόρεσε πάλι τα χρυσαφικά της,ξαναβρήκε την ομορφιά και την χάρη της,ξανάρχισε πάλι της κρυφές “ιντριγκούλες” της  (λησμόνησα να σας πω ότι το γνώριζε καλά  το ” σπορ” η Βαλιντέ) και ο Σελίμ τρισευτυχισμένος , δεν έφευγε από το πλάι της λεπτό και έκοψε μαχαίρι και τα ” χαλβέτια” με τις όμορφες του Χαρεμιού.

Ο Σουλεϊμάν εν τω μεταξύ φώναξε τον γιατρό ,τον χρύσωσε όπως του έταξε  και του ζήτησε να δωθεί η συνταγή στον λαό της Μανίσας.Ο γιατρός την παρέδωσε σε εντεταλμένα άτομα με φιρμάνι του Σουλτάνου,τα οποία ήταν υποχρεωμένα να την παραδίδουν από γενιά σε γενιά και με τον όρο να διαδοθεί το φάρμακο σε όλη την Αυτοκρατορία μεν ,όμως να μην φύγει η συνταγή ποτέ από τα χέρια των κατοίκων της Μανίσας….ετσι και έγινε!

Μέχρι και σήμερα το ” Μαντζούνι της Μανίσας” προτεινόμενο ως κληρονομιά της Ανθρωπότητας της UNESCCO χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική και οι ευεργετικές ιδιότητές του έχουν σώσει κόσμο και κοσμάκη…Τέτοια εποχή λοιπόν αναβιώνει το έθιμο  με το Φεστιβάλ του περίφημου Μαντζουνιού,το οποίο κυκλοφορεί σε μορφή πάστας και ως αφέψημα.

Χιλιάδες κόσμος φθάνει στην Μανίσα,που λες και ζει σε άλλη εποχή!!!!
Άλογα πλουμιστά,,μουσικές,κεράσματα,ηθοποιοί αμέτρητοι με στολές υπέροχες ζωντανεύουν ξανά την εποχή εκείνη και ένα έθιμο  πέντε αιώνων ,,ενώ τόνοι  από μαντζούνι ,για  ώρες πέφτουν σαν βροχή,τυλιγμένο σε παιχνιδιάρικα χρωματιστά και γυαλιστερά χαρτάκια  από το τζαμί της Αϊσε Χαφσά Σουλτάν (που χτίστηκε με δική της φροντίδα ) και μοσχοβολά ο τόπος μπαχάρια!

Βλέπω στο διαδίκτυο ότι υπάρχουν συνταγές  για την παρασκευή του Ματζουνιού με τα 41 υλικά…γιαλαντζίδικα πράγματα…..ακόμη και αν γνωρίζουν τα συστατικά είναι αδύνατον να γνωρίζουν τις δόσεις ώστε να παρασκευαστεί αυθεντικό ” Manisa Mesir Macun” …ένα λάθος στις ποσότητες και όλα αλλάζουν .
Το γιατρικό διαδόθηκε λοιπόν σε όλη την Αυτοκρατορία και φυσικά πολύ πιο γρήγορα στα παράλια…η ευεργετική του δράση ανακάλυψαν ότι δεν περιοριζόταν μόνον σε αρρώστιες του αναπνευστικού, αλλά κατά περίπτωση λειτουργούσε θεραπευτικά σε 41 διαφορετικά νοσήματα συμπερλαμβανομένων και των ψυχοσωματικών ενώ αποτέλεσε το πρώτο ” βιάγκρα” ( δεν θέλω γέλωτες)…

Ακούγοντας λοιπόν την ιστορία από πρώτο χέρι στην Μανίσα ( που έχω λόγο να υπεραγαπώ ) σε ένα από τα φεστιβάλ ,έμαθα και την μετέπειτα πορεία του Μαντζουνιού συζητώντας στον αγαπημένο μου καφενέ με τους μόνιμους θαμώνες, που πάντα με καλωσορίζουν με έκείνο το υπέροχο χαμόγελο και την φράση “Ήρθε η νύφη μας” που με γεμίζει χαρά και συγκίνηση! Αποκαμωμένοι λοιπόν από την κούραση του πανηγυριού,πιάσαμε κουβέντα για το μαντζούνι και εκεί για πρώτη φορά άκουσα για την ” εξέλιξή” του και κράτησα σημειώσεις όπως συνηθίζω,που όταν τις διάβασα ενθουσιάστηκα διπλά.

—-” Μετά την ανακάλυψη του γιατρικού της Μανίσας, πολλοί θέλησαν να απλοποιήσουν την συνταγή ώστε να δίνει τέλειο αποτέλεσμα  με λιγότερα όμως υλικά και το κατάφεραν.Λένε πως ένας Ρωμιός που ζούςε στην Μερσίνα κατάφερε και έφτιαξε ένα νέο γιατρικό με εννέα η επτά μπαχάρια και βότανα που ονομάστικε ” Lohusa Serbeti” δηλαδή το “Σερμπέτι της Λεχώνας”,του οποίου η δράση δυνάμωνε άμεσα τις φρεσκογεννημένες γυναίκες και τις βοηθούσε ευεργετικά  ώστε να σταθούν γρήγορα στα πόδια τους,να αποφύγουν την επιλόχειο κατάθλιψη και να θηλάζουν τα παιδιά με το ευλογημένο μητρικό γάλα χωρίς προβλήματα.Το Σερμπέτι σιγά σιγά έγινε διάσημο και επειδή ανακάλυψαν ότι θεράπευε πολλές ασθένειες το μετονόμασαν χάριν ευκολίας σε “Καϊνάρ” ( σημαίνει βραστό) .

Η μυστική συνταγή μετά από πολλά χρόνια έφθασε από τα Άδανα η την Αντάκεια στο νησί που βρίσκεται απέναντι απο το Αϊβαλί στο ” Μίντιλι” και μακάρι η αυθεντική συνταγή να υπάρχει ακόμα σε εκείνο το όμορφο χωριό με τα κεραμεικά στην Αγιάσο….πολλοί μιλούν για τον πλούτο και την μοναδικότητα των βοτάνων του νησιού…επίσης πρέπει να ξέρεις ότι έφτανε εξαιρετικό ελαιόλαδο Μυτιλινιό μέχρι το παλάτι της Μανίσας και μετά στο Τοπ Καπί της Πόλης  για τα καλλυντικά και τα σαπούνια της Σουλτάνας”….

Έμεινα με το στόμα ανοιχτό όταν άκουσα τον πολυτάλαντο  υπερήλικα Αχμέτ Αγάμπεη να μου εξιστορεί τόσο σημαντικά γεγονότα και ένοιωσα και λίγο άβολα η αλήθεια, γιατί όφειλα να τα γνωρίζω.

Μπήκα στην διαδικασία να ασχοληθώ με ότι αφορούσε το καϊνάρι,την ιστορία του  και τις ιδιότητές του και ομολογώ ότι νοιώθω πλέον ανασφαλής όταν βλέπω στο ράφι της κουζίνας μου το ” μαγικό βαζάκι” να αδειάζει!! Η Λέσβος είναι γεμάτη θησαυρούς,μέσα σε αυτούς είναι και το ” καϊνάρι” της,που μετρά χρόνια ιστορίας..Η δυνατή μυρωδιά της κανέλλας ξελογιάζει και ξεγελά…η δύναμη του καϊναριού δεν είναι μόνον η μοσχοβολιά της…το καϊνάρι κρατά καλά και τα μυστικά του και τις χάρες του που είναι επίσης κρυφές και αμέτρητες.