“Ανθρωπολογική οπτική ή εξονυχιστική παρατήρηση ή βιωματική θεματική ή λατρεία των κανόνων της σύνθεσης ή ή ή… Όπως και να το δει κανείς αρκεί να διαβάσει την εισαγωγή του ίδιου του Μπρεσόν στο πρώτο του βιβλίο όπου δηλώνει πως τον εκφράζουν απόλυτα στην κοσμοθεωρία του οι τρεις τελευταίες λέξεις στο μυθιστόρημα Οδυσσέας του Τζειμς Τζόυς: οι τρεις τρομερότερες λέξεις που προφέρονται χωρίς δισταγμό, με σεβασμό, ευχαρίστηση, με κατάφαση ως δήλωση… ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ”, είπε η Καίτη Δημητρίου, εικαστικός και επιμελήτρια της έκθεσης του Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν που εγκαινιάστηκε τη Δευτέρα στο Μουσείο Τεριάντ. “Είναι ίσως η μεγαλύτερη επιρροή για τη φωτογραφία. Για όλους φωτογράφους ή μη. Σημείο αναφοράς και αναγνωρίσιμος” σημείωσε ο φωτογράφος-δημοσιογράφος Νίκος Κόκκας, προσκεκλημένος της επιμελήτριας που ξενάγησε τους παρευρισκομένους στα εγκαίνια, οι οποίοι ξεπέρασαν σε αριθμό κάθε προηγούμενο.
Σαράντα δύο φωτογραφίες του Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν που τραβήχτηκαν κυρίως κατά τη διάρκεια της συνεργασίας του με το πρακτορείο Magnum από τα δυο ταξίδια του στην Ελλάδα (1953-1961) και συμπεριλαμβάνονται στο «μεγάλο βιβλίο» των εκδόσεων Verve «Η αποφασιστική στιγμή» (Images à la Sauvette) παρουσιάζονται στο Μουσείο Βιβλιοθήκη Τεριάντ στη Βαρειά Λέσβου. «Η αποφασιστική στιγμή» του Μπρεσόν, όπως τιτλοφορείται και ολόκληρη η έκθεση θα διαρκέσει όλο το καλοκαίρι έως και τις 5 Σεπτεμβρίου και περιλαμβάνει λήψεις από αγαπημένα θέματα του φωτογράφου όπως η Ακρόπολη, η ελληνική ζωή στα χωριά και τις πόλεις, σε παλιά αυθεντικά μεγάλου μεγέθους τυπώματα της συλλογής Τεριάντ. Αυτόνομα έργα τέχνης ενός ακούραστου ανήσυχου πνεύματος είναι άρτιες συνθέσεις όγκων, τονικών διαβαθμίσεων, κρυφής γεωμετρίας αποτέλεσμα μελέτης και παρατήρησης, της συνεχούς αναζήτησης.
Φωτο: Γιώργος Παπαδόπουλος
“Η έκθεση πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη Teriade με την ευγενική χορηγία της Περιφέρειας Β. Αιγαιου και ιδιαίτερα τον Αντιπεριφερειάρχη Κο Θεόδωρο Βαλσαμίδη του Δήμου Λέσβου και ιδιαίτερα τον Κο Κώστα Αστυρακάκη καθώς και ιδιαίτερα την Κατερίνα Χαραλαμπίδου που είχε το πείσμα να φέρει αυτές τις φωτογραφίες, που ανήκουν στον τεχνοκριτικό και εκδότη Teriade, να εκτεθούν στον χώρο που ο ίδιος δώρισε, δηλαδή μέσα στο ελαιόκτημα που βρισκόμαστε όπου συνυπάρχουν δύο μουσεία, Θεοφίλου και Στρ. Ελευθεριάδη. Τους ευχαριστούμε όλους από καρδιάς καθώς και τον κύριο Κόκκα για την παρουσία του, την Κα Εύη Σαμπανίκου για το κείμενο στο έντυπο φυλλάδιο της έκθεσης και τον διευθυντή του Μουσείου Κο Κώστα Μανιατόπουλο.”, συνέχισε η Καίτη Δημητρίου
Θεωρούμε ότι η έκθεση δίνει στον επισκέπτη μια εικόνα από την Ελλάδα εκείνης της εποχής (1953) αλλά και μια αντίληψη του τρόπου με τον οποίο επέλεγε να τραβήξει τα θέματα του ο Μπρεσόν.
Η έκθεση αυτή επικεντρώνεται στην δυνατή σχέση, το σεβασμό και την εκτίμηση που έτρεφε, την φιλία ανάμεσα στον μέντορα Τεριάντ και τον φωτογράφο Μπρεσόν. Ο δαιμόνιος, διορατικός Μυτιληνιός στην καταγωγή τεχνοκριτικός και εκδότης Τεριάντ του φημισμένου οίκου Verve εξέδωσε 2 βιβλία με φωτογραφίες και εισαγωγικά κείμενα του Μπρεσόν, άρτια έργα τέχνης τα ίδια τα βιβλία, συνέβαλαν στην καθιέρωση και αναγνώριση του έργου του συγκεκριμένου φωτογράφου σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και έδωσαν στην ίδια την φωτογραφία μία θέση ανάμεσα στις καλές τέχνες και κατά συνέπεια, νέες προοπτικές πέραν από φωτορεπορτάζ κυρίως μετά το 1950.
