Μια εξαιρετική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στο Πολιτιστικό Κέντρο της Ελληνικής Κοινότητας Βερολίνου αφιερωμένη στην προσφυγική κρίση. Με εισηγήσεις αλλά και με την έναρξη της έκθεσης MED FACES του εμπνευστή της-εικονογράφου Γιώργου Κωνσταντίνου,τόσο οι Έλληνες του Βερολίνου όσο και φίλοι- κυρίως Γερμανοί – της Κοινότητας έμαθαν τα τελευταία στοιχεία σε ότι έχει να κάνει με αυτήν την ιστορική μετακίνηση πληθυσμών .
Με ομιλητές τον καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γιώργο Τσιάκαλο, τον ιδρυτή της πλατφόρμας StopMareMortum.org για τη Μεσόγειο και εικονογράφο Γιώργο Κωνσταντίνου ,την εκδότρια της εφημερίδας ΠΟΛΙΤΙΚΑ Λέσβου, Βαρβάρα Γκιγκιλίνη, τον ιδρυτή της BUNDNIS GRIECHENLANDSOLIDARITAT BERLIN Claus Kittsteiner και συντονιστή τον δημοσιογράφο-ανταποκριτή της ΕΡΤ και της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ καθώς και Αντιπρόεδρο της Ένωσης Ξένων Ανταποκριτών στη Γερμανία “VAP” Γιώργο Παπά, πραγματοποιήθηκε μια ευρύτερη συζήτηση για το προσφυγικό –μεταναστευτικό, τόσο μέσα από επίσημα, όσο και ανεπίσημα νούμερα.
Το ενδιαφέρον πολλών από τους παρευρισκόμενους είχε να κάνει τόσο με τους ίδιους τους πρόσφυγες -μετανάστες που αντιμετωπίζουν προβλήματα διαβίωσης της καθημερινότητας τους αλλά και την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους σύμφωνα με τις συνθήκες που είναι σε εφαρμογή , όσο και για το βάρος που έχει σηκώσει ολόκληρη η τοπική κοινωνία της Λέσβου σε ένα ευρωπαϊκό θέμα που το χρεώθηκε βίαια και που δεν φαίνεται να βρίσκει σύντομα λύση .
Μέσα από τις δράσεις… γεννιούνται προτάσεις
Μέσα από αυτήν την προσπάθεια ενός διευρυμένου διαύλου επικοινωνίας των Ελλήνων του Βερολίνου με το μικρό νησί του Αιγαίου, προτάθηκε από τον γερμανό παρευρισκόμενο και ακτιβιστή Henning Zierock να ναυλωθεί κατά τους θερινούς μήνες ένα αεροπλάνο με γερμανούς υποστηρικτές-τουρίστες που θα έρθουν για τις διακοπές τους ενισχύοντας έτσι οικονομικά τον τόπο ενώ παράλληλα θα γίνουν και οι πρεσβευτές, ώστε να μεταφέρουν το ασφαλές κλίμα του νησιού σε εκείνους που είναι δύσπιστοι ώστε να επιλέξουν τη Λέσβο ως τουριστικό προορισμό.
Η ιδέα για την πραγματοποίηση αυτής της συζήτησης ,στο παγωμένο κατά τα άλλα Βερολίνο, ήταν του εικονογράφου Γιώργου Κωνσταντίνου ο οποίος εδώ και ένα περίπου χρόνο προσπαθεί να φέρει το μεγαλόπνοο και άκρως ενδιαφέρον πρότζεκτ του σε εφαρμογή .Η δράση αυτή ξεκίνησε πριν από δύο περίπου χρόνια από την καταλανική οργάνωση Stop Mare Mortum (www.stopmaremortum.org) που μετράει δυόμιση χρόνια ύπαρξης και έχει ως σκοπό την καταγγελία των χιλιάδων θανάτων στα σύνορα της Ευρώπης.
Σκοπός της πρωτοβουλίας είναι να συγκεντρωθεί ένα έργο για κάθε νεκρό πρόσφυγα, ξεριζωμένο, μετανάστη, εξόριστο άνθρωπο.
Από το 2000 μέχρι τα μέσα του 2015 μετρήθηκαν πάνω από 25.000 θάνατοι 600 από τους οποίους είναι θάνατοι παιδιών. Πέρισυ χάθηκαν πάνω από 3000 χιλιάδες άνθρωποι και συνολικά πάνω από 36.000 στον 21ο αιώνα .
