Οι ντόπιοι ονόμαζαν «πύργους» τα υψηλά, με ισόγειο και δύο ορόφους κτίσματα, ενώ αυτά με έναν όροφο τα ονόμαζαν «πυργέλια».
Η σημερινή ιδιοκτήτρια μας πληροφόρησε ότι ο πύργος αυτός κατασκευάστηκε το 1864 και ότι άνηκε στην Δέσποινα Κατσάνη η οποία το έδωσε στον ανιψιό της Παρασκευά Βοστάνη.
Ο Στρατής Λύτρας στο βιβλίο του «Λαογραφικά» (Αθήνα 1985) αναφέρει τα ονόματα 27 πύργων των Παμφίλων. Ο ίδιος μας πληροφορεί ότι «άλλοι τους ανεβάζαν σε 36 και άμα το πάρουμε έτσι όλο το χωριό ήτανε πύργοι και σιγά-σιγά τους χαλούσανε και τους κατεβάζανε γιατί ήταν πολύ δύσκολο ν’ ανεβάζεις απάνω νερό και κάθε χρειαζούμενο».
Αντιγράφουμε από το βιβλίο «ΛΕΣΒΟΣ» της Ειρ. Βοστάνη.
«Πρόκειται για πολυώροφα, σχεδόν τετράγωνης κάτοψης κτίρια που υψώνονται ελεύθερα μέσα σε αγροτικά κτήματα ή περιβόλια και που ο τελευταίος όροφος προεξέχει συνήθως από μια ή περισσότερες πλευρές. Αποτελούσαν δεύτερες κατοικίες πλούσιων αστών, τούρκων ή ελλήνων, κυρίως για καλοκαιρινό παραθερισμό, κάποτε όμως και για την επίβλεψη του μαζέματος των ελιών τον χειμώνα. Από κοινωνική άποψη αντανακλούν μια πραγματικότητα της εποχής τους, τη δημιουργία της αστικής τάξης γύρω στα 1800. Γι΄ αυτό δεν είναι άσχετο το γεγονός ότι συναντούνται αποκλειστικά στα περίχωρα της Μυτιλήνης, που ήταν το κυριότερο αστικό κέντρο του νησιού. Χρονολογούνται από τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα, αλλά οι περισσότεροι που σώζονται ανήκουν στο 19ο αιώνα.
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Κάποτε ολόκληρες περιοχές αποτελούνταν από συστάδες τέτοιων πύργων, όπως η χαρακτηριστική περίπτωση της Χρυσομαλλούσας ( σήμερα περιοχή της πόλης της Μυτιλήνης) ή οι Πύργο θερμής. Άλλοτε πάλι βρίσκονταν στις παρυφές οικισμών. Ειδικά στα περίχωρα της Μόριας ο Σ. Τάξης αναφέρει ότι υπήρχαν 50 πύργοι. Τέλος στην Θερμή σώζονται δυο πύργοι που είναι ενσωματωμένοι μέσα στον ίδιο τον πολεοδομικό ιστό του οικισμού.
Στους πύργους έχουμε μια καθ΄ ύψος ανάπτυξη της κατοικίας, με την συγκέντρωση των επισημότερων χώρων στον τελευταίο όροφο. Αυτός αποτελείται συνήθως από ελαφριά ξυλοκατασκευή που σχηματίζει σαχνισίνια, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται άφθονος φωτισμός και αερισμός και να εξασφαλίζεται η καλύτερη εποπτεία της περιοχής. Οι υπόλοιποι όροφοι, δηλαδή το ισόγειο και ένας ή δυο ακόμη, σχηματίζουν το πέτρινο κορμό του σπιτιού. Το μορφολογικό αυτό σχήμα δεν είναι ωστόσο απόλυτο, γιατί υπάρχουν και πύργοι που είναι όλοι πέτρινοι (όπως ο πύργος της φωτογραφίας). Εντελώς μοναδική περίπτωση αποτελεί μάλιστα ο παλαιότερος πύργος που σώζεται σήμερα, ο πύργος του Νιάνια στους Πύργους Θερμής, που χρονολογείται από το 1647 και έχει σταυροειδή κάτοψη».
Και όπως πάντα καλό είναι να κάνουμε αριστερό κλικ επάνω στην φωτογραφία για να ανοίξει.
Φωτογραφίες πύργων της Λέσβου και κάποιες πληροφορίες στο kiourellis.blogspot.com/ Πύργοι στη Λέσβο/15 Φεβρουαρίου 2021.
