Είναι μερικά πλάσματα που όταν τα συναντάς καταλαβαίνεις αμέσως πως η ενέργειά τους μπορεί να σε παρασύρει σε κάτι έξω από τα νερά σου και παράλληλα να σου δείξει έναν νέο δρόμο. Συνήθως είναι άνθρωποι που αφιερώνουν το ταλέντο τους κάνοντας πράγματα για άλλους ανθρώπους, όπως η Γιούλα Κουτσουμπού που μετά από περιπλάνηση επτά χρόνων στην Κεντρική Αμερική, στη Γουατεμάλα, το Μεξικό στην Ονδούρα και το Μπελίζ, όπου δούλεψε με ιθαγενείς, μέσα σε αυτοοργανωμένες ομάδες, σε φτωχές κοινότητες, στον δρόμο, σε φυλακές, αναμορφωτήρια και Πανεπιστήμια, βρέθηκε στη Λέσβο όπως και πολλοί άλλοι, “για ένα πρότζεκτ”. Η εμπειρία μιας δεκαετούς και πλέον επαγγελματικής ενασχόλησης με το ανακυκλώσιμο υλικό την έκανε να νιώθει το σωστό άτομο στο κατάλληλο μέρος! Σχεδόν δύο χρόνια μετά, μέσα από το Humade Craft Workshop του Mosaik και του Lesvos Solidarity, η Γιούλα βοηθάει τους ανθρώπους που έχουν συνδέσει τη μοίρα τους με το νησί στο πέρασμά τους από αυτό με στόχο μια καλύτερη ζωή μακριά από τον πόλεμο και τη φτώχεια. Μαζί με μια ομάδα από ντόπιους, πρόσφυγες και εθελοντές δουλεύει πάνω στη μεταποίηση “άχρηστων” υλικών που κερδίζουν στα χέρια της μια δεύτερη ζωή.
“Όταν γύρισα στην Ελλάδα, είδα ότι το upcycling ήταν μόδα. Σίγουρα αυτή η τάση είναι καλή, ωστόσο το να κάνεις από ένα πιάτο ένα ποτήρι και να το ξαναβγάλεις στο εμπόριο, ως είδος προς κατανάλωση δημιουργεί για εμένα έναν φαύλο κύκλο. Εδώ ο σκοπός είναι διαφορετικός. Θέλουμε να δώσουμε στους πρόσφυγες και τους ντόπιους που παίρνουν μέρος στο workshop ένα εφόδιο για τη ζωή τους μέσα από μια ψυχοθεραπευτική δράση. Σκοπός είναι να εκπαιδεύσουμε το μυαλό μας ώστε να βλέπει την ομορφιά παντού”.
Πρωταρχικός στόχος της Γιούλας είναι να χρησιμοποιεί τα υλικά που επιβαρύνουν περισσότερο το περιβάλλον και το “σκουπίδι” εκείνο που είναι σε αφθονία στην εκάστοτε περιοχή. Γι’ αυτό και αρχικά ασχολήθηκε με τα σωσίβια των προσφύγων. “Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι μου αρέσουν γενικώς τα σκουπίδια, όμως αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Εμένα μου αρέσει η φύση και γι’ αυτό θέλω να δουλεύω με κάθε υλικό που μπορεί να μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο, μέχρι να γίνει στον άλλο συνήθειο, μέχρι να μπει στη νοοτροπία του, ότι μπορεί να ζήσει και με λίγα, ότι δεν χρειάζεται να καταναλώνει όλα αυτά που καταναλώνει καθημερινά.Το θέμα είναι να εκπαιδεύσεις το μυαλό σου ώστε να βλέπει την ομορφιά σε όλα τα πράγματα”.
Το σκεπτικό της Γιούλας δεν εξαντλείται μονάχα στο κατασκευαστικό μέρος καθώς μέσα από το ίδιο το αντικείμενο πολλές φορές επικοινωνεί κι άλλα πράγματα για το περιβάλλον. “Αυτή τη στιγμή στο Πλωμάρι σε ένα σχολείο τα παιδιά μαζεύουν μπουκάλια, και πιάτα και ό,τι άλλο βρουν με σκοπό να φτιάξουμε ένα ψηφιδωτό πάνω στο οποίο θα αναπαρίστανται σπάνια και απειλούμενα είδη του νησιού από ανακυκλώσιμα υλικά. Το ίδιο επιχείρησα πέρυσι το καλοκαίρι όταν φτιάχναμε από το υλικό των σωσιβίων και από διάφορα ρετάλια τα κοστούμια των πουλιών στις Όρνιθες που ανέβασε η ομάδα της Commedia Del Arte. Τα πουλιά αυτά ήταν εμπνευσμένα από τα πουλιά της Λέσβου”
Μπαίνοντας στο ζεστό δωμάτιο του εργαστηρίου στο Mosaik, η Άλκηστις, τριτοετής στο τμήμα του Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου μαζί με τον Μοχάμεντ και τον Μάρχαρ, φτιάχνουν χάρτινα σακουλάκια που θα χρησιμοποιηθούν ως συσκευασία για σκουλαρίκια και κοσμήματα που θα φτιαχτούν από διάφορα υφάσματα και πλαστικά. “Γενικώς μου αρέσει να φτιάχνω πράγματα με τα χέρια μου”, μου εξηγεί στα ελληνικά ο Μάρχαρ από τη Συρία που μένει εδώ και δύο χρόνια στο νησί σε ξενώνες της Ηλιαχτίδας. Σήμερα είμαστε εδώ για να δείξουμε την τεχνική στον Μοχάμεντ”.