Μιλώντας με τον Γιώργο Κωνσταντίνου τον ρωτήσαμε μεταξύ άλλων -μέσα από τους χώρους του κτιρίου της Ελληνικής Κοινότητας Βερολίνου όπου πραγματοποιείται και μέρος της έκθεσης , αν μια τέτοια διαδικασία θα ήταν εφικτή ώστε να συγκεντρωθούν 35.000 έργα…
Ο ίδιος μας απάντησε : «Αν φαίνεται παράδοξο, πόσο πιο τραγικό είναι ότι επί τόσα χρόνια πεθαίνουν καθημερινά τόσοι άνθρωποι μπροστά στην πόρτα μας; Η απάντηση στην ερώτηση έχει να κάνει με την απάντηση που θα πρέπει να βρούμε όταν τα παιδιά και τα εγγόνια μας ,θα μας ρωτήσουν τί κάναμε εμείς όταν συνέβαινε το μεγαλύτερο δράμα των τελευταίων 100 χρόνων…
Ο κάθε καλλιτέχνης έφτιαξε τουλάχιστον ένα έργο σε αυτή τη δράση , αφιέρωσε κάποιο χρόνο για να σκεφτεί και να δημιουργήσει, για να συμμετάσχει σε μια κοινή δράση που να μπορέσει ίσως να ευαισθητοποιήσει τις κοινωνίες μας, να τις ταρακουνήσει από το λήθαργο και την αδιαφορία. Κάθε εικόνα είναι μια ιστορία, έχει τη δική της προσωπικότητα, την ιδιαιτερότητα που έχει κάθε ένα από τα νεκρά αδέρφια μας που πνίγονται στα νερά της Μεσογείου. Κάθε άνθρωπος που χάθηκε, είναι μια ζωή με όνειρα, ικανότητες, αισθήματα, κι αυτό είναι ίσως το πιο βαθύ μήνυμα της προσπάθειάς μας: Να δούμε στα μάτια το συνάνθρωπό μας, να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είναι απλά ένας αριθμός σε μια στατιστική απωλειών.» τόνισε ο καλλιτέχνης.
Μέσα σε «ελληνικό κλίμα»
Στην δραστήρια Κοινότητα των Ελλήνων του Βερολίνου, είδαμε πώς το ελληνικό στοιχείο κρατάει ακόμη τα σκήπτρα και στις δεύτερες γενιές. Με ενεργά νέα μέλη αλλά και με χώρους που φιλοξενούν κάθε ηλικία για τον καφέ ,το τάβλι, την κουβέντα ,την ανταλλαγή πληροφοριών και εντέλη την συνύπαρξη, ο Πρόεδρός της Παναγιώτης Ματλής διοργανώνει από κοινού με διάφορες ελληνικές ομάδες, εκδηλώσεις που κρατούν τις παρέες κοντά σαν μια οικογένεια .
Η φιλοξενία όλων άλλωστε των παρευρισκομένων στην διοργάνωση αυτή, ήταν κάτι παραπάνω από φιλική και ουσιαστική γεγονός που σηματοδοτεί νέες συνεργασίες και προτάσεις που μπορούν να συνδέσουν εύκολα πλέον τους ομογενείς με την πατρίδα τους .
ΖΩΓΡΑΦΙΣΕ ΚΙ ΕΣΥ ΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΟ
Γράφει ο Γιώργος Κωνσταντίνου
Δεν είναι εύκολο να σταθείς μπροστά στο λευκό χαρτί με ένα περίγραμμα προσώπου και να αρθρώσεις τη φωνή σου. Να μαζέψεις τα συναισθήματα που σου προκαλεί αυτό το κενό στο χαρτί, να βρεις το κουράγιο να πεις τι σκέφτεσαι. Είναι πολλά τα έργα που έμειναν στη μέση γιατί οι δημιουργοί τους δεν τα θεώρησαν αρκετά για να εκφράσουν αυτό που θα ‘θελαν. Αλλά δεν είναι μόνο το δράμα που θελήσαμε να απεικονίσουμε. Θέλουμε να δείξουμε και την ελπίδα, το όνειρο, τη Μεσόγειο της ανθρωπιάς και του κοινού μας παρελθόντος. Τα πρόσωπα του μέλλοντος, την ανεμελιά του ορίζοντα της θάλασσας, τη χαρά που φέρνουν τα κύματα, και τη λάμψη του ήλιου που μοιραζόμαστε. Γιατί το δράμα της προσφυγιάς δεν είναι παρά μια στιγμή της κοινής μας ιστορίας που αύριο μπορεί να μοιάζει μακρινό παρελθόν. Εδώ υπάρχει χώρος για να ζήσουμε μαζί!
