“Μέσα σε άκρως συγκινητική ατμόσφαιρα, φορτισμένη συναισθηματικά, δίπλα στα εκθέματα του Μικρασιατικού Μουσείου στη Σκάλα Λουτρών, είναι τουλάχιστον ελπιδοφόρο να τους ακούς… να αφηγούνται τις ιστορίες των παππούδων τους που ήρθαν πρόσφυγες, άλλοι με το διωγμό του 1914 και άλλοι του 1922, από τα απέναντι μικρασιατικά παράλια”, γράφει η ερευνήτρια προφορικής ιστορίας και μέλος της ομάδας Προφορικής Ιστορίας Λέσβου – Ο.Π.Ι.ΛΕΣ Ευρυκόμη Σάββα, για την εκδήλωση «Σαν παραμύθι… Η μετάδοση της προσφυγικής εμπειρίας στην τρίτη και τέταρτη γενιά” στη οποίο μαθητές του Πειραματικού ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης αφηγήθηκαν την ιστορία των Μικρασιατών προγόνων τους.
“Μέσα από ένα project πέντε χρονών, μαθητές του Πειραματικού Γενικού Λυκείου Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, συλλέγουν, καταγράφουν και ταξινομούν, γίνονται τα ίδια μικροί ιστορικοί, ξαναγράφοντας την ιστορία, διασώζοντας τη μνήμη των προγόνων τους από τη λήθη. Όμως η μνήμη παρέμενε ζωντανή στις κοινωνίες των προσφύγων. Όχι μόνο ως αίσθημα πόνου και νοσταλγίας. Ο προσφυγικός κόσμος της Ελλάδας και της Διασποράς με τις οργανώσεις, τους συλλόγους, τα μουσεία και την επιστήμη της Προφορικής Ιστορίας λειτούργησε ως κιβωτός διάσωσης της ιστορικής του διαδρομής και παράλληλα αγωνίστηκε να καταγράψει την Καταστροφή στη συλλογική μνήμη.
Γιατί όπως πολύ σωστά ανέφερε ο καθηγητής κ. Αθανάσιος Καλαμάτας, “Η επίσημη ιστορία είναι αδιάφορη προς τον πόνο, τις εμπειρίες και τα βιώματα των ανθρώπων.”
Από εμάς την Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Λέσβου – Ο.Π.Ι.ΛΕΣ, πολλά συγχαρητήρια στα παιδιά και στους καθηγητές τους!”
Στην εκδήλωση που οργάνωσε το Πειραματικό ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και ο Σύλλογος Μικρασιατών Σκάλας Λουτρών Μυτιλήνης «Το Δελφίνι» , προβλήθηκαν σπάνια κειμήλια και φωτογραφίες ενώ πλαισιώθηκε με τραγούδια από την παραδοσιακή ορχήστρα σχολής βυζαντινής μουσικής της Ιεράς Μητρόπολης Μυτιλήνης “Άγιος Θεόδωρος ο Βυζάντιος”
Η ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΛΕΣΒΟΥ (Ο.Π.Ι.ΛΕΣ.) ιδρύθηκε το Μάιο του 2017 και δραστηριοποιείται σε αίθουσα που μας παραχώρησε το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας & Ιστορίας του Πανεπιστήμιου Αιγαίου. Πολύ σύντομα πραγματοποίησε τις πρώτες της συνεντεύξεις και συνεχίζει με σκοπό τη δημιουργία αρχείου προφορικών μαρτυριών. Στόχος της ομάδας είναι η καταγραφή της τοπικής ιστορίας, της ατομικής και συλλογικής μνήμης του νησιού. Απώτερος σκοπός της Ο.Π.Ι.ΛΕΣ. είναι οι συνεντεύξεις της ως ψηφιακό υλικό να χρησιμοποιηθούν για πολιτιστικούς, ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς, αλλά και για τη δημιουργία ενός ιστορικού ψηφιακού αποθετηρίου.
Η ενασχόληση της ομάδας με την προφορική ιστορία δεν αφορά μόνο την καταγραφή της βιωμένης ιστορίας, αλλά προχωρά και στην δράση. Προσπαθώντας να κάνουμε πράξη τα λόγια του P. Thompson. Η Προφορική Ιστορία είναι μια ιστορία που δομείται γύρω από τους ανθρώπους […] φέρνει την ιστορία μέσα στην κοινότητα και τη βγάζει έξω από αυτή. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελούν η συνεργασία μας με τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μαθητών του Πειραματικού Λυκείου Μυτιλήνης. Οι ανοιχτές προβολές θεματικών ταινιών και ντοκιμαντέρ, οι επισκέψεις σε μουσεία και συλλόγους, η οργάνωση ιστορικών περιπάτων. Ενώ η έρευνα που είναι σε εξέλιξη, στην Απάνω Σκάλα και το Συνοικισμό, μια πανέμορφη γειτονιά με προσφυγικά, αποσκοπεί στην αξία διάσωσης της προσφυγικής μνήμης του ‘22. Περιοχές που θα μπορούσαν να γίνουν πόλος έλξης, ελεύθερες, προσβάσιμα και λειτουργικά μουσεία.
Με ανοιχτές θεματικές έρευνας, όπως η περίοδος του ’22, της δεκαετίας του ’40, αλλά και το παρόν προσφυγικό ζήτημα, ανάμεσα σε κατοίκους, εργαζομένους σε κοινωνικές δομές αλλά και πρόσφυγες, τα μέλη της ομάδας επιλέγουν όποια θεματική τους ενδιαφέρει ή ακόμη μπορούν δημιουργήσουν μια άλλη, βάζοντας μια νέα ψηφίδα στον τοπικό ιστορικό χάρτη.
Άλλωστε, το νησί αποτελεί ένα σημείο ύψιστης ιστορικής και κοινωνικοπολιτικής σημασίας, με τη δική της προσφυγική ιστορία, η οποία επαναλαμβάνεται στο παρόν. Με τον τοπικό πληθυσμό να μεταμορφώνεται για μια ακόμη φορά σε ένα φάρο ανθρωπισμού και αλληλεγγύης. Αφού μέχρι και σήμερα αντιμετωπίζει πρωτόγνωρες μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές, οι οποίες παρακολουθούνται και καταγράφονται.
Η Λέσβος για άλλη μια φορά ξεκίνησε να γράφει μια καινούργια σελίδα στη σύγχρονη ιστορία.
