Θέρμανση από αυτοσχέδια μαγκάλια, πλύσιμο με κατσαρολάκια, μαγείρεμα σε φωτιά πάνω σε πέτρες, περισσότερα από 4.000 άτομα σε χώρο για 1.700… Σε αυτές τις συνθήκες ζουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες στη Μόρια, όπως τις περιγράφουν στο «Βήμα» μέλη ΜΚΟ που εργάζονται στο hotspot.
Για να βελτιωθούν οι συνθήκες στη Μόρια πρέπει πρώτα να αποσυμφορηθεί. Η πυκνότητα των σκηνών είναι τέτοια που δεν επιτρέπει εργασίες για να στηθούν οικίσκοι ή μεγαλύτερες θερμαινόμενες σκηνές. Η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας δεν επιτρέπει τη μεταφορά προσφύγων προς την ενδοχώρα – αυτή την ερμηνεία δίνουν η νομική επιτροπή της ΕΕ καθώς και εκείνη του Συμβουλίου Πρωθυπουργών της ΕΕ, και ας έχει αντίθετη άποψη ο Δικηγορικός Σύλλογος Χίου.Ωστοσο όπως βλέπετε και στις φωτογραφίες οι σκηνές παραμένουν στη Μόρια.
«Ο 18χρονος Πακιστανός (σ.σ. που πέθανε στις 30 Ιανουαρίου) μύριζε έντονα υλικά καύσης διότι οι πρόσφυγες καίνε διάφορα για να ζεσταθούν» λέει στο «Βήμα» ο κ. Δημήτρης Πατέστος, ο οποίος ως ιατρικός συντονιστής των Γιατρών του Κόσμου (ΓτΚ) στη Λέσβο κλήθηκε να τον εξετάσει και να διαπιστώσει τον θάνατό του. «Ενας άλλος που ζούσε στην ίδια σκηνή νοσηλεύτηκε στην Εντατική σε κρίσιμη κατάσταση για δύο ημέρες (σ.σ. σήμερα έχει διαφύγει τον κίνδυνο). Παρουσίαζε δύσπνοια, έκανε εμετό και είχε μειωμένο οξυγόνο στο αίμα».
Οι δύο πρώτοι θάνατοι σημειώθηκαν στις 24 και στις 28 Ιανουαρίου. «Ο πρώτος ήταν ήδη νεκρός 12 ώρες πριν να εντοπιστεί, ο δεύτερος ανέδιδε έντονη μυρωδιά καύσης και δεν έφερε κανένα τραύμα. Κανένας από τους τρεις νεκρούς δεν είχε πρόβλημα υγείας σύμφωνα με όσα είχαν δηλώσει στο ιατρικό ιστορικό τους, ούτε είχαν απασχολήσει ποτέ το ιατρείο στη Μόρια».
Ο κ. Απόστολος Βεΐζης, διευθυντής προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ), λέει στο «Βήμα» ότι «παρείχαμε ψυχολογική υποστήριξη στους ανθρώπους που ζούσαν μαζί με τον 18χρονο Πακιστανό. Μας είπαν ότι έλεγε όλο το βράδυ: “Κρυώνω!”. Για να ζεσταθούν παίρνουν μεταλλικούς τενεκέδες, καίνε ό,τι να ‘ναι και βάζουν μέσα ένα πυρότουβλο για να κρατάει τη ζέστη. Η έκθεση στις τοξικές ουσίες που παράγονται, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα, προκαλεί και άλλα παθολογικά προβλήματα, π.χ. επιβαρύνει την καρδιά».
Φωτογραφίες της Philippa Kempson
Ανάμεσα στα υπόλοιπα περιστατικά που αντιμετωπίζει ο κ. Πατέστος στη Μόρια ξεχωρίζει κανείς τα εγκαύματα «από το νερό που ζεσταίνουν οι πρόσφυγες για να κάνουν μπάνιο με κατσαρολάκια και αυτοσχέδια κατσαρολάκια. Επειδή δεν υπάρχει κουζίνα, ανάβουν φωτιά και στηρίζουν την κατσαρόλα σε πέτρες αλλά δεν είναι σταθερή και μπορεί εύκολα να πέσει πάνω τους το καυτό νερό. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να ζεσταθούν – ή θα ανάψουν φωτιές ή δεν θα ζεσταθούν».
Τραγικές συνθήκες υγιεινής
Ο κ. Πατέστος που βρίσκεται στη Λέσβο με τους Γιατρούς του Κόσμου από τον Δεκέμβριο του 2014 παρατηρεί ότι μετά την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας και τον πολύμηνο εγκλωβισμό προσφύγων και μεταναστών στη Μόρια, «έχουμε συνεχόμενα περιστατικά ψώρας που οφείλονται στη βρώμα. Παρ’ όλο που τους δίνουμε φάρμακα, δεν υπάρχει τρόπος να κάνουν μπάνιο ή να πλύνουν τα ρούχα τους με αποτέλεσμα να κολλάει ψώρα ο ένας από τον άλλο». Αντίθετα, «μέχρι τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας όλα τα περιστατικά ψώρας που είχαμε έρχονταν από την Τουρκία, θεραπεύονταν και τελείωνε. Η καθαριότητα στη Μόρια είναι εντελώς ελλιπής». Η υπογράφουσα που έχει επισκεφθεί αρκετές δομές προσφύγων ακόμα θυμάται την μπόχα που ανέδιδε η Μόρια τον Οκτώβριο. Αυτό δεν συνέβαινε ούτε καν στην ανεπίσημη δομή του Ελληνικού ντάλα καλοκαίρι!
«Είναι τύχη που δεν έχουν πεθάνει και άλλοι μέχρι τώρα στη Μόρια. Υπάρχουν άνθρωποι με χρόνια νοσήματα, ζάχαρο, στεφανιαία νόσο κ.ά., που ζουν σε σκηνή στημένη σε χωράφι. Η υγρασία είναι τέτοια που βλέπω χέρια τόσο ζαρωμένα σαν να βρίσκονταν 10 ώρες στο νερό» συνεχίζει ο κ. Πατέστος.
Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το καλοκαίρι: «Εχουμε σκεφθεί τι θα γίνει σε λίγους μήνες; Κάθε χρόνο οι ροές μειώνονται Ιανουάριο και Φεβρουάριο λόγω καιρού. Από Μάρτιο θα αυξηθεί ο πληθυσμός στη Μόρια. Υπάρχει τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτό; Οι μεγάλες σκηνές και τα κοντέινερ που άρχισαν να στήνονται επαρκούν για να λύσουν το πρόβλημα; Μπορεί και την επόμενη εβδομάδα να πεθάνει κάποιος. Για να μην έχουμε θανάτους πρέπει να γίνουν ριζικές αλλαγές στις συνθήκες υγιεινής και διαβίωσης».