Το να θέλει κανείς να μαζέψει τόσα πορτρέτα φαίνεται παράλογο, αλλά αυτό που είναι πραγματικά παράλογο, απάνθρωπο, απίστευτο είναι το πόσο απρόθυμοι είναι οι ευρωπαίοι να αντιδράσουν μπροστά στο δράμα της προσφυγιάς. Οι πολίτες των χωρών της Ευρώπης, οι κοινωνίες και οι κυβερνήσεις τους φαίνεται να ξέχασαν την ιστορία τους. Η ιστορία του Β΄παγκοσμίου πολέμου με τα εκατομμύρια προσφύγων, θυμάτων, τη γενοκτονία των εβραίων, των τσιγγάνων και των αντιφρονούντων του φασισμού, ήταν ο λόγος που οι εκπρόσωποι κρατών απ όλον τον κόσμο υπέγραψαν τη συνθήκη της Γενεύης, αναγνωρίζοντας το δικαίωμα στο άσυλο για όλους τους ανθρώπους που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους. Και σήμερα οι ίδιες οι χώρες αυτές, χωρίς την απειλή πολέμου, αποφάσισαν να καταργήσουν έμπρακτα αυτή τη συμφωνία. Οι άναρθρες κραυγές των ξενοφοβικών λαϊκιστών μέτρησαν πιο πολύ από τις φωνές των χιλιάδων κυνηγημένων από τον πόλεμο! Και τα θύματα της θηριωδίας, των βομβαρδισμών, της γενοκτονίας, αντί να βρίσκουν ασφαλείς διόδους άφιξης στα κράτη της Ευρώπης, αναγκάζονται να ξεπουλάνε την αξιοπρέπειά τους στις μαφίες των διακινητών, να στοιβάζονται σε σαπιοκάραβα, για να καταλήξουν αν έχουν την τύχη να επιβιώσουν το ταξίδι, σε άθλιους καταυλισμούς , σε κέντρα κράτησης και στρατόπεδα φυλακισμένων.
Το πρόβλημα που έχει η Ευρώπη δεν είναι οι πρόσφυγες. Έχει ένα πρόβλημα με τον εαυτό της, που έγινε ορατό εξαιτίας των προσφύγων. Η εικόνα που θέλαμε να πιστέψουμε, μιας Ευρώπης που προασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν η καλοσυντηρημένη πρόσοψη ενός ερειπίου. Χάρη στην άφιξη των κατατρεγμένων που αναζητούν καταφύγιο και ανθρώπινη μεταχείριση, συνειδητοποιήσαμε πόσο αγνοούμε τα καταγώγια της Ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Την ωμή αστυνομική βία σε βάρος άοπλων ανθρώπων στα σύνορα των χωρών της, την απάνθρωπη νοοτροπία διαφόρων κυβερνήσεων, την ξενοφοβία που ξεχειλίζει από ξεδιάντροπα δημόσια χείλη, το ψέμα και το μίσος που ξεχειλίζουν σε τηλεοράσεις και λαϊκιστικά δημοσιεύματα. Πίσω από μια μάσκα πολιτισμού, η Ευρώπη έκρυβε ένα πρόσωπο. αποτρόπαιο! Όπως κι Ελλάδα, που η κρίση αποκάλυψε τα σάπια της δόντια, το φασισμό και την απανθρωπιά ριζωμένη στην κοινωνία μας, έτσι κι η Ευρώπη αποκαλύφτηκε ψεύτρα.
Κι όμως! Υπάρχει κι η άλλη πλευρά της Ευρώπης! Πέρα από την αμνησία υπάρχει κι ο κόσμος που θυμάται, που πονάει τον άλλο, που σκέφτεται και δρα! Καθημερινά μνημεία ανθρώπινης αλληλεγγύης, γιαγιάδες και ψαράδες από τη Λέσβο, εθελοντές και ακτιβιστές που βρίσκονται κοντά στους εξόριστους, ομάδες που κάνουν καταγγελίες και άμεση δράση για να αντιστρέψουν την άνοδο του λαϊκισμού και να αποτρέψουν τη νίκη του νεοφασισμού. Χάρη στους ανθρώπους που ήρθαν στις πόρτες μας πρόσφυγες ανακαλύψαμε την ανάγκη για τη δημιουργία εναλλακτικών δικτύων, την ανάγκη για οικοδόμηση σχέσεων μεταξύ ατόμων και ομάδων, μακριά από την απαξίωση των κυβερνήσεων, των απαξιωμένων θεσμικών οργάνων, των γραφειοκρατών και των αυτεπάγγελτων σωτήρων. Χάρη στους πρόσφυγες και τους ξεριζωμένους θυμηθήκαμε την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη, που είναι συνώνυμα του πολιτισμού ανεξάρτητα από σημαίες , γλώσσες και σύνορα!
Σημείο εκκίνησης όλων των έργων είναι ένα οριζόντιο χαρτί Α4 με σχεδιασμένο το περίγραμμα ενός προσώπου, και από κει και πέρα οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν ο καθένας τη δική του τεχνική για να φτιάξει μια εικόνα φόρο τιμής στους ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους στα ευρωπαϊκά σύνορα.