Θαυμαστής ο ίδιος ο Στρατής Ελευθεριάδης των μεσαιωνικών εικονογραφημένων χειρογράφων αλλά και του μοντερνισμού που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή στο Παρίσι, συνεργάστηκε με τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες όπως Picasso, Matisse, Lega, Miro, Giacometti, Chagall κ.α. δίνοντας τους την ελευθερία να εικονογραφήσουν με το προσωπικό τους ύφος από ένα διαφορετικό κείμενο.
Φωτό Ηλίας Μεφίρης
Με αυτόν τον τρόπο προέκυψαν τα «μεγάλα βιβλία» σαν καινοτόμα σκέψη που συνδύαζε την μοναδικότητα και την πρωτοτυπία της ιδέας του Τεριάντ αλλά και την πολύ προσεγμένη, πολυτελή εκτύπωση που έκανε μέσα από την δική του εταιρεία τον ιστορικό εκδοτικό οίκο Verve. Γρήγορα όλα αυτά τα βιβλία έγιναν περιζήτητα και συλλεκτικά. Συνένωσαν την γραφή με το σχέδιο και το χρώμα. Κάθε σελίδα τους είναι ένα άρτιο έργο τέχνης. Ενώ κάθε βιβλίο είναι ένα ιδιαίτερο κόσμημα. Ο Ανρύ Καρτιέ Μπρεσόν στις πρώτες σελίδες των βιβλίων του, ξεδίπλωσε τις σκέψεις, το θεωρητικό του υπόβαθρο αλλά και την αντίληψη του για την φωτογραφία και την εν τέλει θετική του στάση σαν άνθρωπος για τον κόσμο. Ο Μπρεσόν φαίνεται να ψάχνει μέσα στη ροή των εικόνων που τον κατακλύζουν από ό,τι διαδραματίζεται γύρω του, εκείνη τη στιγμή που η εικόνα του συνδυάζει με τέτοιο τρόπο τα οπτικά της στοιχεία ώστε να επιτυγχάνει να μπει στην ουσία του θέματος του. Η «αποφασιστική στιγμή» δεν είναι τίποτε παραπάνω από την στιγμή που ο φωτογράφος συναισθάνεται ότι συντρέχουν όλοι οι λόγοι για να πατήσει το κουμπί λήψης και να εγκλωβίσει ένα ελάχιστο κομμάτι του χρόνου, να το «εντυπώσει»
Βίντεο : Γιώργος Παπαδόπουλος
Στη δεκαετία του 1930, ο Μπρεσόν γνωρίζει τον εκδότη του περιοδικού Verve, τον Τεριάντ, ο οποίος σήμερα αναγνωρίζεται ως ο μέντορας του. Είκοσι χρόνια αργότερα και μετά από ένα ταξίδι τριών ετών στην Ασία, το “Images a la Sauvette” αρχίζει να υλοποιείται. Ο γαλλικός τίτλος επινοήθηκε από τον κουνιάδο του Μπρεσόν, ιστορικό του κινηματογράφου Georges Sadoul και παραπέμπει στην πραγματικότητα των δρόμων που κυκλοφορούν χαρακτηριστικοί τύποι του περιθωρίου όπως πορτοφολάδες ή πλανόδιοι μικροπωλητές χωρίς άδεια αλλά ταυτόχρονα και στον αυθορμητισμό και την παρόρμηση που σαν έννοιες δηλώνει η φράση «a la sauvette». Ο Μπρεσόν βρήκε αυτό τον τίτλο πολύ ταιριαστό με τον τρόπο που επέλεγε και φωτογράφιζε τα θέματα του, χωρίς να γίνεται πολλές φορές αντιληπτός και χωρίς να παρεμβαίνει στη στιγμή που αποθανάτιζε. Στο εισαγωγικό σημείωμα της πρώτης έκδοσης από τον τεχνοκριτικό και εκδότη Τεριάντ, υπήρχε μια φράση του Καρδινάλιου ντε Ρετζ που έγραφε: «Δεν υπάρχει τίποτα σ ’αυτό τον κόσμο που να μην έχει την αποφασιστική του στιγμή». Οι Αμερικάνοι εκδότες διστάζοντας να χρησιμοποιήσουν μεταφρασμένο τον Γαλλικό τίτλο, υιοθέτησαν μια φράση που θεώρησαν πιο δυναμική: «Η αποφασιστική στιγμή» «The decisive moment»