“Οι άνθρωποι έχουμε προκαταλήψεις που δεν γνωρίζουμε”, μου λέει η Άλκηστις. “Ήρθα εδώ επειδή μου αρέσει να φτιάχνω πράγματα, έχω αυτό το ψυχαναγκαστικό στοιχείο της εμμονικής ενασχόλησης με κάτι, μου αρέσει το που καταλήγει το ανακυκλώσιμο υλικό εδώ πέρα αλλά και το πάρε δώσε με τους πρόσφυγες. Όσο ανοιχτόμυαλος και αν είσαι παίρνεις κι άλλα πράγματα, κερδίζεις περισσότερα αν έρθεις πιο κοντά τους”.
Αυτό το διάστημα μετά από μια ιδέα της Καμίλα, στο ΠΙΚΠΑ η ομάδα κατασκευάζει υπέροχα χρωματιστά καλάθια από ρετάλια. “Γι αυτό το λόγο χρειαζόμαστε υφάσματα από παλιά πουκάμισα που δεν τα φοράει κανείς πια, ή ομπρέλες! Αν κάποιος μου φέρει μια σπασμένη ομπρέλα, θα φτιάξω μια κρεμάστρα από το χερούλι της, θα χρησιμοποιήσω το μεταλλικό μέρος σε διάφορες κατασκευές ενώ το ύφασμα θα πάει στα καλάθια”
“Εμένα μου αρέσουν πιο πολύ αυτοί που λένε ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα με τα χέρια τους. Αυτοί κάνουν θαύματα στο τέλος. Το κόνσεπτ εδώ λειτουργεί ως εξής: Εγώ δείχνω αρχικά τον τρόπο και μετά οι παλιοί δείχνουν την τεχνική στους νεότερους. Ο Μπασίρ από την Αφρική είχε έρθει και του έδειξα αρχικά πως να κάνει το μάτι του Θεού. Μετά μόνος του έκανε ένα πλεκτό μαντάλα, είδε στο you tube ένα βίντεο στα ισπανικά και μετά έβγαλε μόνος του ένα δικό του πρωτότυπο σχέδιο!
Λίγο πιο πέρα ο Ζάκι από το Αφγανιστάν δουλεύει στη ραπτομηχανή μια τσάντα από ένα τζιν παντελόνι με φόδρα από πουκάμισο. Πίσω στο Αφγανιστάν ο Ζάκι είχε ένα μαγαζί με ρούχα. Εδώ όμως έμαθε τη μηχανή και σήμερα έχει γίνει ένας καταπληκτικός ράφτης που τον εμπιστεύονται όλοι οι συμπατριώτες του και μη. Δίπλα του ο Άχμεντ αποψιλώνει μια ομπρέλα που θα χρησιμοποιηθεί για τα περίφημα πολύχρωμα καλάθια τα οποία ήδη διατίθενται προς πώληση με σκοπό την ενίσχυση του χώρου φιλοξενίας των προσφύγων στο ΠΙΚΠΑ και τις ανάγκες του Mosaik. Το εργαστήρι, όπως μου εξηγεί, χρησιμοποιείται και ως τράπεζα υλικών όπου μπορεί να έρθει ένας δάσκαλος από ένα σχολείο και να πάρει κάποιο υλικό για να δουλέψει μέσα στην τάξη. Είναι σαν ανοιχτός καλλιτεχνικός χώρος.
“Εδώ δεν είμαστε εργοστάσιο-βιοτεχνία, σκοπός είναι να έρχεται κάποιος να περνάει μια ώρα ευχάριστα και να μαθαίνει και τη μηχανή και μετά να δίνει χώρο και στον επόμενο. Θέλουμε όποιος φεύγει μετά από το νησί να έχει πάρει μια γνώση μαζί του, να φτιάχνει κάτι όμορφο και να περνά ευχάριστα κάποιες ώρες. Πολλές φορές έρχονται εδώ πρόσφυγες με προβλήματα ψυχολογικά από τον εγκλεισμό και την αναμονή. Η ενασχόλησή τους εδώ τους βοηθά να ξεφύγουν λίγο και να ανακαλύψουν τον εαυτό τους, ενώ σε άλλους δείχνουν και έναν δρόμο ώστε να κάνουν κάτι για να ζήσουν. Για παράδειγμα ο Άρεφ, έφτιαχνε σκουλαρίκια με την τεχνική του οριγκάμι και όταν πήγε στην Αθήνα κατάφερε να τα πουλήσει σε ένα μαγαζί, βγάζοντας αρκετά καλά χρήματα. Έτσι με έναν τρόπο φαίνεται ότι μπορείς να συγκεντρώσεις την ενέργειά σου πάνω σε κάτι, ο πόνος σου να βγει στη δημιουργία και αυτό να λειτουργήσει ψυχοθεραπευτικά”.
Το μπαζάρ
“Η ιδέα είναι όλα αυτά τα ρούχα που φοράμε εμείς και δεν φορούν οι πρόσφυγες, γιατί η μόδα τους είναι διαφορετική όπως και οι ανάγκες τους, να μην κάθονται μέσα στα κοντέινερ αλλά να φορεθούν σαν καινούργια! Κάναμε λοιπόν μια επιλογή από αυτά και θα πουληθούν σήμερα σε πολύ χαμηλές τιμές με σκοπό τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν να καλύψουν ανάγκες δικές τους”.
Το εργαστήρι λειτουργεί Τρίτη, Τετάρτη Πέμπτη από τις 10.30π.μ. ως τις 3.30μ.μ. στο ΠΙΚΠΑ με την Καμίλα και καθημερινά από Δευτέρα ως Πέμπτη 4μ.μ. με 6.30 το απόγευμα στο Mosaik.
https://m.facebook.com/humade.mosaik.crafts/
Φωτό ΠΙΚΠΑ Knut Bry.
