Γράφει ο Σαράντος Σταυρινός -Ιστορικός
Η καταδίωξη του “Goeben” και του “Breslau” ήταν μια ναυτική πράξη που συνέβη στην Μεσόγειο, λίγο μετά το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν μοίρα του Βρετανικού στόλου της Μεσογείου προσπάθησε να παρεμποδίσει την αντίστοιχη μοίρα του Γερμανικού στόλου, η οποία αποτελείτο από το θωρηκτό Goeben και το ελαφρύ καταδρομικό Breslau και περιπολούσε ανοιχτά της Αλγερίας με σκοπό να εμποδίσει το Γαλλικό πολεμικό ναυτικό να μεταφέρει στρατεύματα από την Αλγερία στην Γαλλία.
Τα 2 πλοία, κατάφεραν να αποφύγουν τον Βρετανικό στόλο και μέσω του Αιγαίου εισήλθαν στα Δαρδανέλια με τελικό προορισμό την Κων/πολη.[1] Ο Enver Paşa, ισχυρός άνδρας των Νεότουρκων και υπουργός πολέμου του Οθωμανικού καθεστώτος, χωρίς να ενημερώσει τα υπόλοιπα μέλη της κυβέρνησης, τα οποία είχαν εκφράσει την αντίθεσή τους σε μια τυχόν βεβιασμένη είσοδο της Αυτοκρατορίας στον Πόλεμο, έδωσε την άδεια στα δύο πολεμικά να εισέλθουν στα στενά κ να τεθούν υπό την προστασία της ουδέτερης ακόμη Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Τουρκία τηρούσε στάση ουδετερότητας ενώ δεσμευόταν με συνθήκη να παρεμποδίζει Γερμανικά πλοία να εισέρχονται στα στενά. Για να αποφύγει αυτό το εμπόδιο, συμφωνήθηκε τα πλοία να αποτελέσουν τμήμα του Οθωμανικού πολεμικού ναυτικού. Έτσι σε συνομιλίες με την Κων/πολη, η γερμανική κυβέρνηση «δώρισε» τα 2 πλοία στην Αυτοκρατορία, τα οποία σε μια μικρή τελετή που έγινε στις 16 Αυγούστου 1914 στην Κων/πολη, ενσωματώθηκαν επίσημα στο Οθωμανικό στόλο και μετονομάστηκαν σε Yavuz Sultan Selim και Midilli αντίστοιχα! Τα 2 πλοία ύψωσαν την τουρκική σημαία, διατήρησαν όμως τα γερμανικά τους πληρώματα, στα οποία δόθηκαν στολές του Οθωμανικού πολεμικού ναυτικού και φέσια! Ένα μήνα περίπου αργότερα, ο Γερμανός ναύαρχος Wilhelm Souchon, διορίστηκε από τον Enver Paşa γενικός διοικητής του Οθωμανικού Στόλου και τα 2 πλοία ανέλαβαν αμέσως δράση αρχικά στην Μαύρη Θάλασσα ενάντια στον Ρωσικό Στόλο. Ειδικότερα το Midilli, πέραν του βομβαρδισμού σημαντικών Ρωσικών λιμανιών κ στρατιωτικών εγκαταστάσεων στη Μαύρη Θάλασσα, είχε ως αποστολή την τοποθέτηση ναρκών ανοιχτά των Ρωσικών ακτών καθώς και την μεταφορά προμηθειών και τουρκικών στρατευμάτων που συμμετείχαν στην εκστρατεία του Καυκάσου λόγω έλλειψης τουρκικών εμπορικών πλοίων. Στην διάρκεια της υπηρεσίας του χτυπήθηκε αρκετές φορές από Ρωσικά πολεμικά, ενώ το 1915 έμεινε εκτός υπηρεσίας για 6 μήνες λόγω πρόσκρουσης σε νάρκη.
Το SMS Breslau(Midilli), ήταν ένα ελαφρύ καταδρομικό του Kaiserliche Marine (Γερμανικό Αυτοκρατορικό Ναυτικό) που άρχισε να κατασκευάζεται το 1910. Καθελκύστηκε στις 16 Μαϊου του 1911 και ανάδοχός του ήταν ο δήμαρχος της τότε Γερμανικής πόλης Breslau[2]. Εντάχθηκε στην Mittelmeerdivision (Μεσογειακή μοίρα) του Γερμανικού Πολεμικού Ναυτικού καθώς η Γερμανία είχε αποφασίσει ότι χρειαζόταν μόνιμη ναυτική παρουσία στην Μεσόγειο ως επακόλουθο των Βαλκανικών Πολέμων τον Οκτώβριο του 1912.
Το πλοίο είχε μήκος 138.7 μέτρα, εκτόπισμα 4.500 τόνων, διέθετε 12 τηλεβόλα των 15cm και 2 τορπιλοβλητικού σωλήνες. Διέθετε 2 ζεύγη ατμοκίνητων τουρμπίνων, τύπου AEG-Vulcan, σχεδιασμένες να αποδίδουν 33.482 SHP. Ήταν ενισχυμένες από 16 ατμολέβητες με κάρβουνο, οι οποίοι αργότερα τροποποιήθηκαν ώστε να χρησιμοποιούν πετρέλαιο το οποίο ψεκαζόταν στο κάρβουνο για να αυξήσει την καύση κ την ισχύ του, δίνοντας έτσι την δυνατότητα στο πλοίο να αναπτύσσει ταχύτητα 27,5 κόμβων(50χλμ/ώρα)! Είχε επίσης την δυνατότητα να μεταφέρει 1200 τόνους κάρβουνο και 105 τόνους πετρέλαιο που του επέτρεπαν να έχει μια αυτονομία 5,820 ναυτικών μιλίων στους 12 κόμβους! Τέλος μπορούσε να μεταφέρει 10 τορπίλες και 120 νάρκες. Το Breslau είχε πλήρωμα 18 αξιωματικούς κ 336 ναύτες. Κυβερνήτης του μέχρι το 1916 ήταν ο Κarl Dönitz, μετέπειτα Μέγας Ναύαρχος του Γερμανικού πολεμικού ναυτικού, από το 1943, ενώ τον Απρίλιο του 1945, μετά τον θάνατο του Αδόλφου Χίτλερ, τον διαδέχτηκε ως Πρόεδρος της Γερμανίας κι Ανώτατος Διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων της.
Ο Γερμανός αρχιναύαρχος του τουρκικού στόλου Σουχόν με την στολή του Οθωμανικού πολεμικού ναυτικού
Στις 20 Ιανουαρίου 1918, το Midilli μαζί με το Yavuz Sultan Selim, ξεκίνησαν από τα Δαρδανέλια υπό την διοίκηση του αντιναυάρχου Rebeur Paschwitz, o οποίος είχε αντικαταστήσει τον Souchon από τον προηγούμενο Σεπτέμβριο. Σκοπός του ήταν να αποσυρθούν οι συμμαχικές ναυτικές δυνάμεις μακριά από την Παλαιστίνη προς υποστήριξη των τουρκικών δυνάμεων εκεί. Έξω από τα στενά, και στο ΒΑ άκρο της Ίμβρου τα 2 γερμανικά πλοία βύθισαν τα αγκυροβολημένα βρετανικά καταδρομικά “Raglan” και “M28”. Στη συνέχεια ο Rebeur Paschwitz αποφάσισε να κατευθυνθεί στο λιμάνι του Μούδρου. Εκεί το Αγγλικό θωρηκτό «Αγαμέμνων» επιτέθηκε στα 2 Τουρκικά πλέον πλοία, τα οποία αναζητούσαν περιπολούντα συμμαχικά πλοία. Κατά την καταδίωξη, το “Midilli” προσέκρουσε σε πέντε νάρκες κ βυθίστηκε, παρασύροντας στο βυθό περίπου 250 μέλη του πληρώματός του. 133 άντρες διασώθηκαν ενώ το “Goeben” επέστρεψε στα Δαρδανέλια και προσάραξε σε αβαθή νερά καθώς είχε χτυπήσει σε 3 νάρκες κ υπήρχε κίνδυνος να βυθιστεί.
Αυτή σε γενικές γραμμές είναι η ιστορία του Γερμανικού πολεμικού Breslau που δόθηκε ως δώρο στους Τούρκους σε μια προσπάθεια των Γερμανών να εντάξουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην Τριπλή Συμμαχία και στην συνέχεια μετονομάστηκε σε Midilli, ενδεικτικό στοιχείο των βλέψεων των Οθωμανών για το μόλις προς διετίας προσαρτημένο ελληνικό νησί στην ελληνική επικράτεια.[3]
Midilli Kruvazörü Hümayunu (Μυτιλήνη, αυτοκρατορικό καταδρομικό)
Σημειώσεις
[1] Τα δύο πλοία ανεφοδιάστηκαν με κάρβουνο στις 8 Αυγούστου 1914 από γερμανικό πλοίο ανοιχτά της Νάξου και 2 μέρες αργότερα εισήλθαν στα στενά των Δαρδανελίων.
[2] Πρόκειται για την σημερινή Πολωνική πόλη Βρότσλαφ, ένα από τα πιο σημαντικά βιομηχανικά κέντρα της νοτιοανατολικής Γερμανίας, προπολεμικά.
[3] Τα όνειρα των Τούρκων για ανακατάληψη των ελληνικών νησιών δια των έτοιμων σχεδόν προς παράδοση νέων τουρκικών καταδρομικών “Sultan Birinci Osman” και “Resadiye” από βρετανικά ναυπηγεία, ανατράπηκαν από το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την νόμιμη κατάσχεσή τους από την Αγγλία. Η φαινομενική δε αγορά των καταδιωκόμενων γερμανικών πολεμικών “Goeben” και “Breslau”, από την Τουρκία, φάνηκε προσωρινά να ανατρέπει τις ισορροπίες στο Αιγαίο ωστόσο δεν επέτρεψε στου Τούρκους να λάβουν τα περίπου $25.000.000 που τους προσέφεραν οι Άγγλοι ως αποζημίωση για όσο θα διατηρούσαν την ουδετερότητά τους.
Βιβλιογραφία
Για το παραπάνω κείμενο αντλήθηκαν πληροφορίες από το διαδίκτυο και τις ακόλουθες πηγές:
Ψαλλίδας Γ., Η Ελλάδα του Διχασμού: Από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στον Εμφύλιο, 3η Διδακτική ενότητα, 2η Συνεδρία, Πανεπιστήμιο Αιγαίου-προγράμματα δια βίου μάθησης, 2013-2014
Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Π. Δανδράκη», τομ. ΙΣΤ
Monthly Illustrated ATLANTIS, αριθμός 9, έτος 5, Σεπτέμβριος 1914, Νέα Υόρκη, σελ. 21-23
Monthly Illustrated ATLANTIS, αριθμός 1, έτος 6, Ιανουάριος 1915, Νέα Υόρκη, σελ. 2-3 ( τα 2 αυτά τεύχη βρίσκονται στα ΓΑΚ Λέσβου)
[1] Τα δύο πλοία ανεφοδιάστηκαν με κάρβουνο στις 8 Αυγούστου 1914 από γερμανικό πλοίο ανοιχτά της Νάξου και 2 μέρες αργότερα εισήλθαν στα στενά των Δαρδανελίων.
[2] Πρόκειται για την σημερινή Πολωνική πόλη Βρότσλαφ, ένα από τα πιο σημαντικά βιομηχανικά κέντρα της νοτιοανατολικής Γερμανίας, προπολεμικά.
[3] Τα όνειρα των Τούρκων για ανακατάληψη των ελληνικών νησιών δια των έτοιμων σχεδόν προς παράδοση νέων τουρκικών καταδρομικών “Sultan Birinci Osman” και “Resadiye” από βρετανικά ναυπηγεία, ανατράπηκαν από το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την νόμιμη κατάσχεσή τους από την Αγγλία. Η φαινομενική δε αγορά των καταδιωκόμενων γερμανικών πολεμικών “Goeben” και “Breslau”, από την Τουρκία, φάνηκε προσωρινά να ανατρέπει τις ισορροπίες στο Αιγαίο ωστόσο δεν επέτρεψε στου Τούρκους να λάβουν τα περίπου $25.000.000 που τους προσέφεραν οι Άγγλοι ως αποζημίωση για όσο θα διατηρούσαν την ουδετερότητά τους.
